Νέα λιτότητα φέρνουν επιμήκυνση και αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους

του Λεωνίδα Βατικιώτη

Μέτρα 11,2 δισ. ευρώ ετησίας είναι υποχρεωμένη να λαμβάνει η Ελλάδα, βάσει του Δημοσιονομικού Συμφώνου, υποδεικνύει η έκθεση της Τρόικας

Όταν η υποκρισία συναντάει την γελοιότητα τότε το συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης (Γιούρογκρουπ) συνεδριάζει ξανά και ξανά από κοινού με την ηγεσία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για να αποφασίσουν αν το ελληνικό δημόσιο χρέος θα φτάσει το όριο του 120% του ΑΕΠ το 2020 ή το 2022, όταν όλοι μα όλοι ξέρουν πώς ούτε το 2020, ούτε το 2022 θα είναι 120%! Αυτή τη στιγμή το πιο ασφαλές στοίχημα είναι πως και οι δύο θα πέσουν έξω. Καμία πρόβλεψη δεν πρόκειται να επιβεβαιωθεί!

Παρόλα αυτά ο καθένας συμμετέχει σε αυτό το θέατρο του παραλόγου για τους δικούς του λόγους. Το ΔΝΤ επιδιώκει με κάθε τρόπο να καθησυχάσει τα εκατοντάδες κράτη μέλη του ότι δεν υπάρχει κίνδυνος να χάσουν τα λεφτά τους σε αυτή την παγίδα που λέγεται Ελλάδα, όπου κανένας το 2010, όταν ξεκίναγε η επιχείρηση διάσωσης των πιστωτών, δεν μπορούσε να...
προβλέψει το μέγεθος του αδιεξόδου που θα δημιουργούταν όσο όλοι οι παίκτες έμπαιναν πιο χοντρά στο παιχνίδι. Έτσι έφτασαν αυτή τη στιγμή, με βάση το προσχέδιο της έκθεσης της Τρόικας που κατατέθηκε στο Γιούρογκρουπ, από τα 148,6 δισ. ευρώ που έχουν δοθεί ως τώρα στο πλαίσιο του πρώτου (73 δισ. ευρώ) και του δεύτερου προγράμματος (75,6 δισ.) οι μεν Ευρωπαίοι να έχουν δανείσει 126,9 δισ. (52,9 στο πλαίσιο του πρώτου προγράμματος τα κράτη μέλη της ευρωζώνης και 74 δισ. στο πλαίσιο του δεύτερου το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) και το δε ΔΝΤ 21,7 δισ. ευρώ (20,1 από το πρώτο και 1,6 από το δεύτερο πακέτο). Η ΕΕ, πιστός εκφραστής των πιστωτών και των τραπεζών, έρμαιο κι αυτή της δικής της ρατσιστικής φιλολογίας περί «τεμπέληδων του Νότου» και «κλαμπ της ελιάς» δημιούργησε ένα δανειακό ολοκαύτωμα για να διευκολύνει το σάρωμα των εργατικών κατακτήσεων, ξέχασε όμως κάτι βασικό: να δημιουργήσει μια έξοδο διαφυγής. Έτσι τώρα η ΕΕ οφείλει να πείσει τους φορολογούμενους των βόρειων χωρών πως …όλα βαίνουν καλώς. Τι κι αν το δημόσιο χρέος της Ελλάδας το 2013 θα φτάσει το 188,3% του ΑΕΠ και το 2014 το 188,9%; Τι κι αν η ύφεση συνεχιστεί και το τρέχον έτος για πέμπτη συνεχή χρονιά φτάνοντας το 6%, αλλά και το 2013 ξεπερνώντας το 4%, οδηγώντας αυτομάτως το δημόσιο χρέος στα ύψη; Δεν συντρέχει κανένας λόγος ανησυχίας διαμηνύουν ΕΕ και ΔΝΤ για τώρα, το μόνο πρόβλημα εντοπίζεται στο απώτερο μέλλον κάπου μεταξύ 2020 και 2022, μακροπρόθεσμα δηλαδή, όταν κατά την δημοφιλή ρήση του Κέυνς όλοι θα είμαστε νεκροί…

Υπό αυτό το πρίσμα μια νέα αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους είναι πάλι θέμα χρόνου. Μάρτυρας η επίσκεψη την εβδομάδα που μας πέρασε στην Αθήνα του επικεφαλής του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου Σαρλς Νταλάρα, ο οποίος καθόρισε τις λεπτομέρειες και της προηγούμενης χρεοκοπίας, τον Μάρτιο του 2012. Οι όροι αυτή τη στιγμή ωστόσο έχουν γίνει πολύ πιο σύνθετοι από τη στιγμή που το δημόσιο χρέος, όσο προχωράει η υλοποίηση του προγράμματος όλο και λιγότερο αποτελείται από ομόλογα και όλο και περισσότερο συντίθεται από δάνεια του Μηχανισμού Στήριξης. Στις 30 Σεπτεμβρίου ειδικότερα και με βάση την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού που ψηφίσθηκε την προηγούμενη Κυριακή, το 49% του χρέους της κεντρικής διοίκησης αποτελούταν από δάνεια του Μηχανισμού Στήριξης και μόλις το 37,5% από ομόλογα εσωτερικού. Αναλογία που θα αλλάξει ακόμη περισσότερο όσο θα έρχονται οι νέες δόσεις και θα αυξάνουν το μερίδιο των δανείων του Μηχανισμού Στήριξης.

Ο πονοκέφαλος επομένως των Ευρωπαίων προέρχεται από το γεγονός ότι αυτοί πλέον θα είναι οι χαμένοι της επικείμενης αναδιάρθρωσης, η οποία είναι θέμα χρόνου. Έγραφε για παράδειγμα το γερμανικό περιοδικό Σπίγκελ ότι ένα πιθανό κούρεμα του ελληνικού δημόσιου χρέους κατά 50% και συγκεκριμένα αυτού που κατέχουν οι «επίσημοι» κι όχι οι λίγοι εναπομείναντες ιδιώτες πιστωτές θα κόστιζε στην Γερμανία (που έχει δανειοδοτήσει την Ελλάδα με 35 δισ. ευρώ) τουλάχιστον 17,5 δισ. ευρώ. Προς το παρόν φυσικά αποκλείουν αυτή την λύση, όπως έκανε ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, την προηγούμενη εβδομάδα. Το ίδιο όμως δεν συνέβαινε και όλη τη διάρκεια του 2010 και του 2011, όταν προείχε η ασφαλής έξοδος των τραπεζών τους από το ελληνικό χρέος και το ξεφόρτωμα των ελληνικών ομολόγων κι επίσης η απαρέγκλιτη εφαρμογή των προγραμμάτων λιτότητας;

Καθαρά συγκυριακοί λόγοι, ωστόσο, όπως οι εκλογές στη Γερμανία που θα διεξαχθούν τον Σεπτέμβριο του 2013 και το συνεπακόλουθο πολιτικό κόστος που θα είχε για την Άνγκελα Μέρκελ μια επίσημη παραδοχή απωλειών από την έκθεση της στην Ελλάδα, προκρίνουν την αναζήτηση ημίμετρων για μια βραχυπρόθεσμη επίλυση του ελληνικού ζητήματος. Η συμφωνία επί αυτών των μέτρων θα δώσει και το πράσινο φως για να δοθεί η δόση ύψους τουλάχιστον 31,5 δισ. ευρώ που θα έπρεπε να είχε δοθεί από τις 28 Ιουνίου. Αυτά τα βραχυπρόθεσμα ημίμετρα είναι οι αποφάσεις που θα ληφθούν στο Γιούρογκρουπ της Τρίτης, που θα αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου Γιούρογκρουπ (την Τρίτη 13 Νοεμβρίου) όπου συμφωνήθηκε να δοθεί παράταση για δύο χρόνια στο στόχο μείωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 3% που αρχικά είχε προσδιορισθεί για το 2014. Με τη νέα απόφαση, που συνιστά μια ακόμη ομολογία αποτυχίας του προγράμματος «διάσωσης» της ελληνικής οικονομίας να πιάσει τους ονομαστικούς του στόχους, ο στόχος μετατίθεται για το 2016. Και μέχρι τότε βλέπουμε κατά πόσο θα απαιτηθεί και μια νέα μετακύλιση… Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης την Τρίτη θα κληθούν να επιλέξουν μεταξύ μια ασφυκτικά περιορισμένης γκάμας μέτρων που περιλαμβάνει: Την επιστροφή τόκων που έχουν κερδίσει ή αναμένεται να κερδίσουν οι χώρες – πιστωτές (το όφελος της Γερμανίας για παράδειγμα εκτιμάται ότι υπερβαίνει το μισό δισ. ευρώ ετησίως) μέχρι την επιστροφή των τοκογλυφικών κερδών που έχουν εισπράξει οι εθνικές κεντρικές τράπεζες από τα ελληνικά ομόλογα λόγω της διαφοράς μεταξύ ονομαστικής αξίας και τιμής στην οποία τα αγόραζαν από την δευτερογενή αγορά κι η οποία είναι σημαντικά (σε βαθμό σκανδάλου!) χαμηλότερη.

Αν κάτι ωστόσο δεν επιδέχεται καμιάς αμφιβολίας είναι ο βαρύς πέλεκυς λιτότητας που θα συνοδεύσει οποιαδήποτε λύση από τις δύο παραπάνω επιλεγεί ή κάποια καινούργια. Σε κάθε περίπτωση οι δανειστές θα ζητήσουν …αίμα! Το προσχέδιο της έκθεσης κάνει με σαφήνεια λόγο για επιπλέον μέτρα ύψους 4 δισ. ευρώ για την περίοδο 2015-2016, χωρίς όμως αυτός να είναι ο τελικός λογαριασμός. Το συνολικό του ύψος θα γίνει γνωστό μόλις ολοκληρωθούν οι λεπτομέρειες της «ενδιάμεσης λύσης» της Τρίτης και θα περιλαμβάνει επίσης και το χρηματοδοτικό κενό που θα δημιουργηθεί το επόμενο διάστημα στην εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού λόγω τουλάχιστον της ύφεσης. Το προσχέδιο της έκθεσης προχωράει ωστόσο παραπέρα περιγράφοντας τα νέα μέτρα λιτότητας που αυτή τη φορά δεν θα χρειαστεί να είναι τόσο …νέα. «Ένας περαιτέρω τρόπος να αυξηθεί η αξιοπιστία», γράφει το προσχέδιο χρησιμοποιώντας την γνωστή συμβολική γλώσσα των Βρυξελλών για να περιγράψουν την λιτότητα «είναι η έγκαιρη εφαρμογή του Δημοσιονομικού Συμφώνου της ΕΕ. Η Ελλάδα έχει ήδη υπογράψει και επικυρώσει την διακυβερνητική Συνθήκη για τη Σταθερότητα, Συνεργασία και την Διακυβέρνηση στην ΟΝΕ. Κρίσιμος όρος της συμφωνίας είναι το Δημοσιονομικό Σύμφωνο που εισάγει κανόνες για τους εθνικούς προϋπολογισμούς και ενισχυμένους μηχανισμούς επιβολής σε ευρωπαϊκό επίπεδο». Στη συνέχεια, το προσχέδιο της έκθεσης περιγράφει επακριβώς τον μηχανισμό που οφείλει να ακολουθήσει η Ελλάδα, καθιστώντας την ψήφιση νέων μέτρων λιτότητας περιττή: «Χώρες με λόγο χρέους προς ΑΕΠ μεγαλύτερο του 60% πρέπει να εξασφαλίζουν μια ετήσια μείωση του λόγου χρέους τους κατά 1/20 της διαφοράς μεταξύ πραγματικού λόγου χρέους προς ΑΕΠ και του ορίου του 60%». Για την Ελλάδα (που με βάση τα στοιχεία του προϋπολογισμού το δημόσιο χρέος για το 2012 θα φτάσει τα 340 δισ. ευρώ σε ένα ΑΕΠ ύψους 194 δισ. ευρώ ή θα αντιπροσωπεύει το 175,6% του ΑΕΠ) η παραπάνω διαφορά μεταξύ πραγματικού δημόσιου χρέους και του στόχου του 60% (που σημαίνει 116 δισ. ευρώ) μεταφράζεται σε 224 δισ. Οπότε, τα αναγκαία μέτρα, που αυτόματα θα υιοθετούνται ετησίως λόγω του Δημοσιονομικού Συμφώνου, ανέρχονται σε 11,2 δισ. ευρώ! Αυτός είναι ο λογαριασμός που μας κόβει η ΕΕ, βάσει των συμφωνιών που έχουμε ήδη υπογράψει.

Άμεση απόρροια των παραπάνω είναι πως όχι μόνο η αναγκαία διαγραφή μεγάλου μέρους ή όλου του δημόσιου χρέους αλλά κι η ανατροπή της αιματηρής λιτότητας που θα επιβάλλεται ελέω Δημοσιονομικού Συμφώνου, το οποίο στο εξής θα λειτουργεί ως αυτόματος σταθεροποιητής της φτώχειας, προϋποθέτουν την σύγκρουση και την έξοδο από την ευρωζώνη και την ΕΕ. Εντός τους, και σε συνεννόηση μαζί τους, δεν υπάρχει καμιά περίπτωση ούτε καν ήπιας διαχείρισης του χρέους. Πολύ περισσότερο ανατροπής της λιτότητας…