Εκτός ελέγχου το δημόσιο χρέος, στο 189% του ΑΕΠ!

του Λεωνίδα Βατικιώτη

Το θράσος της κυβέρνησης πραγματικά δεν έχει όρια. Τις μέρες που κήρυξε λήξασα την διαπραγμάτευση με την Τρόικα και καλεί τους βουλευτές να ψηφίσουν τα νέα μέτρα λιτότητας ύψους 13,5 δισ. ευρώ τα οποία θα βυθίσουν ακόμη πιο βαθιά στην εξαθλίωση την κοινωνική πλειοψηφία, με μοναδικό επιχείρημα την επίτευξη δημοσιονομικής σταθερότητας, αυτές ακριβώς τις μέρες έδωσε στην δημοσιότητα τον κρατικό προϋπολογισμό που δείχνει ότι το δημόσιο χρέος ακολουθεί μια πορεία εντελώς ανεξέλεγκτη. Προς διάψευση όλων των υποσχέσεων που έχουν δώσει αυτά τα 2,5 χρόνια τόσο οι τεχνοκράτες της Τρόικας όσο και οι εκπρόσωποι των ελληνικών κυβερνήσεων που εμφάνιζαν ως αναγκαίο κακό αυτά τα μέτρα, η συνταγή δεν απέδωσε, το χρέος δεν μειώθηκε! Ενώ λοιπόν αποδεδειγμένα αυτό το μίγμα οικονομικής πολιτικής – εφιαλτική λιτότητα με αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης και κάθετη μείωση των κοινωνικών δαπανών και των μισθών – δεν αποδίδει, δηλαδή οξύνει το υπαρκτό δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας, η κυβέρνηση κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για την συνέχιση και την εμβάθυνσή του. Πρόκειται για ρεσιτάλ δογματισμού, στον βαθμό που κλείνει τα μάτια σε μια πραγματικότητα που βοά.

Τι λέει αυτή η πραγματικότητα; Το δημόσιο χρέος της γενικής κυβέρνησης, όπως φαίνεται στον...
πίνακα που παραθέτουμε κι ο οποίος προέρχεται από την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού που παρουσίασε ο Γ. Στουρνάρας στη Βουλή την Τετάρτη 31 Οκτωβρίου, το 2013 θα ξεπερνάει το 189% του ΑΕΠ, από 148,3% που ήταν το 2010! Να σημειωθεί δε πως επιδέχεται βάσιμων αμφιβολιών κατά πόσο εκείνη τη χρονιά, όταν η Ελλάδα αποδέχτηκε το πρώτο Μνημόνιο κι έπρεπε να δικαιολογηθεί η θεραπεία – σοκ, το δημόσιο χρέος ήταν πράγματι 148,3%. Να θυμίσουμε πως ακόμη κι η Γιουροστάτ το εκτιμούσε για το 2009 στο 115%, πριν αρχίσει η δημιουργική στατιστική… Σήμερα όμως η άνοδός του σε αυτά τα εκρηκτικά και μη βιώσιμα επίπεδα είναι αδιαμφισβήτητη και τινάζει στον αέρα κάθε προηγούμενο σχεδιασμό για να τεθεί υπό έλεγχο το δημόσιο χρέος και ειδικότερα σύντομα να αρχίσει η αποκλιμάκωσή του. Αυτό δεν υπόσχονταν όταν ζητούσαν να δεχθούμε το δεύτερο Μνημόνιο; Σημαντική συμβολή σε αυτή την πορεία φαίνεται να έχει η συνεχής πτώση του ΑΕΠ, δηλαδή η ύφεση, τα 48,5 δις. ευρώ που θα δοθούν στις τράπεζες για την ανακεφαλαιοποίηση τους κι ο συνολικός δανεισμός ύψους 173 δις. ευρώ που θα ακολουθήσει στο πλαίσιο της διαγραφής χρέους ύψους 105,973 εκ. ευρώ με την συμφωνία για το κούρεμα που έγινε τον Μάρτιο του 2012.

Δημόσιο χρέος
	2010	2011	2012*	2013**
Χρέος γενικής κυβέρνησης (σε εκ. ευρώ)	329.512	355.657	340.600	346.200
ΑΕΠ	222.151	208.532	194.003	183.049
Χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ	148,30%	170,60%	175,60%	189,10%
* Εκτιμήσεις **Προβλέψεις
Πηγή: Εισηγητική έκθεση κρατικού προϋπολογισμού 2013

Φαίνεται έτσι ότι το πρόγραμμα ανταλλαγής των ελληνικών ομολόγων, ακόμη κι αν αυθαιρέτως παραβλέψουμε από την αξιολόγησή του το απαραίτητο συνοδευτικό του, που είναι η αιματηρή λιτότητα, απέτυχε παταγωδώς ακόμη και σε αυτό που υποσχόταν: να μειώσει το δημόσιο χρέος. Στην πραγματικότητα αυτό που κατάφερε ήταν να διασφαλίσει τα συμφέροντα των πιστωτών και να απομακρύνει τον κίνδυνο της παύσης πληρωμών για ορισμένα χρόνια. Αυτό το κατάφερε πρώτα και κύρια «με την ομαλοποίηση των αποπληρωμών και την επέκταση της μεσοσταθμικής ληκτότητας του από 6,3 έτη σε 12,1 έτη», όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση. Η μετάθεση των πληρωμών – το μοναδικό δηλαδή επίτευγμα του PSI φαίνεται επίσης και στην μέση υπολειπόμενη φυσική διάρκεια του χρέους της κεντρικής διοίκησης που από 8,07 έτη στις 31 Δεκεμβρίου 2009, μειώθηκε στα 7,14 έτη στις 31 Οκτωβρίου 2010, μειώθηκε ακόμη περισσότερο στα 6,30 έτη στις 31 Δεκεμβρίου 2011 για να επιμηκυνθεί σημαντικά μετά την αναδιάρθρωση φθάνοντας στις 30 Σεπτεμβρίου 2012 τα 11,87 έτη. Από μια άλλη οπτική γωνία βέβαια αυτή η μετακίνηση των πληρωμών για το μέλλον, συνιστά μετάθεση κι όχι επίλυση του προβλήματος του χρέους…

Από την άλλη το κλίμα γιορτής χαλάει απότομα αν δούμε πως οι συνολικές δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους για φέτος θα φτάσουν τα 25,16 δισ. ευρώ, ένα ποσό που ισούται σχεδόν με τα έσοδα από την έμμεση φορολογία (26,21 δισ. ευρώ) και υπερβαίνει σημαντικά τα χρήματα που θα δοθούν για μισθούς και συντάξεις για φέτος (19,56 δις. ευρώ) και πολύ περισσότερο για τον επόμενο χρόνο (17,51 δις.), όταν μισθοί και συντάξεις θα έχουν κατακρεουργηθεί για να πάρουμε την δόση των 31,5 δις ευρώ. Η συμφωνία για το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων επίσης «έδεσε» με ακόμη πιο ισχυρά δεσμά την Ελλάδα στο άρμα των πιστωτών της καθώς άλλαξε εκ βάθρων τον χαρακτήρα του δημόσιου χρέους, το οποίο πλέον το οφείλουμε κυρίως στα κράτη μέλη της ΕΕ κι όχι σε ιδιώτες πιστωτές. Στη σύνθεση του χρέους της κεντρικής διοίκησης μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2012, χωρίς δηλαδή να έχει ολοκληρωθεί η ενσωμάτωση στο δημόσιο χρέος όλων των δανείων (και των νέων που πολύ πιθανά θα έρθουν σύντομα στο πλαίσιο της συζητούμενης δεύτερης αναδιάρθρωσης) το μεγαλύτερο μερίδιο, με συμμετοχή ύψους 49%, αφορούσαν τα δάνεια του Μηχανισμού Στήριξης.  Αντίθετα τα ομόλογα (από 91% του συνολικού δημόσιου χρέους που ήταν το 2009) στις 30 Σεπτέμβρη 2012 αντιπροσώπευαν μόνο το 39%, εκ των οποίων το 37,5% ήταν ομόλογα εσωτερικού και το 1,5% ομόλογα εξωτερικού και τιτλοποιήσεις.

Συμπερασματικά, η συντηρητική, προς όφελος των πιστωτών αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους απέτυχε οικτρά να διαχειριστεί ακόμη και μεσοπρόθεσμα αυτή τη χρόνια πληγή της ελληνικής οικονομίας. Τεράστια ευθύνη σε αυτή την εξέλιξη ότι έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία χωρίς να κρατήσει κανένα πρόσχημα λειτούργησε ως όργανο των πιστωτών, επιλέγοντας στο βωμό των δανειστών να θυσιάσει όχι μόνο την κοινωνική ευημερία αλλά ακόμη και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών της, δημιουργώντας έτσι κράτη δύο ταχυτήτων: τα δημοσιονομικά υγιή και τα υπερχρεωμένα. Η βαθύτερη αιτία πίσω από την αποτυχία της μείωσης του δημόσιου χρέους βρίσκεται στην πολιτική της λιτότητας η οποία συρρικνώνει εισόδημα, δημόσιες και ιδιωτικές δαπάνες και φορολογικά έσοδα, μη επιτρέποντας να ακολουθηθεί η κλασσική συνταγή μείωσης του δημόσιου χρέους – η οποία εφαρμόστηκε επιτυχημένα και χωρίς κοινωνικούς κραδασμούς όλη την μεταπολεμική περίοδο – δηλαδή, η σταδιακή του συρρίκνωση και απόσβεση του σε μια πορεία μεγέθυνσης του ΑΕΠ, συνεπικουρούμενη κι από έναν ελεγχόμενο πληθωρισμό, που θα το καθιστά συνεχώς μικρότερο και λιγότερο επικίνδυνο. Η επιμονή αντίθετα στην πολιτική της λιτότητας, τόσο από τις εγχώριες κυβερνήσεις όσο και από τους πιστωτές, δείχνει ότι το ζητούμενο δεν είναι η μείωση του δημόσιου χρέους, αλλά η αναίρεση όλων των κοινωνικών κατακτήσεων από το επίπεδο των μισθών μέχρι το κοινωνικό κράτος πρόνοιας. Το ενδιαφέρον για την πορεία του δημόσιου χρέους δεν ήταν τίποτε άλλο παρά το αναισθητικό που επέτρεψε να επιβληθεί η θεραπεία – σοκ…