Αύγουστος 2012: η καλοκαιρινή νηνεμία πριν την καταιγίδα

του Δημήτρη Μανωλίδη

Δύο μήνες μετά την πεμπτουσία της φιλελεύθερης δημοκρατίας, τις εκλογές του Ιούνη, βλέπουμε τη νέα κυβέρνηση να παλεύει με τα κύματα για να πραγματοποιήσει εκείνα για τα οποία ψηφίστηκε. Γιατί πράγματι αυτά κάνει. Επαναδιαπραγματεύεται" ακριβώς με τον τρόπο που υποσχέθηκε προεκλογικά. Ωστόσο δεν είναι λίγοι εκείνοι που πέφτουν από τα σύννεφα με τον τρόπο που διαχειρίζεται η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση τα μείζονα ζητήματα.

Ειδικά ο τρόπος με τον οποίον επαναδιαπραγματεύεται, παίρνοντας δηλαδή παραπάνω μέτρα (ακολουθώντας την τακτική του καλού-παιδιού), τους φαίνεται σαν φάρσα. Αυτό είναι η νέα κυβέρνηση όμως. Είναι η ίδια παράσταση που ανεβάζεται απλώς από (σχεδόν) διαφορετικό θίασο για τρίτη φορά μετά τις κυβερνήσεις Παπανδρέου και Παπαδήμου. Κι έτσι εμείς βιώνουμε την ίδια πραγματικότητα πρώτα σαν τραγωδία και μετά σαν φάρσα: μια σειρά από εθελόδουλους...

σωτήρες να καλούνται να μας εξαθλιώσουν για να μας σώσουν από την εξαθλίωση!

Όμως όσοι ψήφιζαν τα τρία κόμματα που συναπαρτίζουν την κυβέρνηση ήξεραν πολύ καλά τί ψήφιζαν. Υπάρχουν τέσσερα διαφορετικά κριτήρια που κίνησαν τους ψηφοφόρους αυτούς:

-είτε το κριτήριο τους ήταν απλά το αντι-αριστερά/αντι-ΣΥΡΙΖΑ,

-είτε πίστεψαν πως είναι δυνατή μια διαπραγμάτευση διαφορετική από εκείνη του Βενιζέλου αλλά  στο ίδιο πλαίσιο του ευρωμονοδρόμου [γνωρίζοντας πάντως πως κάτι τέτοιο δεν υπάρχει οπότε πρόκειται για το κλασικό σχήμα της φετιχιστικής απάρνησης: "ξέρω πολύ καλά πως δεν ...αλλά...". Εν προκειμένω: "ξέρω πολύ καλά πως δεν μπορεί μια τέτοια τακτική να αποδώσει κάτι διαφορετικό απ' ό,τι απέδωσε προηγουμένως αλλά (θέλω να) πιστεύω σε αυτήν],

-είτε ήταν παραδοσιακοί ψηφοφόροι του δικομματισμού, πιθανώς έχοντας λαμβάνειν και τα κλασικά ανταλλάγματα,

-είτε στην τελική είναι αυτό που λέμε "καθαροί μνημονιακοί": νεοφιλελεύθεροι που θεωρούν πως το "μνημόνιο είναι ευτυχία κι ευκαιρία για τον τόπο".

Όπως και να’ χει ακολουθεί η κυβέρνησή μας τον ίδιο δρόμο που ακολούθησαν και οι προηγούμενες: το δρόμος της μεταρρύθμισης για να γίνουμε "σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα, αξιοκρατική και παραγωγική". Απλά το κάνει κάπως πιο περίτεχνα: πιο δυναμικά και με πιο πολύ "σόου". Με σόου σύλληψης φοροφυγά στην Ύδρα (με δεκάδες αστυνομικούς να συλλαμβάνουν μια ταβερνιάρισσα, φορώντας της χειροπέδες να τη σέρνουν στο τμήμα και με ομάδες ματ να κρατούν σε απόσταση τους "διεφθαρμένους-και κατά κανόνα επίσης φοροφυγάδες" που διαμαρτύρονταν για τη μεταχείριση της συλληφθείσας), με πραγματικά πογκρόμ μεταναστών (με το ειρωνικό όνομα "ξένιος Δίας"), με επέμβαση των ματ στη Χαλυβουργία, με το στην κυριολεξία χάρισμα της Αγροτικής Τράπεζας στην Πειραιώς και με άλλες εκθαμβωτικές κινήσεις που προδίδουν το ποιόν και τους σκοπούς της.

Μέσα σε αυτήν την κατάσταση ο ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει να έχει κλείσει εισιτήριο για την εξουσία. Δεδομένου ότι η κυβέρνηση αποτυγχάνει να πετύχει κάτι διαφορετικό, όλο και περισσότερος κόσμος στρέφεται πλέον στην αντιπολίτευση. Επομένως κρίσιμες θα είναι οι διεργασίες εντός του ΣΥΡΙΖΑ. Το ζήτημα είναι ποια κατεύθυνση θα ακολουθήσει τελικά καθώς υπάρχουν εντός του πολλές τάσεις. Κύριες φυγόκεντρες τάσεις είναι απ' τη μια οι ευρωπαϊστές (που καταλήγουν ευρωφετιχιστές) και απ' την άλλη οι μη ευρωπαϊστές που είτε θεωρούν πως απλώς το ευρώ δεν πρέπει να είναι φετίχ ή μονόδρομος είτε πως η έξοδος από την ευρωζώνη είναι απαραίτητη δεδομένης της "μεροληπτικής υπέρ του κεφαλαίου" οικοδόμησης της. Όποια τάση κερδίσει θα κρίνει, δίχως άλλο, το μέλλον της χώρας καθώς ενώ σε ένα κόμμα μπορούν να εκφραστούν διαφορετικές απόψεις (κάτι που είναι θετικό στοιχείο εν γένει), σε μια κυβέρνηση, όπου τα πράγματα περνάνε στο πεδίο της πράξης μόνο μια κατεύθυνση μπορεί να ακολουθηθεί.

Το θέμα είναι όμως πως, όπως έχουμε επαναλάβει στο "πολιτική Κρίση" μεσοβέζικες λύσεις δεν χωρούν. Εντούτοις κάθε πρόταση οδηγείται στην ακραία συνέπεια της: έτσι η ήπια επαναδιαπραγμάτευση οδηγείται ως φαίνεται στην καθόλου επαναδιαπραγμάτευση ενώ πιθανώς η σκληρή επαναδιαπραγμάτευση οδηγήσει στη ρήξη και στην απεγκλώβιση. Στη δημιουργία των συσχετισμών υπέρ της μιας ή της άλλης τάσης θα παίξουν ρόλο τα καινούργια εκείνα τμήματα της κοινωνίας που θα θελήσουν να συμμετέχουν στον ενιαίο ΣΥΡΙΖΑ. Το ζήτημα είναι πιο κρίσιμο απ' όσο φαίνεται καθώς αν τυχόν επικρατήσει η "φιλοευρωπαϊκή τάση", που διακηρύσσει την "πάσει θυσία παραμονή στο ευρώ", κι εφόσον αυτή παραμείνει συνεπής στις διακηρύξεις της αυτές τότε μοιραία θα οδηγηθεί στον ίδιο δρόμο με την τωρινή κυβέρνηση. Αν απ' την άλλη επικρατήσουν οι πραγματικές δυνάμεις της προόδου: εκείνες που φετίχ δεν έχουν το νόμισμα αλλά το λαϊκό συμφέρον, εκείνες που μιλάνε ανοιχτά για ενότητα της αριστεράς και για σοσιαλισμό, τότε τα πράγματα θα είναι εντελώς διαφορετικά, καθώς η προκρινόμενη λύση θα είναι στην κατεύθυνση της απάντησης σε εκείνες τις συνθήκες και σχέσεις που αποτέλεσαν τις πραγματικές αιτίες της κρίσης. Ενώ όμως ο ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει να μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης, δίνει άθελά του μια προς το παρόν πολύτιμη βοήθεια στην κυβέρνηση

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που αισθάνονται πως ψηφίζοντας ένα κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς "ξέσπασαν" και έκαναν το καθήκον τους. Στην τελική δεν έχουν άδικο: στο πλαίσιο της φιλελεύθερης δημοκρατίας αυτό είναι το μέσο για να εκφραστεί κάποιος. Όμως στην πράξη το μέσο αυτό μοιάζει τόσο ανώφελο ώστε αν πραγματικά επιθυμεί κάποιος μια αλλαγή στη ζωή του αυτή να έρχεται στο γήπεδο της κοινωνίας. Και εκεί θα παιχτεί για ακόμα μια φορά το παιχνίδι. Τέλη Αυγούστου ανακοινώνονται τα νέα μέτρα και αρχίζει η εφαρμογή τους μαζί με την εφαρμογή όσων δεν κατάφεραν οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Εκεί είναι που πρέπει να επέμβουν ακόμη δυναμικότερα τα κοινωνικά κινήματα: από το φοιτητικό κίνημα, μέχρι τις λαϊκές συνελεύσεις σε κάθε γειτονιά.

Και στο βαθμό που ο αγώνας είναι κοινωνικός, η λύση δύσκολα θα είναι κοινοβουλευτική. Ιστορικά όλα τα κινήματα της αριστεράς έθεταν ως πρώτο στόχο την απόκτηση της κρατικής εξουσίας και μετά τη "λαϊκή-κρατική ανάπτυξη": από το Γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (SPD) το του 19ου αιώνα και τα άλλα κόμματα της Τρίτης Διεθνούς έως τους Μπολσεβίκους και τα κόμματα της Τρίτης Διεθνούς και τα ευρωκομμουνιστικά κόμματα αργότερα. Επομένως μήπως η λύση είναι αντίστροφη. Μήπως η πραγματική εναλλακτική δεν είναι ένα κόμμα; Μήπως ο ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ είναι να αποδείξει πως η πεπατημένη λύση της αριστεράς (κατάληψη κρατικής εξουσίας-εθνική ανάπτυξη) δεν αποδίδει και πως πρέπει εν τέλει να βαδίσουμε επιτέλους σε νέα μονοπάτια εναλλακτικής πολιτικής οργάνωσης σε μία βάση διαφορετικών κοινωνικών σχέσεων; Το μέλλον θα δείξει...