Σύγχρονος αμερικανικός καπιταλισμός : Μη καθολική ωφέλεια και ασυνείδητη απόσπαση υπεραξίας στο διαδίκτυο

Του Ηλία Καραβόλια

Διαρροές προσωπικών δεδομένων είναι υποτίθεται το ''θέμα''. Όμως αυτό που δεν βλέπουμε είναι τα όρια της παρέμβασης, τα άκρα της ρυθμιστικής δράσης που οφείλει να λάβει η κυβέρνηση των ΗΠΑ και οι κυβερνήσεις διεθνώς ώστε να μην απωλεσθούν και άλλοι βαθμοί ιδιωτικότητας και ελευθερίας των εκατομμυρίων χρηστών του διαδικτύου.

Έχω ξανατονίσει ότι τα προσωπικά δεδομένα και η χρήση τους από διαφημιστικές και άλλες εταιρείες είναι μόνο μια αφορμή για δήθεν ανάγκη εποπτείας. Αυτό που πρέπει να δούμε, η εστία στην οποία πρέπει να εισχωρήσουμε, είναι η αθέατη παραγωγική μορφή του internet και των social media. Να δούμε ποιός ο ρόλος του πολίτη-παραγωγού-καταναλωτή μέσα στο αχανές εργοστάσιο, στο μεγαλύτερο που είχε ποτέ η ανθρωπότητα.

Η ψηφιακή τεχνολογία και τα δίκτυα ήταν η αιτία της τεχνολογικής επανάστασης που έλαβε χώρα πρώτα στις ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του '90. Οι μηχανές και τα μέσα παραγωγής απόκτησαν όνομα: dot(.)com. Οι εταιρείες που ελέγχουν τις ιστοσελίδες, είτε πωλούν είτε όχι υπηρεσίες και προϊόντα, είναι συλλέκτες του άυλου χρυσού της εποχής: data. Η επεξεργασία αυτών των δεδομένων παράγει όφελος για τους επεξεργαστές. 

Μέσω του marketing γίνεται η εξατομικευμένη στόχευση (micro-targeting) αλλά ταυτόχρονα διαμορφώνονται και μακρο-συμπεριφοράς (macro-behavior). Σε αυτό το ενδιάμεσο στάδιο είναι που ''παράγεται'' η υπεραξία. Οι χρήστες του διαδικτύου, ασυνείδητοι δρώντες σε παίγνιο αυτοπολλαπλασιασμού δεδομένων, τροφοδοτούν τις διαφημιστικές εταιρείες (αλλά και αυτές στον χώρο της έρευνας ), με πολύτιμη πρώτη ύλη για να δημιουργηθούν τα ομογενοποιημένα προφίλ (μαζικός καταναλωτής) αλλά ταυτόχρονα και τα εξατομικευμένα προφίλ καταναλωτών.

Πρέπει εδώ να σταθούμε για λίγο στην θεωρητική επεξεργασία του διαδικτυακού μοντέλου. Τέτοιου είδους καινοτόμες πρακτικές διαχείρισης της συμπεριφοράς του καταναλωτή δεν οδηγούν απαραίτητα σε καθολική ωφέλεια, σε διάχυση δηλαδή των αποτελεσμάτων και σε βελτίωση της εισοδηματικής ή της παραγωγικής μάζας των χρηστών. 

Είναι γνωστό ότι ένα ισχυρό ολιγοπώλιο ''ελέγχει'' το διαδίκτυο και σχεδόν μονοπωλεί στην διαχείριση και στην διαμεσολάβηση για την επεξεργασία των αβίαστα παρεχόμενων προσωπικών δεδομένων (σημ: άλλωστε ο Zuckerberg είπε στην επιτροπή του Κογκρέσου -σχετικά με αυτό το ολιγοπώλιο- ότι πιθανό σπάσιμο των αμερικανικών τεχνολογικών κολοσσών θα ενδυνάμωνε τους αντίστοιχους Κινέζους ανταγωνιστές).

Η πραγματικότητα είναι ότι η ρύθμιση στο διαδίκτυο ώστε να προστατευτεί η ιδιωτικότητα δεν μπορεί να δράσει εκτός του οικονομικού πεδίου. Η ασυνείδητη απόσπαση υπεραξίας από τον χρήστη δεν είναι ξεχωριστό ζήτημα αλλά ταυτόχρονο, μέρος μιας ευρύτερης μακροοικονομικής στρατηγικής από την πλευρά του τεχνολογικού ολιγοπωλίου που πλέον κυριαρχεί και στα χρηματιστήρια (Google, Apple, Yahoo, Facebook, Amazon, Microsoft).

O σύγχρονος αμερικανικός καπιταλισμός έχει μεταλλαχθεί και οδηγεί την παγκόσμια οικονομία σε μια κούρσα αέναης ανοδικής κεφαλαιοποίησης των πάντων: χρόνου, έργου, διάνοιας. 

Πρέπει να αναλογιστούμε την θέση μας (κοινωνική, οικονομική) μέσα στις λεωφόρους της ''εξέλιξης'' του διαδικτύου. Η παραγωγικότητα της εργασίας, η συλλογική διάνοια και η ομότιμη παραγωγή έχουν ήδη εγκατασταθεί στον κόσμο της άυλης οικονομίας. Το ανθρώπινο κεφάλαιο δεν είναι όμως άυλο. Και κυρίως δεν είναι πεπερασμένο. Χωρίς διάχυση της ωφέλειας από την δαρβινική εξέλιξη των νέων τεχνολογιών και της διαδικτυακής οικονομίας, η οθόνη του υπολογιστή και του smartphone θα γίνει το κάτοπτρο της παθητικής εξέλιξης του υποκειμένου και της κοινωνίας. 

Ας στοχαστούμε πάνω σε αυτό πριν να είναι αργά.

Πηγή: europeanbusiness, μέσω http://teleytaiaexodos.blogspot.gr/