Ελλάδα - Ρωσία

Λίγα λόγια αγάπης σου γυρεύω

του Απόστολου Αποστολόπουλου

Για να βρει το πιο πρόσφατο δείγμα καλών φιλικών σχέσεων με την Ελλάδα ο πρόεδρος Πούτιν χρειάστηκε, στο άρθρο του στην Καθημερινή, να γυρίσει δυο αιώνες πίσω, στον Καποδίστρια. Το ελληνικό κράτος από την ίδρυσή του, μετά από μια σύντομη διαμάχη των τριών προστάτιδων Δυνάμεων, Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας, πέρασε οριστικά στην επιρροή του Αγγλοσαξωνικού χώρου, τη Βρετανική και μετά την Αμερικανική αυτοκρατορία. Η Ρωσία, ιδίως μετά τη Γιάλτα, ήταν παίκτης μικρής αν και όχι ανύπαρκτης επιρροής. Και έτσι παραμένει έως αυτή τη στιγμή. Οι σχέσεις της Αθήνας με τη Μόσχα δεν μπορούν να υπερβούν τα όρια που προσδιορίζονται από τις γεωπολιτικές ισορροπίες ΗΠΑ-Ρωσίας στο σύνολο της περιοχής, δηλαδή στην ΕΕ, στη Μ. Ανατολή, στα Βαλκάνια περιλαμβάνοντας και την Τουρκία. Με απλά λόγια οι διμερείς σχέσεις της Αθήνας με τη Μόσχα υπόκεινται σε ευρύτερους υπολογισμούς και ισορροπίες και ούτε η Αθήνα αλλά ούτε και η Μόσχα μπορούν ή είναι διατεθειμένες να τους αγνοήσουν. Έτσι, συνοψίζοντας: Ο Τσίπρας, όπως και η κάθε ελληνική κυβέρνηση στο παρελθόν, θα αναπτύξει σχέσεις με τη Ρωσία ως εκεί που θα το επιτρέψουν/ανεχθούν οι ΗΠΑ. Τελεία και παύλα, όλα τα άλλα είναι όνειρα θερινής νυκτός.

Αν η διαπάλη εντός της αποχωρούσης διοίκησης Ομπάμα επιτρέψει στους οπαδούς της προσέγγισης με τη Ρωσία (πχ Κίσινγκερ) να δώσουν μια ανάσα στην Αθήνα ώστε να προχωρήσει σε κάποιες...
εμπορικές συμφωνίες με τη Μόσχα αποκομίζοντας κάποια οικονομικά οφέλη, έχει καλώς. Ίσως ρόλο να παίξει και η συνεχής ενόχληση που προκαλεί ο Ερντογάν στην Ουάσιγκτον. Η Ρωσία έχει πολύ κακές σχέσεις με τον Ερντογάν, όπως ξέρουμε, και θα μπορούσε, χωρίς να αμφισβητηθεί η κυριαρχία των ΗΠΑ, να θεωρήσει ο Πούτιν ότι μπορεί (ή οφείλει) να αναλάβει ορισμένες πρωτοβουλίες ώστε ο Τούρκος Πρόεδρος να αντιληφθεί πως το Αιγαίο δεν είναι μόνο ελληνοτουρκική υπόθεση και ότι η Τουρκία θα κάνει μεγάλο λάθος να νομίζει ότι μπορεί να μεγιστοποιήσει την επιρροή της χωρίς να ρωτήσει κάθε ενδιαφερόμενο. Είναι από αυτά που όπως έλεγε ο Κ. Καραμανλής ο πρεσβύτερος «γίνονται αλλά δεν λέγονται» και πάντως είναι μια λογική εικασία. Με προϋπόθεση ότι η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται το εθνικό συμφέρον και γνωρίζει τι να κάνει για να το υπερασπιστεί.

Από την Ευρώπη ως τη Μ. Ανατολή δεν έχει λυθεί οριστικά κανένα πρόβλημα που απασχολεί τη Ρωσία. Το Ουκρανικό είναι πάντα στη θράκα, το Μεσανατολικό βράζει χωρίς ορατό τέλος και οι συνεχείς εκκλήσεις της Μόσχας για συνεργασία της Δύσης εναντίον των εξτρεμιστών ισλαμιστών δεν βρίσκουν ανταπόκριση, οι κυρώσεις της ΕΕ κατά της Μόσχας παραμένουν παρά τις αντιρρήσεις πλείστων Ευρωπαίων ακόμα και των Γερμανών. Ο Πούτιν έδειξε με όση αποφασιστικότητα μπορούσε ότι έχει την τεχνολογία και τη θέληση να υπερασπιστεί την πατρίδα του αποτελεσματικά, ότι διαθέτει ικανές δυνάμεις αποτροπής και καταστροφικής ανταπόδοσης. Αλλά η Ρωσία, παρ’ όλα αυτά, είναι σε θέση άμυνας. Αυτό είναι κάτι που δεν επιτρέπεται να το λησμονούν οι κήρυκες της ελληνορωσικής φιλίας δημιουργώντας κλίμα ανεκπλήρωτων προσδοκιών για τη σωτήρια κάθοδο του «ξανθού γένους».

Η συμμαχία των BRICS βρίσκεται σε δύσκολη καμπή καθώς και στη Βραζιλία και στη Ν. Αφρική οι φιλικές κυβερνήσεις καταρρέουν, ενώ στη Βενεζουέλα η κατάσταση τείνει να γίνει ανεξέλεγκτη. Η Ρωσία έχει αποφύγει και στο Ουκρανικό και στο Συριακό να καταγάγει μια οριστική, τελεσίδικη, στρατιωτική νίκη επιδιώκοντας πολιτικό συμβιβασμό. Χωρίς την αναμενόμενη ανταπόκριση. Ίσως η βαθύτερη και ιστορικά σταθερή επιθυμία είναι η οργανική ένταξη της Ρωσίας στο Δυτικό χώρο ή τουλάχιστον μια συμφωνημένη ισορροπία όπως η Γιάλτα. Έτσι ώστε η Ρωσία να ανακτήσει το καθεστώς της αναγνωρισμένης Μεγάλης Δύναμης. Αλλά αυτό το αίτημα καταστράφηκε οριστικά από την εποχή Γιέλτσιν. Μόνο μια «οριστική», καταλυτική, νίκη σε μια τουλάχιστον περιοχή του Κόσμου ή σε ένα καθοριστικό τομέα (πχ Οικονομία, Ενέργεια) θα μπορούσε να εξαναγκάσει την αμερικανική αυτοκρατορία να αποδεχθεί την παλινόρθωση της Ρωσίας στο πρότερο καθεστώς. Αν δεν επέλεγε την παγκόσμια σύγκρουση για να παραμείνει μοναδική υπερδύναμη. Αυτό είναι βέβαια ερώτημα ζωής ή θανάτου.