Γιατί θα είναι δραματική η μείωση των αμοιβών το 2017

του Σπύρου Στάλια*

1. Γιατί «κόβουν» τους μισθούς και τις συντάξεις

Ένα από τα ερωτήματα που τίθενται επιτακτικά, είναι γιατί αυτή η λύσσα της Τρόικα να κόβει συνέχεια μισθούς και συντάξεις και γιατί ακολουθούν πιστά επί της ουσίας αυτές τις εντολές, όλα τα μνημονιακά κόμματα που είναι στη Βουλή, παρά τα παιχνιδάκια που κάνουν μεταξύ τους.

Η αλήθεια είναι ότι όλα τα κόμματα του ευρώ συμμερίζονται την άποψη, και πρέπει να την συμμερίζονται, ότι αν οι μισθοί, ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, και οι συντάξεις περικοπούν, όπως και οι κρατικές δαπάνες, τότε η χώρα θα εισέλθει στην οδό της οικονομικής ανάπτυξης και η ανεργία θα μειωθεί. Η μείωση και η ευελιξία των αμοιβών γενικώς, αποτελεί θεμελιώδες δόγμα πίστης για αυτούς που αγαπούν και στηρίζουν το ευρώ. Είναι βασική ιδεολογία. Αν αυτή την στιγμή έχουμε ανεργία, την έχουμε γιατί ακόμα οι μισθοί, οι συντάξεις και οι δαπάνες τους κράτους δεν έχουν περικοπεί επαρκώς.

Ας παρακολουθήσουμε την διαδικασία της σκέψης των «μένουμε Ευρώπη» με όσο πιο απλό τρόπο είναι δυνατόν αυτό να γίνει, ή ας παρακολουθήσουμε το έργο πως από την φτώχεια δημιουργείται πλούτος.

Μια οικονομία παράγει υπό τον περιορισμό της τεχνολογίας που κατέχει σε μια δεδομένη ....
στιγμή. Κατά συνέπεια ο κάθε εργαζόμενος που προσλαμβάνεται και συνδυάζει την εργατική του δύναμη με τα μηχανήματα που διαθέτει η χώρα συνολικά, το παραγόμενο προϊόν θα είναι όλο και πιο λίγο και πιο λίγο, έως ότου απορροφηθεί και ο τελευταίος εργάτης που θα εξαντλήσει και την «ελάχιστη μονάδα τεχνολογίας». Αυτό που θα παράγει και ο τελευταίος εργάτης είναι ο εργατικός μισθός. Με άλλα λόγια κάθε εργάτης που προσλαμβάνεται μειώνει την παραγωγικότητα, γιατί ήδη υποθέσαμε ότι η διαθέσιμη τεχνολογία είναι δεδομένη βραχυχρονίως.

Αφού ο τελευταίος εργάτης «φέρνει» τον μισθό του στην επιχείρηση, η επιχείρηση μεγιστοποιεί το κέρδος της καθορίζοντας τον μισθό των εργατών ίσον με αυτό ο τελευταίος εργάτης πράγματι παράγει. Το άθροισμα των πραγματικών μισθών είναι το πραγματικό κόστος μιας επιχείρησης για να απορροφήσει Χ εργάτες.

Δεδομένης της παραγωγής του τελευταίου εργάτη οι επιχειρήσεις συνολικά από αυτή καθορίζουν το ύψος της απασχόλησης στην οικονομία.

Με άλλα λόγια οι επιχειρήσεις θέτοντας το ύψος των πραγματικών μισθών στο ίδιο επίπεδο με την παραγωγή του τελευταίου εργάτη, μεγιστοποιούν τα κέρδη τους και φυσικά δεν μπορούν να κάνουν κάτι καλύτερο.

Έτσι αν μια οικονομία πλήττεται από ανεργία, πάει να πει ότι η παραπάνω διαδικασία δεν μπορεί να υλοποιηθεί, επειδή παρεμποδίζεται από τους εργατικούς νόμους και έτσι οι μισθοί δεν έχουν την ευελιξία που απαιτείται για να απορροφηθεί η ανεργία από τις επιχειρήσεις ή να προβούν σε νέες επενδύσεις οι επιχειρήσεις.

Άρα η ζήτηση για εργασία είναι αντίστροφη του ύψους του εργατικού μισθού. Όσο μεγαλύτερος ο εργατικός μισθός τόσο μικρότερη θα είναι και η απασχόληση και αντιθέτως. Αυτά από την πλευρά της ζήτησης εργασίας των επιχειρήσεων.

Από την πλευρά του εργατικού δυναμικού, της προσφοράς εργασίας, θεωρείται ότι υπάρχει η ίδια συμπεριφορά όπως των επιχειρήσεων. Όπως οι επιχειρήσεις δεν επενδύουν αν δεν μεγιστοποιούν τα κέρδη τους, έτσι και οι εργάτες δεν πάνε στη δουλειά, αν δεν πάρουν τον μεγαλύτερο πραγματικό μισθό, αλλιώς προτιμούν να κάθονται. Πηγαίνουν στη δουλειά λοιπόν όταν η απέχθεια που τους προκαλεί η εργασία, ικανοποιηθεί από τον μισθό που καταπνίγει το συναίσθημα για την απέχθεια προς αυτή. Τότε μεγιστοποιείται η ικανοποίηση τους, όπως κατ’ αντιστοιχία ικανοποιούνται οι επιχειρήσεις με το ύψος των κερδών τους.

Ας συνοψίσουμε τα παραπάνω. Τα κόμματα του ευρώ που όλα είναι στο κοινοβούλιο μαζί με την ΕΚΤ το ΔΝΤ και την ΕΕ πιστεύουν στο ιδεολόγημα ότι η αγορά εργασίας για να βρεθεί σε ισορροπία -που σημαίνει ότι όταν οι επιχειρήσεις επιθυμούν να βρουν εργάτες θα μπορούν να τους απασχολήσουν και από την άλλη, όσοι εργάτες επιθυμούν να εργαστούν θα βρουν δουλειά- απαιτείται οι πραγματικοί μισθοί να ισούνται με την παραγωγικότητα του τελευταίου εργάτη που θα προσληφθεί. Η ευελιξία του μισθού αυτού επιτρέπει πάντα, σύμφωνα με το ιδεολόγημα τους, την συνεχή πλήρη απασχόληση. Πάντα.

Αν κάποιος εργάτης, υπάλληλος, αυτοαπασχολούμενος, ή εργάτες, υπάλληλοι, αυτοαπασχολούμενοι δεν έχουν δουλειά, αυτό σημαίνει ότι εκουσίως δεν δουλεύουν, αφού προτιμούν να κάθονται από το να εργάζονται με ένα μισθό που η παραγωγικότητα της οικονομίας επιτρέπει.

Άρα, η ισορροπία της αγοράς εργασίας καθορίζει, μέσω της διαθέσιμης τεχνολογίας, την πλήρη απασχόληση των πόρων της οικονομίας. Όταν η αγορά εργασίας βρεθεί σε ισορροπία τότε η συνολική παραγωγή, που καθορίζεται από τα επίπεδα της παραγωγικότητας, θα ισούται με το πραγματικό ΑΕΠ.

Στο επίπεδο αυτό του ΑΕΠ, για να πάμε και στα δικά μας, θα έχει υπολογιστεί και το κόστος αποπληρωμής των δανείων μας, έτσι ώστε η χώρα να μην έχει ανάγκη να δανείζεται μελλοντικά.

Εδώ μπορεί να τεθεί ένα ερώτημα. Μα αν έχουμε υψηλή ανεργία, δεν θα μπορούσαμε αυξάνοντας την ζήτηση καταναλωτικών προϊόντων και μέσω των επενδυτικών δαπανών, να απορροφήσουμε την ανεργία;

Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι. Αύξηση της ζήτησης δεν σημαίνει ότι κατ’ ανάγκη ότι θα αυξηθεί η παραγωγικότητα της εργασίας. Η ζήτηση της εργασίας, η οποία βασίζεται στην παραγωγικότητα της εργασίας, θα παραμείνει ανεπηρέαστος. Αν οι επιχειρήσεις θελήσουν να αυξήσουν την παραγωγή για να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση, τότε θα πρέπει να ρίξουν και άλλο τους μισθούς, που σημαίνει ότι όχι μόνον δεν θα προσέλθουν νέοι εργάτες να εργαστούν, άλλα και πολλοί από όσους εργάζονται θα παραιτηθούν. Τότε οι επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να αυξήσουν πάλι τους μισθούς και να βρεθούμε εκεί απ’ όπου αρχίσαμε. Κατά συνέπεια τίποτε δεν μπορεί να γίνει με την αύξηση της ζήτησης, άλλα μόνο με την μείωση των μισθών είναι δυνατόν να απορροφηθεί η ανεργία.

Κατά συνέπεια με την θεώρηση αυτή καταλήγουμε στην μακροοικονομική αιτιότητα που καθορίζει το ευρώ. Η πρόσφορα καθορίζει την παραγωγή ή το ΑΕΠ. Το τρέχον επίπεδο παραγωγικότητας καθορίζει το ύψος της απασχόλησης. Η πρόσφορα και η ζήτηση εργασίας είναι ανεξάρτητη η μια από την άλλη και συνεπώς η μείωση των μισθών είναι δυνατόν να απορροφήσει την ανεργία.

Αυτή είναι η αιτία λοιπόν που τα κόμματα των μνημονίων (σύριζα, νδ, πασοκ, χα, ΚΚΕ, ποτάμι, άνελ) και η Τρόικα, επιμένουν στους χαμηλούς μισθούς, στις ανύπαρκτες συντάξεις, στα εξευτελιστικά επιδόματα ανεργίας στην καταστροφή του Κράτους. Είναι ένα τέλος μιας λανθασμένης αντίληψης για την αύξηση της απασχόλησης και μια αρχή για την πρόοδο, στη βάση ενός νεοφιλελευθέρου ιδεολογήματος που αποτελεί το θεμέλιο της Ευρώπης.

Κατά συνέπεια το 2017 να μην εκπλαγείτε από την επική μείωση που θα σημειωθεί στους μισθούς, στις συντάξεις χωρίς φυσικά να έχουμε αντίστροφη της όλης θλιβερής κατάστασης που ζούμε.

Αν κάποιος νεοφιλελεύθερος έχει αντίρρηση στην ακρίβεια της παραπάνω παρουσίασης εδώ θα είμαι να ακούσω τα επιχειρήματα του.

2. Τι πρέπει να κάνουμε

Θα προσπαθήσω να αποδείξω το λάθος αυτής της θεωρίας και της θλιβερής εφαρμογής της.

Άλλα πριν, να σας υπενθυμίσω μια μικρή ιστορία. Μετά το Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο η δημοκρατία θριάμβευση, ο αυταρχισμός ηττήθηκε ως υπαίτιος του πολέμου. Εκείνη την εποχή δημιουργήθηκαν 22 νέα δημοκρατικά συντάγματα σε όλη Ευρώπη. Από τις αρχές του 1920 έως τα μέσα του 1930 όμως οι Δημοκρατίες κατέρρευσαν και αντικαταστάθηκαν με αυταρχικά καθεστώτα, πιο βάρβαρα ακόμα από τα προηγούμενα βασιλικά καθεστώτα. Γιατί κατέρρευσαν τόσο εύκολα οι Δημοκρατίες; Επειδή είχαν απεμπολήσει την επικυριαρχία τους αφού είχαν υιοθετήσει το ευρώ της εποχής, τον χρυσό. Όταν αυτό κάνει μια χώρα, αργά ή γρήγορα το μόνο που της απομένει μετά να κάνει, είναι να επιβάλει λιτότητα, την βάρβαρη μείωση μισθών, συντάξεων, κοινωνικών παροχών, διάλυσης τους κράτους, με σκοπό μέσω της ανάκτησης της ανταγωνιστικότητας και διατήρησης της «εξωτερικής αξίας του νομίσματος», να βάλει μπρος της οικονομία.

Φυσικά όλες οι Δημοκρατίες απέτυχαν, κατέρρευσαν, αυταρχικά καθεστώτα ήλθαν στην εξουσία και οδηγηθήκαμε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Άλλα ας υποθέσουμε τώρα ότι έχουμε μια χώρα που εκδίδει το δικός της νόμισμα. Μια χώρα που εκδίδει το δικό της νόμισμα και το όποιο δεν είναι μετατρέψιμο σε άλλο νόμισμα ή σε χρυσό, ελευθέρα διακυμαίνεται στις αγορές, εξ αντικείμενου δεν πτωχεύει ποτέ.

Εφ’ όσον έχει απεριόριστη αγοραστική δύναμη το κράτος μπορεί να αγοράσει οτιδήποτε από τον ιδιωτικό τομέα και μάλιστα στις τιμές που αυτό επιθυμεί. Έτσι το κυρίαρχο κράτος μπορεί να μεταφέρει πόρους από τον ιδιωτικό στο δημόσιο τομέα και έτσι το κράτος να ασκήσει την οικονομική και κοινωνική πολιτική που επιθυμεί με την θέληση του λαού.

Αυτό γιατί μπορεί να γίνει; Για τον απλό λόγο, γιατί ο ιδιωτικός τομέας θέλει το χρήμα, που μόνο το κράτος εκδίδει, για να πληρώσει τους φόρους που το κράτος επιβάλει.

Προσοχή το κράτος δεν φορολογεί για να χρηματοδοτήσει τις δαπάνες του, όπως τώρα γίνεται με το ευρώ, αφού εδώ το κράτος εκδίδει το νόμισμα του. Η δαπάνη του κράτους προηγείται της φορολογίας, και δεν έχει καμιά, μα καμία, σχέση με την χρηματοδότηση του Κράτους η φορολογία. Κατά συνέπεια οτιδήποτε παράγεται, το κράτος μπορεί να το αγοράσει από τον ιδιωτικό τομέα.

Από την άλλη πλευρά ο ιδιωτικός τομέας με προθυμία πουλάει αγαθά και υπηρεσίες στο κράτος αφού θα πρέπει να βρει τα χρήματα που είναι αναγκαία για πληρώσει τους φόρους του. Αυτό δημιουργεί την εθνική ζήτηση για το χρήμα. Αλλά η επιθυμία του ιδιωτικού τομέα να αποκτήσει τα χρήματα για να πληρώσει φόρους, παράλληλα με την επιθυμία του να αποταμιεύει, δημιουργεί ανεργία.

Δηλαδή μια μεταβολή της ιδιωτικής δαπάνης με στόχο να αποταμιεύσει πιο πολύ, οδηγεί στην ανεργία.

Είναι θέμα λογιστικής απεικόνισης. Τα εισοδήματα που δημιουργήθηκαν κατά την διάρκεια της παραγωγής θα πρέπει να δαπανηθούν για να αγοραστεί η παραγωγή.

Αν αυτό δεν γίνει, τότε η ακούσια ανεργία εμφανίζεται, κατά την οποία η προσφερόμενη εργασία δεν αγοράζεται στις τρέχουσες τιμές.

Με άλλα λόγια η ανεργία είναι προϊόν της μη θέλησης του ιδιωτικού τομέα να δαπανήσει ότι εισέπραξε, των λοιπών παραγόντων παραμενόντων σταθερών. Μετά αυτό μεταφράζεται σε μείωση τη παραγωγής και αύξηση της ανεργίας.

Σε αυτή την περίπτωση η μείωση των μισθών δεν οδηγεί την αγορά εργασίας σε ισορροπία εκτός και εάν οι επιχειρήσεις εξ ολοκλήρου αυξήσουν τις δαπάνες τους, πράγμα που δεν γίνεται αφού θέλουν να αποταμιεύσουν.

Άρα η ανεργία είναι αποτέλεσμα της μη επαρκούς δαπάνης στην οικονομία.

Η ανεργία μπορεί να εξαλειφθεί αν οι δαπάνες του κράτους ικανοποιούν τον ιδιωτικό τομέα να βρίσκει χρήματα για να πληρώνει τους φόρους του, να ικανοποιεί τις ανάγκες του για να αποταμιεύει και ταυτοχρόνως να αγοράζουν οι δαπάνες το μη απασχολούμενο εργατικό δυναμικό.

Κατά συνέπεια με την θεώρηση αυτή καταλήγουμε σε αντίθετη μακροοικονομική αιτιότητα από αυτήν που καθορίζει το ευρώ. Εδώ η ζήτηση καθορίζει την παραγωγή ή το ΑΕΠ. Τα επίπεδα της παραγωγής καθορίζουν το ύψος της απασχόλησης με δεδομένο το τρέχον επίπεδο παραγωγικότητας. Η αγορά εργασίας οριοθετείται από την ζήτηση για εργασία. Με δεδομένο το επίπεδο των μισθών καθορίζεται το ύψος της απασχόλησης, και τέλος οι επιχειρήσεις δεν θα παράγουν πιο πολύ αν η ζήτηση δεν αυξηθεί. Τέλος οι μισθοί είναι κόστος για τις επιχειρήσεις άλλα εισόδημα για τους εργαζόμενους. Έτσι μια καθολική μείωση των μισθών μπορεί να μειώσει το κόστος παραγωγής άλλα ταυτόχρονα μειώνει τα εισοδήματα και κατά συνέπεια η προσφορά και η ζήτηση για εργασία δεν είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους, πράγμα που ισχυρίζονται οι νεοφιλελεύθεροι.

Νομίζω ότι από την παραπάνω ανάλυση να έγινε σαφές ότι η παραγωγή, το ΑΕΠ, η απασχόληση καθορίζονται από την συνολική δαπάνη της οικονομίας και οτιδήποτε εμποδίζει την δαπάνη να εκδηλωθεί υπονομεύει την απασχόληση, το ύψος των μισθών, των συντάξεων, την υγεία, την παιδεία, την άμυνα και τα κέρδη των επιχειρήσεων. Παρεμποδίζει την οικονομική ανάπτυξη, την πορεία μας σε μια πολιτισμένη ζωή στα πλαίσια μια υγιούς κοινωνίας… Αυτό ας μας παρακινήσει να φύγουμε από τα δεσμά του ευρώ ως μια πράξη απλής γνώσης αλλιώς διαρκώς θα καταστρεφόμαστε από την αγνωσία που προκαλεί φόβο.

spyridonstalias@hotmail.com

*Ο Σπύρος Στάλιας είναι οικονομολόγος Ph.D