Ο θάνατος του αγροτάκου

του Γιώργου Χαλιμούρδα

Πέρα από τη μνημονιακή προπαγάνδα των εγχώριων ΜΜΕ κατά του αγροτικού κόσμου που εγείρει τον κοινωνικό αυτοματισμό περί τεμπέληδων αγροτών που τρώνε τις επιδοτήσεις, λες και αυτό δογματικά είναι προνόμιο μόνο των αστών, εδώ και δεκαετίες σοβεί μια τερματικού χαρακτήρα κατάσταση που οδηγεί τον αγροτικό κόσμο στην πλήρη και ολοκληρωτική διάλυσή του. Στα μάτια του κόσμου, ο μέσος αγρότης έχει τεράστιων ίππων τρακτέρ, έχει εκατοντάδες στρέμματα, και τη μορφή των Μπούτα και Νασίκα. Κανείς δεν θα τους πληροφορήσει ότι η ΚΑΠ ήταν στην κυριολεξία δημιούργημα της Γαλλίας προς όφελος πρωτίστως των Γάλλων αγροτών. Κανείς δεν θα τους ενημερώσει ότι οι Γάλλοι παραγωγοί εκτός των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων λαμβάνουν τρομαχτικές επιδοτήσεις από το Γαλλικό κράτος εντός του Ευρώ πράγμα που δε συμβαίνει με τους δικούς μας. Κανείς δεν θα τους ενημερώσει πως οι αγρότες των ΗΠΑ είναι οι ισχυρότερα επιδοτούμενοι αγρότες στον κόσμο. Κανείς δεν θα τους ενημερώσει για την πολιτική προστατευτισμού που ακολουθούν πολλές χώρες στον κόσμο με προεξέχουσα τις ΗΠΑ (τη Μέκκα του νεοφιλελευθερισμού). Η κοινή γνώμη δεν θα μάθει ποτέ για τους δασμούς που βάζει η ΕΕ στα γιαπωνέζικα αυτοκίνητα που εισάγονται στην ΕΕ για να προστατεύεται η γερμανική και γενικότερα ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία, ενώ αντίθετα δεν προστατεύονται τα ελληνικά γεωργικά προϊόντα.

Ούτε κανείς θα τους ενημερώσει ότι το κόστος κεφαλαίου σε μια αγροτική επένδυση είναι ...
πολλαπλάσιο από το κόστος κεφαλαίου οποιασδήποτε άλλης επένδυσης. Ο πρωτογενής τομέας (γεωργία, δασοκομία και αλιεία) είναι ο μεγάλος χαμένος στην περασμένη τριακονταετία. Η συμμετοχή του στο ΑΕΠ μειώθηκε από 25% το 1980, στο 3,26% στο 2010 και σήμερα είναι μικρότερο από 3%. Τα χρήματα που ήρθαν από την Ευρώπη στον αγροτικό τομέα αντί να τον ενισχύσουν, ουσιαστικά τον κατέστρεψαν, ξεριζώνοντας παραδοσιακές καλλιέργειες και μετατρέποντας αυτές σε ξένες με τον τόπο τους και παράλληλα γιγάντωσαν τον παρασιτισμό και το μαύρο χρήμα. Τα ελληνικά ακαδημαϊκά ιδρύματα παρά τον πακτωλό των χρημάτων που πήραν, το τελικό προϊόν της ερευνάς τους, ελάχιστα απορροφήθηκε από τις μικρομεσαίες ελληνικές μεταποιητικές εταιρίες που αποτελούν τον δευτερογενή παραγωγικό κορμό της χώρας μας. Η μνημονιακή λαίλαπα των τελευταίων 5 χρόνων, η οποία είναι σαφές πλέον ότι θα συνεχιστεί με την υπογραφή νέου μνημονίου από την συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, μη νομίζετε ότι άφησε άθικτη την πρωτογενή παραγωγή. Μεταρρυθμίσεις για τη Νέα Τάξη Πραγμάτων σημαίνει πλήρη διάλυση του όποιου τοπικού παραγωγικού μοντέλου, δηλαδή στην προκειμένη των μικρομεσαίων αγροτικών επιχειρήσεων.

Χάνεται η έννοια της αγροτικής γης

Το σχέδιο με την απορρόφηση της ΑΤΕ από την Πειραιώς καλά κρατεί και με τη νέα διακυβέρνηση (μόνο τυχαία δεν ήταν η τοποθέτηση του Χριστοδουλάκη (ΠΑΣΟΚ) από το Δραγασάκη σε αντιπρόεδρο της Πειραιώς), που μετατρέπει τα αγροτικά δάνεια σε εμπορικά και τα αγροτεμάχια σε προσημειούμενα ακίνητα που μπορεί να κατασχεθούν και να εκπλειστηριαστούν. Επιπλέον με το νέο φορολογικό καθεστώς καθιερώνεται αντικειμενική αξία στην αγροτική γη, που σημαίνει πως χάνεται η έννοια της αγροτικής γης και η ελληνική αγροτιά χάνει το βασικό της περιουσιακό στοιχείο. Αν συνυπολογίσουμε και την αύξηση του κόστους όλων των εισροών στην παραγωγική διαδικασία (καύσιμα, ηλεκτρικό ρεύμα, σπόροι, λιπάσματα) που εκτινάσσουν το κόστος παραγωγής δίνοντας τη χαριστική βολή στο μικρομεσαίο αγρότη, καταλαβαίνει κανείς το πλήρες αδιέξοδο. Κανείς μικρομεσαίος αγρότης δεν συγκινείται πλέον από την προωθούμενη «τόνωση της επιχειρηματικότητας και της εξωστρέφειας στον αγροτικό τομέα» που κομπάζει η Τράπεζα Πειραιώς και την προώθηση αργά ή γρήγορα της «συμβολαιακής γεωργίας» που έχει καταφέρει σε άλλες χώρες επώδυνα αποτελέσματα για το γηγενή αγροτικό πληθυσμό, τη στιγμή που είναι εκτεθειμένοι απέναντί της, λόγω των καλλιεργητικών δανείων, που αδυνατούν να εξοφλήσουν υπό τις παρούσες συνθήκες.

Άρα δεν είναι να απορεί κανείς με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που δείχνουν ότι το 2013, συγκριτικά με το 2009, τόσο ο συνολικός αριθμός των εκμεταλλεύσεων της Χώρας όσο και η χρησιμοποιούμενη γεωργική έκτασή τους (ΧΓΕ) μειώθηκαν. Σε ό,τι αφορά στον αριθμό των εκτρεφόμενων ζώων, συγκρίνοντας το 2013 με το 2009,παρατηρείται μείωση σε όλες τις κατηγορίες ζώων. Τέλος το 2013, συγκριτικά με το 2009, στο σύνολο της Χώρας, παρουσιάζεται μείωση του αριθμού όλων των κατηγοριών απασχολουμένων στη γεωργία – κτηνοτροφία, εκτός από το οικογενειακό εργατικό δυναμικό. Τα παραπάνω  οδηγούν στο συμπέρασμα ότι παρατηρείται μια γενική συρρίκνωση τόσο των γεωργικών  εκμεταλλεύσεων, μείωση του αριθμού όλων των κατηγοριών των ζώων και αύξηση μόνο, του οικογενειακού εργατικού δυναμικού. Παρ’ όλα τα όποια μέτρα παρθούν προς την αντίθετη κατεύθυνση η όλη εικόνα δεν πρόκειται να αλλάξει.

Αλλά όποιος κομπάζει ότι νοιάζεται για την το μόχθο του Έλληνα παραγωγού και την ανάπτυξη της περιφέρειας οφείλει να διαγράψει τα αγροτικά χρέη, ειδικά του μικρού και μεσαίου αγρότη. Και να θέσει σε πρώτη προτεραιότητα την ειδική προστασία της καλλιεργήσιμης γης, έτσι ώστε να μην υποθηκεύεται από τις τράπεζες. Τα χρέη των ελευθέρων επαγγελματιών, των αγροτών και των ατομικών επιχειρήσεων, τον Δεκέμβριο του 2013 έφτασαν τα 13,9 δις ευρώ. Δεν μπορούν να διαγράφονται δις ευρώ από τα δάνεια των εφοπλιστών, των μεγαλοεργολάβων, των κρατικοδίαιτων επιχειρηματιών και να μένουν τα δάνεια των νοικοκυριών, των μικρομεσαίων και των αγροτών θηλιά που πνίγει όλους.

Κανένας σχεδιασμός για την παύση της κατρακύλας του αγροτικού κόσμου δεν μπορεί να επιτευχθεί υπό αυτές τις συνθήκες που διαμορφώθηκαν και διαμορφώνονται εντός Ευρώ και ΕΕ. Ο πρωτογενής τομέας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελληνικής οικονομίας που δεν μπορεί να αξιοποιηθεί και να συνεισφέρει μέσα στο υπάρχον πλαίσιο του Ευρώ και της ΕΕ.

Τεράστια περιθώρια ανάπτυξης εκτός ευρώ - Ε.Ε.

Με την έξοδο από το Ευρώ και την ΕΕ δημιουργούνται τεράστια περιθώρια ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα, δίνοντας παράλληλα ώθηση στη μεταποιητική βιομηχανία. Κι αυτό γιατί η αγροτική παραγωγή θα μπορεί να αναπτυχθεί σε περιβάλλον προστατευτισμού των ελληνικών αγροτικών προϊόντων. Να καταναλώνουμε πρώτον και κύριον τα δικά μας προϊόντα. Θα μπορεί να εφαρμοστεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα, με σεβασμό στο ιδιαίτερο ελληνικό περιβάλλον και τις παραδοσιακές καλλιέργειές μας, άρρηκτα συνδεδεμένο με τους υπόλοιπους παραγωγικούς τομείς. Θα μπορεί να αναπτυχθεί η συνεργατική λογική απαλλαγμένη από τα καρκινώματα του παρελθόντος, σε μια νέα βάση με όρους δημοκρατίας και κοινωνικού ελέγχου, που είναι τόσο απαραίτητη για την οικονομική βιωσιμότητα των ελληνικών γεωργικών εκμεταλλεύσεων και τέλος θα μπορέσεις να επενδύσεις σαν κράτος στον πρωτογενή τομέα, με ένα ευρύ πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, ώστε να λαμβάνεις το μέγιστο συγκριτικό όφελος παράγοντας χιλιάδες θέσεις εργασίας.  

Ο Γιώργος Χαλιμούρδας είναι Γεωπόνος Γ.Π.Α., MSc Περιβάλλον και Ανάπτυξη Ε.Μ.Π., και μέλος του Ε.ΠΑ.Μ. Ακρόπολης

Σημ: Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στο Πρώτο Τεύχος της Πολιτικής Επιθεώρησης του Ε.ΠΑ.Μ. ΑΝΑΠΟΔΑ