Η Αριστερά σήμερα

του Απ. Αποστολόπουλου

Δεν κομίζει γλαύκα στην Αθήνα όποιος λέει ότι συνολικά η Αριστερά και ειδικότερα η ιστορική Αριστερά, πάσχει σοβαρά, παγκοσμίως. Αφ’ ότου καταποντίστηκε στη «μητέρα-πατρίδα», η Αριστερά ψυχορραγεί από την Κίνα ως την Ευρώπη. Οι αγώνες για «ψωμί-παιδεία-ελευθερία» δεν σταμάτησαν (συνεχίζονται από τα αρχαία χρόνια) αλλά το όνειρο για ανατροπή του σημερινού συστήματος και την αντικατάστασή του από μια διαφορετική κοινωνία το μοιράζονται πολύ λιγότεροι από ότι παλιότερα.

Καμπή ήταν η πτώση της ΕΣΣΔ. Οι αιτίες παραμένουν αδιευκρίνιστες και οπωσδήποτε αμφισβητούμενες. Οι επιπτώσεις, όμως, είναι προφανείς και σαφείς. Η πρώτη επίπτωση είναι ότι η Αριστερά στη Δ. Ευρώπη κυριολεκτικά χάθηκε από το προσκήνιο, ως σημαντικός παράγοντας εξελίξεων, άμεσων και μεσοπρόθεσμων. Η δυτικοευρωπαϊκή Αριστερά ήταν χώρος ζύμωσης...
ποικίλων ιδεών και πυκνής κριτικής στα πεπραγμένα της ΕΣΣΔ. Αποδείχθηκε στην πράξη ότι η Αριστερά στη Δ. Ευρώπη έπαιρνε ζωή από την ύπαρξη της ΕΣΣΔ, ήταν εξαρτώμενη. Ούτε η Αριστερά της προσαρμογής (οι «ρεφορμιστές») ούτε οι πιστοί της (θεωρούμενης) ορθοδοξίας επιβίωσαν, παρά μόνο ως σκιές του εαυτού τους. Η μαρξιστική αντίληψη της Ιστορίας μόλις έχασε την πολιτική υπόστασή της, έστω με τη μορφή του επικριτέου «υπαρκτού», κυριολεκτικά καταβαραθρώθηκε ως υπολογίσιμο ανατρεπτικό πολιτικό Κίνημα, αντίπαλος του καπιταλιστικού συστήματος. Ωσάν η Θεωρία να είναι η αναγκαία αλλά όχι η ικανή συνθήκη για τη συγκρότηση, ανασυγκρότηση και ανάπτυξη, Πολιτική, Θεωρητική και Ιδεολογική, του Κινήματος. Έκτοτε οι διαμάχες εντός της Αριστεράς έχουν τόσο ενδιαφέρον, για το πλατύ Κοινό, όσο έχει το ερώτημα πόσοι άγγελοι χορεύουν στη μύτη μιας βελόνας. Χωρίς ορατή προοπτική κατάκτησης της Εξουσίας κάθε πολιτικό Κίνημα μοιραία συρρικνώνεται και η Θεωρία από ζωντανό συγκρότημα ιδεών μεταβάλλεται σε «ιερά Βίβλο» για μυημένους. Με λόγια απλά η Αριστερά έπαψε να είναι χώρος παραγωγής Ιδεών όχι γιατί εξέλιπαν οι μαρξιστές ή γιατί η (μαρξιστική) Θεωρία αποδείχθηκε λάθος αλλά επειδή χάθηκε η προοπτική της Εξουσίας. Αντίστροφα η προοπτική Εξουσίας οδήγησε τους ικανούς πολιτικούς ηγέτες (πχ Λένιν ή Μάο) να αναθεωρήσουν ( σε σημεία της) ριζικά τη Θεωρία ώστε να φθάσουν στον τελικό στόχο, παρά το ότι επέμεναν ότι δεν παρέκλιναν ούτε ιώτα από τα μαρξιστικά κείμενα-πχ ο Μαρξ προέβλεπε Επανάσταση στις προηγμένες βιομηχανικά κοινωνίες και όχι σε καθυστερημένες χώρες. Το βάθος της ήττας της Αριστεράς φαίνεται ακριβώς από το γεγονός ότι ουσιαστικά έχει εγκαταλειφθεί ο χώρος των Ιδεών (οι εξαιρέσεις είναι ελάχιστες) ενώ σε προ-επαναστατικές περιόδους εκδηλώνεται πληθώρα οξύτατα αλληλοσυγκρουόμενων ιδεών άσχετα από το ιδεολογικό πρόσημο-αστικό ή σοσιαλιστικό.

Μια άλλη, παράπλευρη, απώλεια είναι ότι η Αριστερά περιφρονεί τους «αστούς» διανοούμενους, παλαιούς και νεότερους, λες και το ανθρώπινο πνεύμα αρχίζει και τελειώνει στον Μαρξ/Ένγκελς και τον Λένιν. Παραβλέποντας ότι οι κλασσικοί του Μαρξισμού την αστική διανόηση (με έμφαση στους αρχαίους Έλληνες) μελέτησαν ώστε να διαμορφώσουν τις απόψεις τους.

Στο πολιτικό πεδίο καθοριστικό ρόλο για την πνευματική παράλυση της Αριστεράς (στην Ελλάδα και στην άλλη Ευρώπη) έπαιξε η Ειρήνη, ως πραγματικότητα και ως ιδέα. Στην Ήπειρο επικρατεί Ειρήνη επί σχεδόν εβδομήντα χρόνια, για πρώτη και μοναδική φορά τους τρεις τελευταίους αιώνες. Γεγονός ανεπανάληπτο και ρίζα της υπομονής που επιδεικνύουν οι ευρωπαίοι πολίτες παρά τα σοβαρά προβλήματα που παρουσιάζει η ΕΕ. Δεν επικράτησε απλώς ο Καπιταλισμός στην Ήπειρο αλλά και οι αντιθέσεις του έχασαν σε ένταση επειδή, μαζί με την, έως πρόσφατα, ευημερία, το κλίμα Ειρήνης ηρεμούσε τα πνεύματα, τα περιόριζε σε ανεκτούς συνδικαλιστικούς αγώνες, στη Δύση. Σ’ αυτό το κλίμα, η Ειρήνη έγινε και αποτελεσματικό όπλο προπαγάνδας της ΕΣΣΔ απέναντι στην ιμπεριαλιστική επιθετικότητα των ΗΠΑ πχ με αφορμή τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Τα ευρωπαϊκά ΚΚ, κυρίαρχα τότε στην Αριστερά, υπερθεμάτισαν. Η Ειρήνη, ως ιδεολογία, ήταν πρωταγωνιστής, η Επανάσταση πέρασε από το προσκήνιο στο πίσω μέρος του πολιτικού σκηνικού. Η Ειρήνη, από όπλο προπαγάνδας εναντίον του ιμπεριαλισμού, έμεινε ως πνευματική παρακαταθήκη και μετά την πτώση της ΕΣΣΔ στην ευρωπαϊκή Αριστερά. Η πλήρης ιδεολογική νίκη των κυρίαρχων ελίτ επισφραγίστηκε από την αλλαγή λεξιλογίου, μετά την κατάρρευση των Δίδυμων Πύργων στις ΗΠΑ. Δεν μιλάμε πια για απελευθερωτικούς αγώνες αλλά για τρομοκρατία και τρομοκράτες. Εκτός φυσικά από όσους υπερασπίζονται (;) τις «δυτικές αξίες» πχ στη Συρία (ή την Ουκρανία) όπου οι τρομοκράτες θεωρούνται αντάρτες, αγωνιστές της Ελευθερίας.

Το άρθρο αυτό θέλει απλώς να περιγράψει κάποια από τα προβλήματα της Αριστεράς, μόλις αγγίζοντάς τα. Με την πεποίθηση ότι αν δεν εντοπιστούν οι κοινωνικές/πολιτικές συνθήκες που τα γέννησαν δεν θα βρεθεί μίτος εξόδου. Μερικές από τις συνθήκες αυτές παραμένουν ισχυρές, άλλες αποδυναμώνονται. Η κρίση θα είναι μακρά.

από το «iskra.gr»