Ψωμί και Τριαντάφυλλα

Επιστρέφοντας από τη δουλειά, άκουγα στο ραδιόφωνο τις ειδήσεις για τις περαιτέρω μειώσεις μισθών και συντάξεων που θα έρθουν με τον νέο χρόνο, καθώς θα αυξηθεί κατακόρυφα η παρακράτηση φόρου για τους δημοσίους υπαλλήλους και θα καταργηθούν και όλα τα επιδόματα και τα δώρα. Η πρώτη μου σκέψη ήταν: Τι τους κοιτάτε ρε; Τι τους κοιτάμε; Μετά συνειδητοποίησα πόσο δύσκολο είναι να κάνουμε κάτι πραγματικά ουσιαστικό, σε πόσο μεγάλο αδιέξοδο βρισκόμαστε, πως ενώ έχουμε κάθε δίκιο, πως ενώ όλα όσα συμβαίνουν είναι καταφανώς άδικα και πρωτάκουστα, δεν έχουμε τρόπο να τα πολεμήσουμε αποτελεσματικά. Ύστερα γύρισα στον Καζάκη μήπως και ακούσω από εκεί κάτι ελπιδοφόρο, λες και έχει κανένα μαγικό ραβδί ο άνθρωπος.

Φτάνοντας στο σπίτι, διαπίστωσα πως κάποιοι είχαν γράψει σε ένα τοίχο της γειτονιάς: "Χρυσή Αυγή". Ένιωσα πολύ δυσάρεστα, σαν να μολύνθηκα, καθώς εκεί που πατούσα, εκεί που ανέπνεα, προηγουμένως είχαν βρεθεί αυτοί, οι ναζί, αυτοί οι σιχαμένοι που θέλουν να σκοτώσουν όλο τον κόσμο. Μένω πολλά χρόνια σε αυτή τη γειτονιά και πρώτη φορά βλέπω τέτοιο σύνθημα σε τοίχο. Σκέφθηκα πως τους ενισχύουν με κάθε τρόπο, πως τους ετοιμάζουν. Η Χρυσή Αυγή είναι η χρυσή εφεδρεία τους, η τελική τους λύση. Όταν όλα τα άλλα θα πάνε στραβά, θα μας σκοτώσουν με...
τον "κανονικό", το κοινό, τον πιο παλιό τρόπο: με μαχαίρια, εξορίες, φυλακές, τανκς, ελεύθερους σκοπευτές. Τώρα που ο αέρας μυρίζει στροφή προς τον ριζοσπαστισμό, τώρα που αναγκαστικά και εκ των πραγμάτων όλο και περισσότεροι θα στρέφονται προς τα αριστερά, με ότι επί της ουσίας περικλείει η έννοια "αριστερά", τώρα ετοιμάζουν και τους δήμιους. Το περιστατικό με τη φονική επίθεση στον Δημήτρη Στρατούλη δεν είναι παρά ένα προμήνυμα για όλους όσοι θα αντιστέκονται και θα παλεύουν για μια προοδευτική λύση.

Μπήκα και περιηγήθηκα στο διαδίκτυο. Τι να γράψω, ποια είναι η λύση; Δεν ήξερα. Όλοι αγωνιούμε, όλοι προσπαθούμε, και όμως τα μέτρα παίρνονται και μας σακατεύουν. Τι θα είχε νόημα, τι θα πρόσφερε κάτι, αφού δεν έχω τη λύση;

Κάπου είδα και σχετικά με τη συνέντευξη τύπου της Παπαρήγα. Ξεκίνησα να την ακούσω αλλά μετά βαρέθηκα, μια από τα ίδια, χάσιμο χρόνου, είναι γνωστό τι λέει το ΚΚΕ και πουθενά δε βοηθά, ή τέλος πάντων κάνουν και αυτοί ότι νομίζουν καλύτερο, αλλά φως στο τούνελ δεν φαίνεται. Αλληλοφαγώματα, ο Καζάκης πάλι έλεγε για τον Καμμένο και τον ΣΥΡΙΖΑ. Εγώ νομίζω πως κάπου κάποιοι προσπαθούν με όποιο τρόπο το θεωρούν σωστό και με όποιο τρόπο μπορούν και καταλαβαίνουν, υπάρχει όμως ένα πολύ μεγαλύτερο κακό, ένα υπέρτατο κακό. Το ένιωσα όταν είδα αυτό το ανατριχιαστικό σύνθημα στον τοίχο. Αυτό δεν γράφτηκε τυχαία, δεν γράφτηκε από έναν άνθρωπο που είχε αγνές προθέσεις, δεν γράφτηκε από κάποιον που προσπαθεί να επιβιώσει και δεν μπορεί, δεν γράφτηκε από κάποιον που αγωνιά. Γράφτηκε από χέρι που πληρώνεται για να επιτελέσει ένα ρόλο, πολύ σύντομα, εδώ, όταν θα υπάρξει ανάγκη. Αυτό το κακό, δεν το παλεύεις με την πειθώ, δεν το παλεύεις με σωστά επιχειρήματα. Είναι εκείνη η βία που καταστρέφει πάντα ότι ανθρώπινο, που καταστρέφει την ομορφιά, τη ζωή. Είναι μια δύναμη έξω από την κοινωνία, εχθρική στο κοινωνικό, που θέλει να το αφανίσει, κάτι σαν καρκίνωμα, που όμως μέσα στα σπλάχνα αυτής της κοινωνίας εκκολάφθηκε και γιγαντώθηκε. Το ίδιο το άδικο, η αλαζονεία, η εκμετάλλευση, μπορεί να το γεννούν, να είναι η μήτρα που το θρέφει.

Αν είναι έτσι, μόνο ένα τεράστιο, παλιρροιακό κύμα αγάπης, ομορφιάς, δικαιοσύνης, ανθρωπιάς μπορεί να ανατρέψει τα πάντα. Κι αν είναι έτσι, ότι φαινομενικά μικρό προστίθεται σε μια τέτοια θάλασσα, είναι σημαντικό. Αρκεί να είναι προς την ίδια φορά, προς την ίδια κατεύθυνση. Πρέπει να εντοπίζουμε κάθε φορά προς τα πού σπρώχνει ο καθένας, με τα λόγια και τα έργα και τις πρακτικές.

Ψωμί και Τριαντάφυλλα:

Δεν φτάνει μόνο το ψωμί. Και δεν είναι για ένα ξεροκόμματο που παλεύουμε, ούτε για παντεσπάνι. Είναι για το ανθρώπινο και την ομορφιά, αυτή την ομορφιά που πηγάζει από το δίκιο, την αλήθεια, την αγάπη. Ίσως δεν είναι τυχαίο πως αυτό το σύνθημα το εμπνεύστηκαν γυναίκες, τότε που, στην πλειοψηφία τους, ήταν μια ακόμα άγρια καταπιεσμένη κοινωνική ομάδα και είχε τα αντανακλαστικά να προσλαμβάνει τα μηνύματα και τα κοινωνικά προτάγματα σε μεγαλύτερο βάθος. Ήταν σε μια μεγάλη απεργία στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ του 1912, στο εργοστάσιο υφαντουργίας Λόρενς, στην οποία συμμετείχαν 23.000 απεργοί, κυρίως γυναίκες. Ψωμί και Τριαντάφυλλα, αυτό είναι το πραγματικό πρόταγμα, συμπυκνωμένο σε δυο συμβολικές, αδιαχώριστες λέξεις. Το ίδιο άλλωστε έλεγε και το σύνθημα του Πολυτεχνείου: Ψωμί Παιδεία Ελευθερία. Κι έτσι ξέρουμε πως όταν οι άνθρωποι μιλάνε για ψωμί, μιλάνε για μια κοινωνία, ισότητας και ελευθερίας.

«Καθώς βαδίζουμε διαδηλώνοντας μέσα στην ομορφιά της μέρας

Ένα εκατομμύριο σκοτεινές κουζίνες, χίλια γκρίζα εργοστάσια

Αγγίζει όλη η λαμπεράδα, που απελευθέρωσε ένας ξαφνικός ήλιος.

Γιατί ο λαός μας ακούει να τραγουδάμε: Ψωμί και τριαντάφυλλα – Ψωμί και τριαντάφυλλα.

Καθώς βαδίζουμε διαδηλώνοντας μαχόμαστε και για τους άντρες.

Γιατί κι αυτοί είναι στον αγώνα και θα νικήσουμε μαζί.

Η ζωή μας απ’ την ώρα της γέννησης μέχρι το τέρμα της δεν θα ναι ένας ατέλειωτος μόχθος.

Οι καρδιές πεινούν όσο και τα κορμιά μας.

Δώστε μας ψωμί, Δώστε μας και τριαντάφυλλα»