Το ζουμί, το γυφτάκι και τα φαλακρά όρη

«Winter is coming» - Ο χειμώνας έρχεται!

της Μαριάννας Τζιαντζή

Δεν ξέρουμε πόσο βαρύς θα είναι ο φετινός χειμώνας, όμως το σίγουρο είναι ότι θα μιλήσουμε πολύ για κρύο. Οι λόγοι είναι ευνόητοι. Ήδη οι κάτοικοι των νομών Καστοριάς και Φλώρινας προειδοποιούν, αγωνιούν, διαμαρτύρονται. Ένα βουνό από παγάκια Μακεδονίας υψώθηκε την Τετάρτη έξω από τη Βουλή, που γρήγορα το έλιωσε ο γελαστός ήλιος της τελευταίας ημέρας του Οκτωβρίου. Μάθαμε να ζούμε με το νέφος, καιρός να μάθουμε να ζούμε με το κρύο, με τη διαφορά ότι κάποιοι θα κρυώνουν πιο πολύ από τους άλλους και φέτος αυτοί οι κάποιοι θα είναι οι πιο πολλοί και οι πιο ανυπεράσπιστοι.

«Winter is coming» – ο χειμώνας έρχεται. Έτσι τιτλοφορείται το πρώτο επεισόδιο της αλληγορικής σειράς μεσαιωνικής φαντασίας «Το παιχνίδι των θρόνων», ένας χειμώνας που...

διαρκεί πολλά χρόνια και θυμίζει τον σύγχρονο ελληνικό χειμώνα, που επίσης είναι απροσδιόριστης διάρκειας και δεν έχει μόνο μετεωρολογικές διαστάσεις.

Αναμνήσεις από το κρύο έρχονται στη μέχρι χθες ζεσταμένη και χορτασμένη επιφάνεια. Ο Γιάννης Κακουλίδης στο όμορφο βιβλίο του «Τα παιδιά της βροχής» μιλάει για το «ζουμί», που το είχαν επινοήσει τα προσφυγόπουλα, οι μαθητές της Καισαριανής στη δεκαετία του ’30: «Το χειμώνα, το κρύο αφόρητο. Ευτυχώς που είμαστε πολλά παιδιά –γύρω στα εξήντα– σε κάθε τάξη. Κολλάγαμε, λοιπόν, ο ένας πάνω στον άλλον, ζουλιόμαστε δηλαδή, προσπαθώντας να ζεσταθούμε, και αυτή μας τη συνήθεια τη λέγαμε “ζουμί”».

«Ψηλά βουνά, δε μας ακούτε! Βοήθεια!» Σήμερα εμείς δεν ακούμε τα ψηλά βουνά που δεν τα γυμνώνουν οι πυρκαγιές του καλοκαιριού, αλλά τα κύματα της παράνομης υλοτομίας. Το Βίτσι γίνεται το Φαλακρό Βουνό, το ίδιο και ο Γράμμος, καθώς τα δέντρα, ξερά και πράσινα αδιακρίτως, δεν τα πριονίζει μόνο η «βαλκανική μαφία του ξύλου», αλλά τα λεηλατούν και οι νοικοκυραίοι, οι άνθρωποι που θέλουν να (επι)ζήσουν. Ποια δημόσια περιουσία, ποιος δασικός πλούτος... Η επιβίωση είναι κακός περιβαλλοντικός σύμβουλος.

Τροφή, νερό, στέγη, προστασία από το κρύο και τα φυσικά φαινόμενα. Από τους προϊστορικούς χρόνους αυτές ήταν οι στοιχειώδεις ανάγκες του ανθρώπου, όμως σήμερα πολλοί συνειδητοποιούν ότι δεν μπορούν να υποσχεθούν στα παιδιά τους όχι διορισμό στο Δημόσιο ή σπουδές σε κάποιο βρετανικό κολέγιο, αλλά ότι θα καλύψουν τις βασικές ανάγκες τους. Η επιστροφή στην εποχή των σπηλαίων δεν είναι λαϊκίστικο πυροτέχνημα, αλλά μια πραγματικότητα που τώρα γεννιέται.

«Απέ Μάη, παιδί μου, απέ Μάη». Έτσι έλεγε ο πατέρας, σύμφωνα με τον παλιό λαϊκό μύθο, στο ξυπόλυτο γυφτάκι που τουρτούριζε κι εκείνο επαναλάμβανε ρυθμικά: «Απέ Μάη, πατέρα, απέ Μάη». Ποιος ζει, ποιος πεθαίνει μέχρι την άνοιξη. Ας ξεχερσώσουμε όρη και βουνά, όπως οι κυβερνητικοί διαχειριστές της δυστυχίας ξεχερσώνουν τη ζωή μας, ή μάλλον ξεχερσώνουν τις ζωές των άλλων. Χωρίς ντροπή και πόνο, μόνο με κυνισμό και λόγια λιπαρά. Όμως, όπως γυμνώνονται τα βουνά, γυμνώνονται και τα προσχήματα.