Μέρκελ, Μνημόνιο, Ευρωζώνη και ...Plan B'

του Γιάννη Τόλιου

Η επίσκεψη της γερμανίδας καγκελαρίου Α. Μέρκελ στην Ελλάδα, έβαλε τέλος στο επικοινωνιακό παιγνίδι της κυβέρνησης για δήθεν αγώνα αναδιαπραγμάτευσης του «Μνημονίου», καθώς και στις ψευδαισθήσεις όσων πιστεύουν ότι με τις γονυκλισίες, παρακάλια και υποταγή στους «άρχοντες» της ευρωζώνης, θα δείξουν κατανόηση για τα δεινά του ελληνικού λαού. Το μήνυμα είναι σαφές. Εφαρμόστε το Μνημόνιο, δηλαδή χρεοκοπία του ελληνικού λαού για εξόφληση των δανειστών-τοκογλύφων και «ραντιέ» του χρηματιστικού κεφαλαίου. Ταυτόχρονα η επίσκεψη υπογράμμισε ότι ο γερμανικός ιμπεριαλισμός φιλοδοξεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ελλάδα, με τη συνειδητή υποταγή της εγχώριας ελίτ, από οικονομική, πολιτική και γεω-στρατηγική άποψη.

Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ ΠΑΡΑΠΑΙΕΙ ΣΤΑ ΑΔΙΕΞΟΔΑ

Η επίσκεψη Μέρκελ εξάντλησε επίσης τον πολιτικό χρόνο ανοχής της κυβέρνησης Σαμαρά. Πέρασαν οι 100 πρώτες μέρες που θεωρούνται «σημαδιακές» για το έργο της. Δυστυχώς παρ’ ότι ο λαός αποδοκίμασε τις πολιτικές του πρώτου Μνημονίου και η ζωή έδειξε τις καταστροφικές του συνέπειες (μείωση ΑΕΠ 20%, ανεργία 25%, άνεργοι νέοι και νέες 55%, 500.000 «λουκέτα», διπλασιασμός φτωχών, πάνω από 3.000 αυτοκτονίες, κα), η κυβέρνηση επιμένει στην εφαρμογή ενός σκληρότερου Μνημονίου, σχεδιάζοντας μάλιστα να επιβάλλει το 2013 το μεγαλύτερο μέρος του «πακέτου» (9 δις € σε σύνολο 15 δις ως το 2015). Πρόκειται για συνειδητή πολιτική «δήμευσης» του ελληνικού λαού, με δραστική μείωση μισθών, συντάξεων, δαπανών...
υγείας-πρόνοιας-παιδείας και αναπτυξιακών δαπανών, ξεπούλημα κερδοφόρων ΔΕΚΟ και δημόσιας περιουσίας, με στόχο πρωτογενή πλεονάσματα στον προϋπολογισμό, ώστε να αρχίσουμε υποτίθεται ….«σιγά-σιγά» να εξοφλούμε το χρέος.!!

Είναι προφανές ότι το τελευταίο χρησιμοποιείται ως «φερετζές» για να κρύψει το αποκρουστικό πρόσωπο της «δήμευσης» του ελληνικού λαού. Αν υπήρχε περίπτωση το Μνημόνιο να φέρει κάποιο αποτέλεσμα, ίσως θα υπήρχε «αποχρών λόγος» εφαρμογής του. Όμως όταν οι αρχιτέκτονες του, όπως η επικεφαλής του ΔΝΤ Κ. Λαγκάρντ, ομολογούν δημόσια ότι δεν εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα του χρέους, καταρρίπτονται όλα τα επιχειρήματα εφαρμογής του. Χαρακτηριστικό σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ («Εξπρές», 9.10.12), πριν έξι μήνες θεωρούσε ότι με την εφαρμογή των μέτρων το χρέος θα μειώνονταν από 163% του ΑΕΠ φέτος στο 137,5% το 2017 και 120% το 2020, ενώ τώρα προβλέπεται σε 170,7% το 2012 και στο 152,8% το 2017, ενώ για το 2020 δεν κάνει καμιά πρόβλεψη (!). Επίσης η καθοδική πορεία του ΑΕΠ συνεχίζεται (-4,5% το 2010, -7% το 2011, -6% το 2012, -4% το 2013….) ανατρέποντας «επί τω χείρω» και τα πλέον δυσμενή σενάρια διαμόρφωσης των οικονομικών μεγεθών (δημόσια έσοδα, ελλείμματα κα). Άρα με την ίδια πολιτική το αδιέξοδο ή καλύτερα η διαχρονική λιτότητα είναι η μόνη προοπτική και... όποιος αντέξει!

Πρόκειται για τυχοδιωκτική και απάνθρωπη πολιτική, ωστόσο πολύ «ορθολογική» από ταξική άποψη! Τα κόμματα και οι βουλευτές που θα ψηφίσουν το νέο Μνημόνιο θα φορτωθούν τεράστιες ευθύνες και θα λογοδοτήσουν όχι γενικά στο «δικαστήριο της ιστορίας»... αλλά απέναντι στον ελληνικό λαό. Είναι βέβαιο ότι αρκετοί βουλευτές κάτω από την κατακραυγή του κόσμου δεν θα θελήσουν να φέρουν το «στίγμα» της χρεοκοπίας του ελληνικού λαού και πιθανόν η κυβέρνηση να χάσει την πλειοψηφία. Ένα τέτοιο σενάριο σημαίνει για την Αριστερά ετοιμότητα ανάληψης «ιστορικών ευθυνών» με ότι αυτό συνεπάγεται σε πολλά επίπεδα.

ΤΟ ΔΟΓΜΑ «ΠΑΣΗ ΘΥΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ» ΘΑΝΑΣΙΜΗ ΠΑΓΙΔΑ

Η κυβέρνηση έχοντας ως «στρατηγική» το δόγμα της παραμονής «πάση θυσία» στην ευρωζώνη-ευρώ, ακυρώνει κάθε διαπραγματευτικό ατού απέναντι στην τρόικα και στους πιστωτές. Καταπίνει κάθε προσβλητική επίθεση κατά του ελληνικού λαού. Ζητάει δια του πρωθυπουργού δημόσια συγνώμη για την «αντιμνημονιακή» του στάση πριν ένα χρόνο. Υιοθετεί το αγγλικό δίκαιο για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των πιστωτών, ενώ αρνείται τη χρήση του διεθνούς δικαίου («κατάσταση ανάγκης» και «απεχθές χρέος») για την προστασία του ελληνικού λαού. Αποδέχεται την ερμηνεία της αποκλειστικής υπεύθυνης στην Ελλάδα για την κρίση χρέους, απαλλάσσοντας την ευρωζώνη και την τρόικα από κάθε ευθύνη. Αποφεύγει κάθε αναφορά στις μεταπολεμικές αποζημιώσεις της Γερμανίας και παραχωρεί κερδοφόρους τομείς και υποδομές στο γερμανικό κεφάλαιο κα. Ασφαλώς οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ έχουν τεράστιες ευθύνες για τις πολιτικές που ακολούθησαν τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο μεγάλες ευθύνες έχουν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές της ΕΕ και της ευρωζώνης την οποία εφάρμοσε η Ελλάδα, ιδιαίτερα το Μνημόνιο της τρόικας, που διέλυσαν την οικονομία και μετέτρεψαν τον ελληνικό λαό σε ιδιόμορφο «πειραματόζωο».

Γι’ αυτό η καλύτερη υπηρεσία που μπορούσε να προσφέρει η σημερινή κυβέρνηση, είναι να φύγει το συντομότερο δυνατό γιατί βρίσκεται σε αναντιστοιχία με τις προεκλογικές δεσμεύσεις αναδιαπραγμάτευσης του Μνημονίου, καθώς και με τα βαθύτερα με τα συμφέροντα του ελληνικού λαού. Η στρατηγική της «πάση θυσίας» παραμονής στην ευρωζώνη-ευρώ, αποτελεί «θανάσιμη παγίδα» για το μέλλον του. Έχει φανεί πλέον καθαρά ότι ακόμα και η μερική αμφισβήτηση του Μνημονίου οδηγεί σε αναπόφευκτα στην άρνηση πληρωμής τοκοχρεολυσίων στους πιστωτές και φέρνει στο προσκήνιο τον εκβιασμό αποπομπής από την ευρωζώνη. Η απειλή παύσης πληρωμών του χρέους χωρίς το ενδεχόμενο εξόδου από την ευρωζώνη αποτελεί καθαρή «μπλόφα». Αν σε αυτό το ενδεχόμενο δεν υπάρχει αντίστοιχη αποφασιστικότητα και προετοιμασία, καταλήγουμε αναπόφευκτα στην αποδοχή των επιλογών της τρόικας και των εντολών της Μέρκελ.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟ PLAN B’

Η εναλλακτική στρατηγική απέναντι στο Μνημόνιο, αφορά κατ’ αρχήν τη δέσμη προτάσεων, δηλαδή συγκεκριμένο και αναλυτικό πρόγραμμα προοδευτικής εξόδου από την κρίση, με ανοικτό τον ορίζοντα της σοσιαλιστικής προοπτικής. Αφορά επίσης «μεταβατικά» μέτρα με βάση τα πιθανότερα σενάρια, καθώς και τη δυνατότητα αποτελεσματικής παρέμβασης του λαϊκού παράγοντα. Όσον αφορά το πρώτο, στο προεκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει συγκροτημένη δέσμη προγραμματικών επιλογών (αναλυτικά σε αρκετά σημεία και γενικά σε άλλα). Ωστόσο στο ζήτημα της ενδεχόμενης εξόδου από την ευρωζώνη (αποχώρησης ή αποπομπής ή συμφωνημένης αποδέσμευσης) δεν υπάρχει ως τώρα καμιά συγκεκριμένη προετοιμασία, πολύ περισσότερο που ορισμένα ζητήματα (έκδοση εθνικού νομίσματος, έλεγχος συναλλάγματος κα), απαιτούν έγκαιρη προετοιμασία (τεχνικές υποδομές) για την αντιμετώπιση των δυσκολιών. Εν συντομία δεν υπάρχει ένα «Plan B», τόσο από πολιτική, όσο οργανωτική-τεχνική, καθώς και κινηματική (πολιτικο-ιδελογική) άποψη, εφ’ όσον θα χρειαστεί τη στήριξη του λαού.

Οι αστικές δυνάμεις, σχεδόν στο σύνολο τους, αποδεχόμενες το δόγμα «πάση θυσία» στην ευρωζώνη, δεν εξετάζουν ούτε με όρους «κατάστασης ανάγκης» ένα τέτοιο ενδεχόμενο, παρ’ ότι είναι πολύ πιθανό να επισυμβεί (διάρρηξη ευρωζώνης) ανεξάρτητα από τη θέληση τους. Ωστόσο για την Αριστερά, το συγκεκριμένο ζήτημα δεν μπορεί να μπει «κάτω από το χαλί», δεδομένου ότι η ακύρωση του Μνημονίου και των εφαρμοστικών νόμων, η στάση πληρωμής τοκοχρεολυσίων, η εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση των τραπεζών, η εφαρμογή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων και εξαγωγή συναλλάγματος, κ.α., οδηγούν σε ρήξη με τις πολιτικές της ευρωζώνης. Εκτός αν υπάρχουν ψευδαισθήσεις ότι όλα αυτά μπορούν να συντελεστούν στο νεοφιλελεύθερο πλαίσιο της «ευρωζώνης» ή ότι μπορούν από την άλλη να πραγματοποιηθούν σε όλες μαζί τις χώρες με απαναθεμελίωση της με όρους λαών και εργαζόμενων. Το τελευταίο παρ’ ότι αποτελεί μια ενδεχόμενη εξέλιξη ανοικτή στο «ιστορικό γίγνεσθαι», δεν θα πρέπει να τίθεται ως προϋπόθεση πολύ περισσότερο ως εμπόδιο, στην προώθηση ριζοσπαστικών αλλαγών που ωριμάζουν σε μια ή περισσότερες χώρες της ευρωζώνης και της ΕΕ.

*Ο Γιάννης Τόλιος είναι διδάκτωρ οικονομικών επιστημών.