Η Ευρωζώνη είναι καταδικασμένη να πνιγεί στο χρέος

Του Δημήτρη Μπίρου
Εν μέσω πανδημίας κορωνοϊού και ήδη όλες οι χώρες λαμβάνουν μέτρα στήριξης των οικονομιών τους. Αυτό που γίνεται αντιληπτό από όλους, είναι πως όταν λήξει η πανδημία, η οικονομική καταστροφή από το παρατεταμένο lockdown θα είναι τεραστίων διαστάσεων.
Οι χώρες θα βρίσκονται στην κατάσταση όπως όταν βγαίνουν από πόλεμο. Για αυτό και κάθε χώρα προετοιμάζεται και παίρνει τα απαραίτητα μέτρα οικονομικής στήριξης.
Στην ευρωζώνη γίνεται πολύς λόγος και για το ύψος της χρηματοδότησης αλλά κυρίως για τον τρόπο. Υπάρχουν δύο προτάσεις στην παρούσα φάση. Από τη μία η Γερμανία με τις χώρες δορυφόρους της, προτείνουν την χρηματοδότηση δανείων μέσω ESM. Και από την άλλη χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία προτείνουν το ευρωομόλογο. Η διαφορά που έχει το ευρωομόλογο σε σχέση με τον δανεισμό από τον ESM είναι στην διαχείριση του χρέους. Δηλαδή όταν εκδοθεί ένα ευρωομόλογο, στο παιχνίδι του χρέους μπαίνουν ως εγγυητές και η Γερμανία και συνολικά η Ευρωζώνη. Ενώ στην περίπτωση του ESM, η εγγύηση του χρέους είναι αποκλειστική ευθύνη της χώρας που θα δανειστεί.
Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει ένας κοινός παρανομαστής: Το χρέος. Δάνειο έστω και με αμελητέο επιτόκιο σημαίνει χρέος. Χρέος σε μια ευρωζώνη που είναι ήδη πνιγμένη από τα χρέη όπως παρατηρούμε και στα παρακάτω διαγράμματα (Διάγραμμα 1 και 2).

Διάγραμμα 1. Κυβερνητικό χρέος Ευρωζώνης

Διάγραμμα 2. Ιδιωτικό χρέος Ευρωζώνης

Στο πρώτο διάγραμμα παρατηρείται η εκτίναξη του δημοσίου χρέους στο σύνολο της ευρωζώνης μετά την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως και τότε προσπάθησαν να περιορίσουν την οικονομική ύφεση με χορήγηση νέων δανείων. Στο δεύτερο διάγραμμα βλέπουμε και την εκτίναξη του ιδιωτικού χρέους στο σύνολο της ευρωένωσης, ακόμα και πριν το 2008.

Γιατί δημιουργείται αυτό το τρομακτικό χρέος;

Ο λόγος είναι απλός. Οφείλεται στην αρχιτεκτονική του νομίσματος του ευρώ. Το ευρώ δημιουργείται από την ΕΚΤ από το πουθενά και στη συνέχεια δανείζει τις ιδιωτικές τράπεζες με το διατραπεζικό επιτόκιο. Ακολούθως οι ιδιωτικές τράπεζες το μεταπωλούν σε κράτη, επιχειρήσεις και νοικοκυριά με μεγάλη γκάμα επιτοκίων.

Άρα για να το καταλάβουμε, ό,τι ευρώ υπάρχει στην οικονομία, κρύβεται από πίσω χρέος. Γι αυτό βλέπουμε και αυτή την εκτίναξη ιδιωτικών χρεών στο διάγραμμα 2. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να κινηθεί η οικονομία. Μόνο με δανεισμό.
Ποιοι κερδίζουν όμως από τον δανεισμό; Οι μεγάλες τράπεζες. Αυτά τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που ελέγχουν το σύνολο σχεδόν του παγκοσμίου χρέους. Για αυτό και όλες οι πολιτικές αποφάσεις που παίρνονται έχει να κάνει με την στήριξη των τραπεζών και όχι με την πραγματική οικονομία.

Πίνακας: Χρέος στις χώρες της Ευρωζώνης

Στον πίνακα δίπλα, βλέπουμε ποιες χώρες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο πρόβλημα υπερχρέωσης. Όπως γίνεται αντιληπτό αυτές είναι οι χώρες του νότου. Όλες αυτές οι χώρες έχουν χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ 100% και άνω. Με πρωταθλήτρια φυσικά την Ελλάδα. Αντίθετα η Γερμανία και χώρες δορυφόροι όπως η Ολλανδία και η Αυστρία, εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά. Να γιατί αυτές οι χώρες δεν θέλουν το ευρωομόλογο. Γιατί θα αρχίσει και σε αυτές να εκτινάσσεται το χρέος. Μη ξεχνάμε πως η Γερμανία και η Ολλανδία έχουν ένα τεράστιο ιδιωτικό χρέος.
Σκεφτείτε τι έχει να συμβεί όταν πάνω σε αυτό το χρέος προσθέσουμε και τα νέα χρέη λόγω της πανδημίας του νέου ιού. Προβλέπεται μια δεύτερη εκτίναξη χρεών ειδικά στις υπερχρεωμένες χώρες του νότου που αντιμετωπίζουν και τα μεγαλύτερα προβλήματα. Οπότε οι προβλέψεις εντός της Ευρωζώνης μάλλον είναι δυσοίωνες για τους λαούς.

Τι πρέπει να γίνει;
Αυτό που πρέπει να γίνει άμεσα είναι να δοθεί χρήμα με μορφή χρηματοδότησης και όχι δανείου στις οικονομίες, και συγκεκριμένα εκεί που υπάρχει ανάγκη. Δηλαδή σε όλα τα νοικοκυριά που βρίσκονται κάτω από το όριο φτώχειας, και αυτό περιλαμβάνει ανέργους, εργαζόμενους, συνταξιούχους, ελευθεροεπαγγελματίες, ατομικούς και μικρούς παραγωγούς. Και από την άλλη, ένα ευρύτατο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων ώστε να υπάρξει ξανά άνοδος της οικονομικής δραστηριότητας. Μόνο έτσι θα αρχίσει να κινείται ξανά το κύκλωμα της οικονομίας.
Μόλις πρόσφατα ανακοίνωσε η Βρετανία το τύπωμα χρήματος, άτοκα, από την Κεντρική της Τράπεζα. Το σημειώνω για να μην υπάρξει κάποιος να πει πως αυτά δεν γίνονται. Το πρόβλημα είναι, πού θα διοχετευτεί αυτό το χρήμα; Λογικά η Βρετανία θα επιλέξει να στηρίξει τις τράπεζες και τις μεγάλες επιχειρήσεις και όχι τον κόσμο που το έχει πραγματικά ανάγκη. Αυτό όμως είναι μια ταξική επιλογή.

Το δυστύχημα με την Ευρωζώνη είναι πως ούτε αυτό δεν μπορεί να κάνει. Παρά μόνο αν είσαι το αφεντικό. Δηλαδή η Γερμανία. Η Bundesbank ανακοίνωσε ότι θα κόψει 750 δις για να στηρίξει την γερμανική οικονομία. Αυτό βέβαια δεν το επιχειρούν οι άλλες χώρες. Προβλέπεται, βέβαια, από τις συνθήκες τις Ευρωένωσης όταν υπάρχει ανωτέρα βία. Και όμως η λύση γι αυτούς, είναι πάλι χρέος!
Τώρα όσο ποτέ είναι αναγκαία η λήψη εθνικών πολιτικών σε κάθε χώρα ανάλογα με τις ανάγκες χρηματοδότησης της οικονομίας της. Αυτό μπορεί να γίνει κάνοντας δύο βασικά πράγματα: Πρώτον, κόβεις νόμισμα και τροφοδοτείς άτοκα αυτούς που το έχουν ανάγκη, και δεύτερον σβήνεις τα χρέη, ώστε να διοχετευτεί αυτό το χρήμα στην οικονομία και όχι στην χοάνη του χρέους.

Ο Δημήτρης Μπίρος είναι Γεωλόγος MSc, μέλος του Ε.ΠΑ.Μ.

Πηγή: https://www.epamhellas.gr