Τι αποφάσισε στ’ αλήθεια το τελευταίο Eurogroup;

Του Δημήτρη Καζάκη

Ένα νέο επικαιροποιημένο μνημόνιο. Τίποτε λιγότερο. Το μόνο καινούργιο που υπάρχει είναι ότι το μνημόνιο αυτή τη φορά δεν θα είναι προϊόν μιας νέας σύμβασης χρηματοδοτικής διευκόλυνσης. Οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν πλέον να πάρουν έγκριση από τα κοινοβούλια τους για ένα νέο κανονικό πρόγραμμα χρηματοδοτικής διευκόλυνσης. Κι επομένως σκαρφίστηκαν κάτι διαφορετικό για να διατηρηθεί και να ενισχυθεί το μνημονιακό καθεστώς.

Τι ήταν όλα αυτά τα χρόνια το μνημόνιο; Ένα καθεστώς εκβιασμών για την εφαρμογή πολιτικών λιτότητας, εκποίησης και καταστροφής σύμφωνα με τα συμφέροντα των Ευρωπαίων δανειστών. Το μέσο των εκβιασμών αυτών ήταν οι δόσεις των δανείων «χρηματοδοτικής διευκόλυνσης» από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό.

Κάθε τρίμηνο η επιτροπεία των δανειστών, η οποία πρώτα ονομαζόταν «τρόικα» και ύστερα Euroworking group, ή «θεσμοί» κατά την Βαρουφάκια εκδοχή, ξεκινούσε μια νέα κάθε φορά αξιολόγηση του τρέχοντος προγράμματος «διάσωσης». Η αξιολόγηση αυτή αφορούσε απλά και μόνο στην επιβολή πρόσθετων, προαπαιτουμένων και επικαιροποιημένων μέτρων που διευκολύνουν την αφαίμαξη του οικογενειακού εισοδήματος, αλλά και την εκποίηση της χώρας από τους δανειστές.

Το σκηνικό των εκβιασμών ήταν πάντα το ίδιο. Ή παίρνετε τα επιπλέον μέτρα που σας ζητάμε, ή δεν παίρνετε τη δόση του δανείου. Κι αυτό επαναλαμβάνεται επί 8 χρόνια αδιαλείπτως σε κάθε τριμηνιαία αξιολόγηση.

Αλλάζει κάτι σ’ αυτό μετά την απόφαση του Eurogroup; Τίποτε απολύτως. Η ίδια διαδικασία θα συνεχιστεί και μετά τον Αύγουστο. Διαβάστε τις αναφέρει επακριβώς η επίσημη ανακοίνωση του Eurogroup:

«Η Ευρωομάδα υποστήριξε ότι τα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους θα πρέπει να περιλαμβάνουν κίνητρα για την εξασφάλιση ισχυρής και διαρκούς εφαρμογής από την Ελλάδα των μεταρρυθμιστικών μέτρων που συμφωνήθηκαν στο πρόγραμμα. Για να διασφαλιστεί η αξιοπιστία της αγοράς στο πακέτο των μέτρων χρέους, συμφωνήσαμε ότι οι δεσμεύσεις πολιτικής που σχετίζονται με το πρόγραμμα θα συνδέονται με την επιστροφή ποσών ισοδύναμων με το εισόδημα του SMP-ANFA καθώς και με την κατάργηση του αυξημένου περιθωρίου επιτοκίου μέχρι τα 2022. Στο πλαίσιο αυτό, οι ελληνικές αρχές ανέλαβαν συγκεκριμένες δεσμεύσεις πολιτικής, όπως ορίζονται στο παράρτημα, για την ολοκλήρωση των βασικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που δρομολογήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΜΣ (συμπεριλαμβανομένων των δεσμεύσεων για την ολοκλήρωση των δράσεων των οποίων η υλοποίηση δεν ανήκει εξ ολοκλήρου στην κυβέρνηση) συμφωνεί με τις προθεσμίες και δεσμεύεται γενικά να συνεχίσει την εφαρμογή όλων των βασικών μεταρρυθμίσεων που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΜΣ.

Η Ευρωομάδα εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ενεργοποιήσει τη διαδικασία ενισχυμένης επιτήρησης τις επόμενες εβδομάδες, καθώς και για την υποστήριξη αυτής της προσέγγισης από τις ελληνικές αρχές. Οι τριμηνιαίες εκθέσεις στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Επιτήρησης θα επιτρέψουν στενότερη παρακολούθηση της οικονομικής, δημοσιονομικής και δημοσιονομικής κατάστασης και των δεσμεύσεων που απορρέουν από την πολιτική μετά το πρόγραμμα και θα χρησιμεύσουν ως βάση για την ευρωομάδα να συμφωνήσει σχετικά με την επιστροφή των ποσών ισοδύναμων με το εισόδημα ΑΜΕΡ και της ακύρωσης του αυξανόμενου περιθωρίου επιτοκίου στον EFSF.»

Τι αποφάσισαν οι δανειστές; Την επιμήκυνση του τρέχοντος προγράμματος υπό καθεστώς «ενισχυμένης εποπτείας».
Επίσης τονίζουν ότι οι λεγόμενες ελαφρύνσεις του χρέους, δεν θα δοθούν μια κι έξω. Όχι βέβαια. Θα αποφασίζονται σταδιακά, αν και εφόσον οι τριμηνιαίες εκθέσεις αξιολόγησης θα είναι θετικές ως προς την τήρηση των δεσμεύσεων. Αν δεν τηρήσουμε κατά γράμμα τις δεσμεύσεις της επιμήκυνσης του τρέχοντος προγράμματος, τότε δεν θα παίρνουμε ελάφρυνση του χρέους.

Όπως καταλαβαίνετε οι λεγόμενες ελαφρύνσεις του χρέους δεν είναι παρά υποσχέσεις για το μέλλον. Αν και εφόσον η Ελλάδα εξακολουθεί να τηρεί απαρέγκλιτα τις εντολές των Ευρωπαίων δανειστών. Δεν είναι παρά το μέσο για να συνεχιστούν οι εκβιασμοί.

Κάθε τρίμηνο θα μας επισκέπτεται η ομάδα αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ανάλογα με το πόρισμα της τριμηνιαίας έκθεσής της, η ευρωομάδα θα αποφασίζει αν και κατά πόσο θα προχωρά η ελάφρυνση του χρέους του μηχανισμού, ή αν θα αποδίδει, όπως υποσχέθηκε, το μέρος από τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων που διαθέτουν στο χαρτοφυλάκιό τους οι κεντρικές τράπεζες του ευρωσυστήματος (ΑΜΕΡ).

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της Eurogroup τα «διαθέσιμα ισοδύναμα εισοδήματα» από τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών του ευρωσυστήματος από τα ελληνικά ομόλογα τα οποία αγόρασαν φθηνά στη δευτερογενή αγορά για να πληρωθούν στο ακέραιο κατόπιν από τον Έλληνα φορολογούμενο, «θα μεταφερθούν στην Ελλάδα σε ίσα ποσά σε εξαμηνιαία βάση τον Δεκέμβριο και τον Ιούνιο, αρχίζοντας από το 2018 μέχρι τον Ιούνιο του 2022 μέσω του διαχωρισμένου λογαριασμού ESM και θα χρησιμοποιηθούν για τη μείωση των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών ή για τη χρηματοδότηση άλλων συμφωνηθέντων επενδύσεις.»

Γιατί το κάνουν; Τους έπιασε ο πόνος; Όχι βέβαια. Πρόκειται για ποσά που δεν θα καταφέρουν ούτε καν να καλύψουν τις βραχυχρόνιες ανάγκες δανεισμού του ελληνικού κράτους. «Οι εκταμιεύσεις θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν σε ισόποσες ετήσιες δόσεις ύψους περίπου 1,2 δισ. ευρώ τον Ιούνιο κάθε έτους ή θα μπορούσαν να χωριστούν σε δύο εξαμηνιαίες υποδόσεις τον Ιούνιο και τον Δεκέμβριο,» αναφέρει υπόμνημα των δανειστών, που δημοσίευσε το Bloomberg (20/6 – Δείτε πώς θα είναι η μεταμνημονιακή εποχή, σύμφωνα με υπόμνημα των δανειστών)

Τα ποσά ίσα που εξασφαλίζουν ένα μικρό «μπαξίσι» για την υπουργική κλίκα που βάζει την υπογραφή της όπου της ζητήσουν. Τίποτε περισσότερο. Απλά, δίνει ένα ακόμη μέσο εκβιασμού στους δανειστές κάθε φορά, που θα πρέπει να εκταμιευθεί το ποσό.

Με άλλα λόγια ο μνημονιακός τριμηνιαίος εκβιασμός των δανειστών θα διατηρηθεί ατόφιος. Η Ελλάδα δεν θα μπορεί ούτε καν να αναπνεύσει χωρίς να πάρει την έγκριση των δανειστών. Όπως άλλωστε γίνεται μέχρι τώρα. Σε τι λοιπόν έγκειται η έξοδος από τα μνημόνια;

Ποιες είναι οι δεσμεύσεις του υπό επιμήκυνση προγράμματος;
Αυτές φαίνονται καθαρά από το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2019-2022, το οποίο ψηφίστηκε την περασμένη Πέμπτη 14/6. Δείτε πιο συγκεκριμένα τον Πίνακα:

Σύμφωνα λοιπόν με το νέο πακέτο δημοσιονομικών δεσμεύσεων, η Ελλάδα υποχρεώνεται να αυξήσει το ΑΕΠ στην πενταετία κατά 34,2 δις ευρώ. Η πρόβλεψη αυτή δεν είναι εκτίμηση, αλλά απαίτηση των δανειστών για να δικαιολογήσουν την δημιουργία δημοσιονομικού πλεονάσματος συνολικού ύψους στην πενταετία άνω των 42,4 δις ευρώ! Με άλλα λόγια η Ελλάδα καλείται να δημιουργήσει κρατικό πλεόνασμα πενταετίας ίσο με το 24% του σημερινού ετήσιου ΑΕΠ και σχεδόν 20% μεγαλύτερο ακόμη κι από την αυθαίρετη πρόβλεψη αύξησης του ΑΕΠ έως το 2022.

Από πού θα προέλθει το πρωτογενές αυτό πλεόνασμα; Μόνο μία πηγή υπάρχει, το οικογενειακό εισόδημα. Επομένως το πρωτογενές πλεόνασμα θα επιβαρύνει συνολικά το διαθέσιμο εισόδημα του μέσου νοικοκυριού με άνω των 9.200 ευρώ στην πενταετία. Δηλαδή γύρω στα 1.800 ευρώ κάθε χρόνο. Στον πίνακα υπάρχουν συγκεκριμένα οι υπολογισμοί.

Τι σημαίνει αυτό πρακτικά για το μέσο νοικοκυριό, το οποίο σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΟΟΣΑ το 2017 διέθετε ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα γύρω στα 18.000 ευρώ; Σημαίνει ότι κατά τους πιο μετριοπαθείς υπολογισμούς θα μειωθεί κατά 10% μέσα στην πενταετία.

Κι αυτό αν συνυπολογίσει κανείς ότι η προβλεπόμενη αύξηση του ΑΕΠ θα περάσει και στο διαθέσιμο εισόδημα του νοικοκυριού. Με άλλα λόγια η αφαίμαξη του διαθέσιμου εισοδήματος του μέσου νοικοκυριού θα περιοριστεί μόνο στη διαφορά ανάμεσα στην αύξηση του ΑΕΠ και του πρωτογενούς πλεονάσματος.

Με άλλα λόγια το μέσο – σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ – νοικοκυριό στην Ελλάδα που προσπαθεί να φέρει βόλτα με 18.000 ευρώ διαθέσιμο εισόδημα σήμερα, θα κληθεί να τα βγάλει πέρα με 16.000 περίπου ετήσια μέσα στην επόμενη πενταετία. Με τι τιμές να έχουν αυξηθεί και τις ανελαστικές δαπάνες του νοικοκυριού να έχουν πάρει την ανηφόρα.

Σκεφτείτε επίσης πώς το 2017 με γύρω στα 18.000 ευρώ μέσο ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα ανά νοικοκυριό, το έλλειμμα του οικογενειακού προϋπολογισμού ανερχόταν αισίως γύρω στο 17%. Δηλαδή το μέσο διαθέσιμο εισόδημα του νοικοκυριού στην Ελλάδα υπολειπόταν των βασικών καταναλωτικών δαπανών διαβίωσης κατά 17%. Σε ποιο ύψος θα εκτοξευθεί το οικογενειακό έλλειμμα όταν κάθε χρόνο θα μειώνεται το διαθέσιμο εισόδημα για να φτάσει λίγο πάνω από τα 16.000 στο τέλος της πενταετίας;

Ειδικά για τις συντάξεις προβλέπονται «παρεμβάσεις» από το 2019 και μετά ώστε να εξοικονομηθούν ποσά συνολικούς ύψους κοντά στα 12 δις ευρώ στην πενταετία. Πού θα οδηγηθούν οι συντάξεις; Φαίνεται στον Πίνακα. Η μέση μηνιαία σύνταξη σήμερα, η οποία κινείται κοντά στα 800 ευρώ, υπολογίζεται μετά τις «παρεμβάσεις» να οδηγηθεί στα 495 ευρώ το 2022. Να χάσει δηλαδή γύρω στα 305 ευρώ σε μηνιαία βάση.

Κι όλα αυτά χωρίς να υπολογίζουμε την δημογραφική κατάρρευση, η οποία οδηγεί σε ραγδαία γήρανση του πληθυσμού. Το 2010 για κάθε έναν εργαζόμενο αντιστοιχούσαν 2,7 άτομα του πληθυσμού. Το 2017 ο ένας εργαζόμενος αντιστοιχούσε σε 3,9 άτομα του πληθυσμού.

Κι αν συνεχίσει έτσι – δεν βλέπουμε κανένα λόγο ανατροφής της τάσης – το 2022 από την δουλειά και το εισόδημα του ενός εργαζόμενου θα κληθούν να επιβιώσουν γύρω στα 5 άτομα του πληθυσμού στην Ελλάδα. Ακόμη κι αν μειωθεί η ανεργία σύμφωνα με τις προβλέψεις του Μεσοπρόθεσμου. Το τι έχει να γίνει, ούτε καν μπορούμε να το περιγράψουμε.

Το Eurogroup όμως δεν μένει μόνο σ’ αυτά. Είναι αδύνατον να κρύψει την αποικιοκρατική λογική πού τον διακατέχει. Κι έτσι στην επίσημη ανακοίνωσή του απαιτεί από την Ελλάδα τα εξής:

«Υπενθυμίσαμε ότι η συνεχιζόμενη δικαστική διαδικασία εναντίον των μελών της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων (CoEx) του ΤΑΙΠΕΔ αποτελεί θέμα πολύ σοβαρής ανησυχίας και επαναβεβαιώνουμε την πλήρη εμπιστοσύνη μας στο έργο των εμπειρογνωμόνων, το οποίο επιβεβαιώθηκε και από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Οι ανησυχίες αφορούν επίσης τη διαδικασία κατά του πρώην Προέδρου και ανώτερου προσωπικού της ΕΛΣΤΑΤ, ιδίως όσον αφορά την υποτιθέμενη πλαστογράφηση των φορολογικών στοιχείων. Το Eurogroup εξακολουθεί να έχει πλήρη εμπιστοσύνη ότι τα δεδομένα που επικυρώθηκαν από την Eurostat και έχουν παραδοθεί από την ΕΛΣΤΑΤ από το 2010, συμπεριλαμβανομένου του αποτελέσματος του ισοζυγίου γενικής κυβέρνησης του 2009, συμμορφώνονται με τους κανόνες που εφαρμόζονται σε όλα τα κράτη μέλη. Το Eurogroup αναθέτει στα θεσμικά όργανα να συνεχίσουν να παρακολουθούν τις εξελίξεις σε αυτές τις περιπτώσεις και τις υποστηρικτικές δράσεις των ελληνικών αρχών, συμπεριλαμβανομένων των νομοθετικών δράσεων εάν χρειαστεί, για παράδειγμα ενισχύοντας την ανεξαρτησία της ΕΛΣΤΑΤ με πλήρη σεβασμό της ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας και υποβάλλει έκθεση στην Ευρωομάδα στο πλαίσιο της παρακολούθησης μετά το πρόγραμμα.»

Καταλάβατε; Υπό ενισχυμένη εποπτεία των οργάνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τίθεται και η ελληνική δικαιοσύνη. Ακόμη και για τον τρόπο με τον οποίο μεταχειρίζεται τους εντεταλμένους των δανειστών στο ΤΑΙΠΕΔ και στην ΕΛΣΤΑΤ. Μόνο σε υπό κατοχή χώρες μπορούν να τίθενται τέτοιες απαιτήσεις.

Ένα άτυπο όργανο χωρίς κανενός είδους αρμοδιότητα, όπως είναι η συνάθροιση του Eurogroup, βγάζει πορίσματα και αποφαίνεται εκ προοιμίου για υποθέσεις που βρίσκονται ήδη στα χέρια της ελληνικής δικαιοσύνης. Και μάλιστα με όρους απαξιωτικούς για τους Έλληνες δικαστικούς λειτουργούς, που τους κρίνει εμμέσως πλην σαφώς ανίκανους να κρίνουν με βάση το δίκαιο και τους νόμους.

Φτάνει στο σημείο να εξουσιοδοτεί – με ποια αρμοδιότητα άραγε; – τα όργανα της ενισχυμένης εποπτείας να εκβιάσουν την Ελλάδα προκειμένου να περιβληθούν με πλήρη ασυλία οι εντεταλμένοι των δανειστών. Ακόμη κι αν χρειαστούν οι απαραίτητες νομοθετικές πρωτοβουλίες. Κι έτσι θα δούμε στην Ελλάδα απαλλαγή με βουλεύματα και νομοθετήματα καταδικασμένων για σωρεία κακουργημάτων. Μόνο και μόνο γιατί το απαιτούν οι δανειστές.

Τέλος το φινάλε όλης της ιστορίας. Στην επίσημη ανακοίνωση του Eurogroup αναφέρεται:

«Με την ολοκλήρωση των εθνικών διαδικασιών, τα όργανα διοίκησης του ΕΜΣ αναμένεται να εγκρίνουν την εκταμίευση της πέμπτης και της τελευταίας δόσης του προγράμματος ΕΜΣ ύψους 15 δισ. Ευρώ. Από το συνολικό αυτό ποσό, 5,5 δισ. Ευρώ θα διατεθούν στο διαχωρισμένο λογαριασμό, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για την εξυπηρέτηση του χρέους και 9,5 δις ευρώ θα διατεθούν σε ειδικό λογαριασμό που δημιουργήθηκε για τη δημιουργία ταμειακών αποθεμάτων, που θα χρησιμοποιηθούν για την εξυπηρέτηση του χρέους σε περίπτωση των αναγκών. Αυτός ο λογαριασμός θα υπόκειται σε κατάλληλες διασφαλίσεις και οποιαδήποτε ενδεχόμενη μελλοντική χρησιμοποίηση των κεφαλαίων του για την αποτελεσματική διαχείριση του χρέους θα συμφωνηθεί από τις ελληνικές αρχές με τα ΕΜΣ / Ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Συνολικά, η Ελλάδα θα εγκαταλείψει το πρόγραμμα με ένα σημαντικό αποθεματικό ταμειακών διαθεσίμων ύψους 24,1 δις ευρώ, το οποίο θα καλύπτει τις δημοσιονομικές ανάγκες της κυβέρνησης για περίπου 22 μήνες μετά το τέλος του προγράμματος, τον Αύγουστο του 2018, γεγονός που αντιπροσωπεύει σημαντικό εμπόδιο έναντι των κινδύνων.»

Τι σημαίνει με την «ολοκλήρωση των εθνικών διαδικασιών»; Σημαίνει κάτι πολύ απλό. Εντός του αμέσως επόμενου διαστήματος θα έρθει στο ελληνικό κοινοβούλιο ένα νέο σχέδιο σύμβασης με τον ΕΜΣ προκειμένου να καθοριστούν οι όροι εκταμίευσης και διαχείρισης της τελευταίας δόσης του προγράμματος ύψους 15 δις ευρώ.

Κι όπως όλες οι εκταμιεύσεις του προγράμματος το ποσό αυτό προορίζεται για την εξυπηρέτηση των δανείων. Η εξυπηρέτηση θα γίνεται μέσω ενός ειδικού λογαριασμού, τον οποίο, αφενός, θα διαχειρίζονται αποκλειστικά οι δανειστές και, αφετέρου, θα καλύπτεται με «κατάλληλες διασφαλίσεις».

Το τι εννοεί το Eurogroup με το «κατάλληλες διασφαλίσεις» δεν έχει παρά να δει κανείς το σχέδιο σύμβασης με τον ΕΜΣ που ψηφίστηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο την περασμένη Πέμπτη, 14/6. Πρόκειται κυρίως για τις «διασφαλίσεις» μέσω των περιουσιακών στοιχείων της Ελλάδας που θα βρεθούν στη διάθεση του «υπερταμείου», δηλαδή της Ελληνικής Εταιρείας Περιουσίας και Συμμετοχών Α.Ε.

Αν όλα αυτά φαντάζουν σε σας ως έξοδος από τα μνημόνια και ως επαναφορά στην «κανονικότητα», τότε τι να πω; Μόνο το γνωστό ευαγγελικό ρητό: «Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών εστίν η βασιλεία των ουρανών».