"Οι Αγορές είναι συλλογικό υποκείμενο, η Αγορά είναι απλά ''υποκείμενο''. Και ο συλλογικός νούς (Αγορές) μπορεί να κατασκευάσει μαζικές χρεοκοπίες, εθνικές κρίσεις, κοινωνικές αναταραχές."

Μια βόλτα στην Αγορά

No man's land. Τόπος ανοριοθέτητος και αχαρτογράφητος. Χωρίς γεωγραφικές συντεταγμένες, η περίφημη Αγορά μοιάζει ίδια και οικεία στα ταμπλό ενός trader

Του Ηλία Καραβόλια

Αλλάζει μόνο το φόντο και η σχεδιαγραμματική απεικόνιση. Το σύμπαν των συναλλαγών δεν έχει καν ψηφιακή διεύθυνση. Μια διαδικτυακή υπερεπικράτεια, μια εικονική αχανής και απροσδιόριστη τοποθεσία απλώνεται μπροστά στον κάθε υποψήφιο κερδοσκόπο. Το Κεφάλαιο πλέον απέκτησε πατρίδα: την οθόνη του καθενός.

To μοχλευμένο χρήμα κινείται σε ακανόνιστους ψηφιακούς τόπους που μοιάζουν να είναι οικείοι. Νομίσματα, μετοχές, ομόλογα, εμπορεύματα, όλα μπροστά στον καθένα μοιάζουν να περνάνε απο μπροστά του τυχαία, σε ένα σύμπαν που μετασχηματίζει τιμές, μεγέθη, δείκτες. Η Αγορά μοιάζει με έναν πίνακα τέχνης μέσα στον οποίο συνεχώς εναλάσσονται οι τιμές και οι όγκοι συναλλαγών. Είναι το σύγχρονο διαδραστικό οικονομικό μουσείο, ένας τόπος όπου μπορεί ο καθένας να ψωνίσει Ιστορία και να ταυτιστεί με συμβάντα.

Στην ουσία πρόκειται για μια καλυμμένη οικονομική πραματικότητα, ένα περιβάλλον που εύκολα δημιουργεί εντυπώσεις και κίνητρα. Στον καμβά των διαγραμμάτων και των εναλασόμμενων τιμών, μια μεταευκλείδια χωροχρονική πραγματικότητα (σελ. 320, Η Γυμνή Βασίλισσα, Κ. Τσουκαλά, εκδ. Καστατανιώτη) δομείται και αναδομείται συνεχώς.

Δεν υπάρχει χώρος, αλλά μετασημασιολογικά νοήματα. Ο agent του αόρατου και απροσδιόριστου δικτύου των συμμετεχόντων, κατακλύζεται απο σήματα (signals) και πρίν τα ακολουθήσει ξέρει κατα βάθος ότι όλα τα σημεία αναφοράς μετατοπίζονται συνεχώς. Η συμβολική τάξη της Αγοράς δεν επιδέχεται κανόνες, δεν υπακούει σε αξιώματα. Μόνο μεταβολές και διακυμαντικές τροχιές. Πρόκειται για την απόλυτη έκλειψη της συμβολικής του χώρου και του χρόνου. Κάθε στιγμή είναι συγκυρία που ενσωματώνει ιστορικότητα, διαφορά, επανάληψη.

Το ταμπλό του trader είναι ντιβάνι ψυχανάλυσης και οθόνη προσομοίωσης. Οι κερδοσκοπικές ορμές και η υπεραπόλαυση του συμπτώματος (μανία αγοραπωλησίας) ξορκίζουν τον ''θάνατο'' του ψηφιακού εμποράκου που αν επιχειρούσε στο πραγματικό εμπόριο θα έπρεπε να παρακάμψει τον μέγα νόμο της σχετικής υπεραξίας. Η Αγορά είναι μπροστά στον καθένα παρούσα χωρίς να αυτοπροσδιορίζεται, χωρίς να υποδεικνύει.

Τα πάντα σε αυτήν απαιτούν αποκωδικοποίηση αφού αυτή ''μιλάει'', έχει μελωδία, έχει ρυθμό, έχει θόρυβο (σημ: υπάρχει η εταιρεία TickTrola που λειτουργεί ως αποκωδικοποιητής των μεταβολών στις τιμές και παράγει market music, βλ. σελ: 135, What kind of subject is the Market?' του Jones Campbell, στο The Loaded Subjects, εκδ.Lawrence and Wishart). O Lacan θα την τοποθετούσε άραγε μεταξύ του Συμβολικού και του Φαντασιακού; Και όμως δεν ανήκει εκεί. Ανήκει στην τοπική επικράτεια της σύγχρονης υπερπραγματικότητας του Κεφαλαίου, στην ζώνη της έκστασης της επικοινωνίας, όπως θα έλεγε ο Baudrilliard.

Ανωνύμως κινούμενα κεφάλαια μοιάζουν για τους παίχτες ως ενιαίο σύνολο, ως Όλο. Αυτή η ολότητα είναι που μετασχηματίζει τον ενικό της ''Αγοράς'' στον πληθυντικό ''Αγορές''. Εδώ βρίσκεται ο πυρήνας, η καρδιά του νέου οικονομικού αρχιτεκτονικού σύμπαντος. Αυτή η μηχανική δομεί το παγκοσμιοποιημένο Πραγματικό. Από αυτή την μεταβατική συρραφή δένεται η ψυχολογία της αόρατης μάζας με το ατομικό μηχανικό ασυνείδητο του κέρδους και της ζημίας.

Οι Αγορές είναι συλλογικό υποκείμενο, η Αγορά είναι απλά ''υποκείμενο''. Και ο συλλογικός νούς (Αγορές) μπορεί να κατασκευάσει μαζικές χρεοκοπίες, εθνικές κρίσεις, κοινωνικές αναταραχές. Η ''αθώα'' Αγορά του ταμπλό αντιδρά, δήθεν απλά, στα κελεύσματα των Αγορών. Ιδού η πλάνη: οι Αγορές εξαφανίζονται μέσα στην Αγορά. Το Πλήθος μοιάζει ακέφαλο, αλλά δεν είναι. Ο δεσπότης Κεφάλαιο φροντίζει να μοχλεύει την ρευστότητα του καθενός συμμετέχοντα, μέχρι τα όρια του συστήματος να τον εκτοπίσουν, να τον περιθωριοποιήσουν εντελώς.

Μια υπερδομή, ένας Λεβιάθαν οικείος και φιλικός, παρευλάνει στις οθόνες. Η τεχνική ανάλυση δεν αναλύει, αλλά συνθέτει στην ουσία. Συνθέτει ένα μωσαικό σημάτων που ψευδαισθητικά γεννούν χωροταξική ισορροπία και συντεταγμένες ώστε να εικονοποιείται η Επιθυμία. Γιατί τελικά αυτό είναι η Αγορά: χώρος Επιθυμίας, σύμπαν Επιλογής και καταναγκασμού επανάληψης. Ο κάθε παίχτης δεν τζογάρει, δεν στοιχηματίζει. ''Συμβάλλεται'' με τον χρόνο εκτέλεσης της εντολής, με την τιμή που οι άλλοι δεν θα ξέρουν ότι αυτός έβαλε ως στόχο. Αλλά τελικά είναι πολλοί που έθεσαν την ίδια τιμή και που τζόγαραν με τις πιθανότητες των άλλων: CFDs, τα σύγχρονα ιερογλυφικά του κόσμου των παραγώγων που μοχλεύουν δικαιώματα (options) στο κέρδος και αντιστάθμιση (hedging) στην ζημία.

Μια μικροφυσική της Επιλογής κινείται πίσω απο τις αγοραπωλησίες και αλληλεπιδρά με την μεγαμηχανή της κεφαλαιακής κινητικότητας. Η μέγα πλάνη της αποτελεσματικότητας των αγορών( EMH= Efficient Market Hypothesis), το μέγα ψέμμα του αόρατου χεριού που ισορροπεί προσφορά-ζήτηση, μοιάζει να εγκιβωτίζει την Αγορά σε Νόμους. Κανένας Νόμος όμως δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Μόνο ο Συμβολικός Νόμος της φαντασιακής θέσμισης του κέρδους που δεν απαιτεί κεφάλαια εντός αληθινής παραγωγής αλλά μόχλευση και αυτοπολλαπλασιασμό εντός του διαδικτυακού εργοστασίου. Η παγκόσμια Οικονομία είναι πλέον αυτό ακριβώς: ψηφιακό εργοστάσιο που καθιστά ανώφελα και πολυέξοδα τα πραγματικά εργοστάσια παραγωγής εμπορεύματος.

Το σύγχρονο εμπόρευμα λέγεται άκοπο κέρδος και απαιτεί πληκτρολόγιο, σύνδεση σε δίκτυα συναλλαγών και εκκαθάρισης, πρόσμειξη με την προσομοιωτική κατάσταση που γεννούν οι εντολές αγοράς-πώλησης. Μπορεί πλέον το υποκείμενο-παίχτης να πουλήσει κάτι που δεν κατέχει ώστε να το αγοράσει φθηνότερα και ετσι να κερδίσει. Φαντασιακή εκδοχή της υποτιμητικής κερδοσκοπίας που δεν απαιτεί κρυμμένο εμπόρευμα αλλά εικονικά συμβόλαια μοχλευμένου στοιχήματος και προθεσμιακή ημερομηνία λήξης. Αυτή η λήξη, αυτό το Τέλος της Επιλογής, σαν Θάνατος κυνηγάει τον trader και τον εμπλέκει με τον ακανόνιστο χρόνο των υπερεπικρατειακών συναλλαγών.

Στην Αγορά οι κίνδυνοι πρέπει να γίνουν ενικοί και μονοδιάστατοι (σελ.460, ''Προς μια Πολιτική Οικονομία του κινδύνου'', στο Ιμπεριαλισμός, χρηματοπιστωτικές αγορές και κρίση, Γ. Μηλιός, Δ. Σωτηρόπουλος, εκδ. Νήσος).

Πρέπει ταυτόχρονα να εξατομικευτούν και να ομογενοποιηθούν. Ιδού το μέγα παράδοξο: ο κίνδυνος γίνεται ατομική επιλογή και ταυτόχρονα συλλογική μηχανή παραγωγής φόβου, του καλύτερου εμπορεύματος. Όλα φυσικά δρούν και κινούνται στο πλαίσιο της επιθυμητικής παραγωγής, της μεγα-μηχανής του Κεφαλαίου και των μηχανών επιθυμίας (βλ. Ο Αντι-Οιδίπους, των Deleuze- Guattari, εκδ.Πλέθρον) Όλα μοιάζουν σαν να είναι (αλλά δεν είναι) προιόντα ορθολογισμού, εργαλεία εξισορρόπησης των κινδύνων μέσα στο χαώδες σύμπαν του συνεχώς ανανεούμενου αντιπαραγωγικού συστήματος που δεν έχει αρχή, μέση και τέλος...

Πηγή: europeanbusiness.gr, μέσω http://teleytaiaexodos.blogspot.gr/