Η πνευματική ιδιοκτησία εναντίον της κοινωνίας, της γνώσης, της οικονομίας

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Φανταστείτε τι θα συνέβαινε αν ένας φοιτητής της Ιατρικής στις ΗΠΑ ή σε οποιαδήποτε άλλη ανεπτυγμένη καπιταλιστικά χώρα του Βορρά έπρεπε να πληρώσει 3.170,97 δολάρια για να αγοράσει ένα βασικό κι ευρέως διαδεδομένο βιβλίο της Ιατρικής… Απλώς δε θα το αγόραζε ποτέ.

Αυτό όμως, που είναι αδιανόητο ζητείται καθημερινά από χιλιάδες φοιτητές Ιατρικής ή αντίστοιχες βιβλιοθήκες του αναπτυσσόμενου κόσμου όταν τους επιβάλλουν να πληρώσουν την τιμή που στοιχίζει αυτό το βιβλίο στις ΗΠΑ, 81,70 δολ. 


Αν όμως επιχειρήσουμε να βρούμε ποια είναι η αντίστοιχη τιμή στην Ταϊλάνδη, με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, τότε καταλήγουμε σε ένα κόστος που ισοδυναμεί με πολλούς και καλούς μάλιστα μισθούς. Και μιλούμε για ένα μόνο βιβλίο. Το συγκεκριμένο παράδειγμα δεν είναι και το μοναδικό που δείχνει τα αδιαπέραστα τείχη που υψώνει στον Νότο η επέκταση του δρακόντειου καθεστώτος δικαιωμάτων επί της πνευματικής ιδιοκτησίας που συνοδεύει την καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση.

Ένα ακόμη παράδειγμα σχετίζεται με τις προσπάθειες αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, καθώς για δεκάδες χώρες το δίλημμα είναι πολύ πιο δραματικό από το προφανές: καθαρή ή βρόμικη ενέργεια; Το ερώτημα, σε πραγματικούς όρους, τίθεται αλλιώς: βρόμικη κι εγχώρια παραγόμενη ενέργεια ή καθαρή εισαγόμενη που ναι μεν συμβάλλει στην μείωση των εκπομπών, αλλά ταυτόχρονα τινάζει και στον αέρα το εμπορικό ισοζύγιο δεδομένου του υψηλού κόστους, εξ αιτίας των πατεντών, που συνοδεύει κάθε εισαγωγή φωτοβολταϊκού πάνελ ή ανεμογεννήτριας;

Κλαυσίγελο τέλος προκαλεί ένα ακόμη παράδειγμα που φέρνει στην επιφάνεια τα αδιέξοδα που προκαλεί το καθεστώς πνευματικής ιδιοκτησίας. Αφορά το «χρυσό ρύζι» που είναι εμπλουτισμένο με βιταμίνη Α, και ως σκοπό έχει να αντιμετωπίσει την τύφλωση, όπως επίσης τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα των παιδιών στις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι πιο καλές προθέσεις όμως σκόνταψαν σε ένα σιδερόφρακτο καθεστώς άνω των 40 πατεντών με το οποίο έχει θωρακισθεί το εν λόγω προϊόν με αποτέλεσμα να καταφέρει ελάχιστα πράγματα στην πράξη…

Πολλά ακόμη παραδείγματα όπως τα παραπάνω αναφέρονται σε μια βαρυσήμαντη επιστημονική ανακοίνωση (εδώ το πρωτότυπο άρθρο) που μεταξύ άλλων υπογράφει κι ο Τζόζεφ Στίγκλιτς. Τίτλος της «Καινοτομία, πνευματική ιδιοκτησία και ανάπτυξη». Στο στόχαστρό της θέτει το αυστηρό και δαιδαλώδες καθεστώς πνευματικής ιδιοκτησίας που αναπτύχθηκε κατά βάση στις ΗΠΑ και σήμερα αποτελεί βαρίδι για την κοινωνία, τη γνώση, την οικονομία. Στο επιστημονικό άρθρο χρησιμοποιούνται όροι που σπάνια συναντάμε ακόμη και στα ετερόδοξα οικονομικά, όπως για παράδειγμα «υπερ-ιδιοκτησία», με τον οποίο αποδίδεται ο πυρετός της κατοχύρωσης πνευματικών δικαιωμάτων που καταλήγει είτε σε μαραθώνιες και πολυδάπανες δικαστικές διαμάχες είτε στην αποεπένδυση είτε …και στα δύο.

Ένας ομολογουμένως απρόσμενος τρόπος για να τονιστεί η επικαιρότητα της Οκτωβριανής επανάστασης που εκατό χρόνια πριν τόλμησε να καταργήσει την ιδιοκτησία στα βασικά μέσα παραγωγής…

Πηγή: prin.gr, μέσω  http://teleytaiaexodos.blogspot.gr/