Ο εικονικός κόσμος των social media και η μεγάλη παγίδα που κρύβουν

 Του Στέλιου Καραμανώλη

«Η διαφορά ανάμεσα σε ένα δίκτυο και μια κοινότητα είναι ότι σε μια κοινότητα ανήκεις ενώ ένα δίκτυο ανήκει σε σένα. Αισθάνεσαι ότι έχεις τον έλεγχο. Μπορείς να προσθέσεις φίλους, αν το θέλεις, μπορείς να τους διαγράψεις. Έχεις τον έλεγχο των σημαντικών ανθρώπων με τους οποίους θα συνδέεσαι.

Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι νιώθουν λίγο καλύτερα, γιατί η μοναξιά, η εγκατάλειψη, είναι ο μεγάλος φόβος της ατομιστικής μας εποχής. Είναι όμως τόσο εύκολο να προσθέσεις ή να αφαιρέσεις φίλους στο Internet, που οι άνθρωποι δεν μαθαίνουν ποτέ τις πραγματικές κοινωνικές δεξιότητες που χρειάζεσαι όταν βγαίνεις στον δρόμο, όταν πηγαίνεις στη δουλειά σου, όταν βρίσκεσαι με διάφορους ανθρώπους με τους οποίους θα χρειαστεί να έχεις μια εύλογη αλληλεπίδραση.

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν χρησιμοποιούν τα κοινωνικά μέσα για να ενωθούν, να ανοίξουν κι άλλο τους ορίζοντές τους αλλά, αντιθέτως, για να φτιάξουν για τους εαυτούς τους μια ζώνη άνεσης, όπου οι μόνοι ήχοι που ακούγονται είναι η ηχώ της φωνής τους και το μόνο που βλέπουν είναι αντανακλάσεις του δικού τους προσώπου. Τα κοινωνικά δίκτυα είναι πολύ χρήσιμα, παρέχουν ευχαρίστηση, αλλά είναι παγίδα»
-Ζίγκμουντ Μπάουμαν

Με αυτήν την αναφορά ο Ζίγμουντ Μπάουμαν επικεντρώνει ακριβώς στο πρόβλημα των κοινωνικών δικτύων. Την εικονικότητα – ψευδαίσθηση. Στην ψευδαίσθηση ότι μέσω αυτών πιστεύει ο κάθε χρήστης ασκεί επιρροή στο πολιτικό – κοινωνικό γίγνεσθαι.

Πως είναι δυνατόν να συμβαίνει κάτι τέτοιο , εφόσον το επιλεγμένο κοινό στο οποίο απευθύνεται πιστεύει τοις πράγμασι ακριβώς τα ίδια; Το υπόλοιπο κοινό, της όποιας αντίθετης άποψης, δεν τον αναγιγνώσκει είτε γιατί δεν επιλέχτηκε ( ή αποκλείστηκε) από τον χρήστη, είτε ο χρήστης δεν επιλέχτηκε (ή αποκλείστηκε ) από αυτό.

Αποτέλεσμα είναι η συνεχής ανακύκλωση απόψεων – θέσεων, εξ αρχής και εκ του ασφαλούς αποδεκτές, μεταξύ μιας κλειστής ψηφιακής ομάδας, χωρίς ουσιαστικό αντίλογο και αντίθετη επιχειρηματολογία. Αντίθετα τα κοινωνικά δίκτυα αποδεικνύουν το μέγιστο της χρησιμότητας τους σε επιστημονικές κοινότητες.

Εκεί που ο μόνος συνδετικός κρίκος και θεματολογία μεταξύ των χρηστών είναι η ίδια η επιστήμη τους. Το ασήμαντο μεταξύ των χρηστών των ταξικών, κοινωνικών, πολιτικών, φυλετικών ή οικονομικών διαφορών τους, έχει ως αποτέλεσμα τον πλουραλισμό της πληροφορίας και της γνώσης αφού αυτή επικεντρώνεται καθαρά στο κοινό επιστημονικό τους πεδίο

Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο είναι οι «πραγματικές κοινωνικές δεξιότητες» Πόσες φορές έχουμε γίνει μάρτυρες «αμήχανης’ κοινωνικής συμπεριφοράς, είτε αυτή αφορά τον εαυτό μας, είτε τρίτους. Η αδυναμία οποιασδήποτε μορφής έκφρασης, έλλειψης ευελιξίας, διαχείρισης κρίσεων, στην πραγματική ζωή οφείλεται στην κατά κόρον διαδικτυακή επικοινωνία.

Η έλλειψη αυτή των πραγματικών κοινωνικών δεξιοτήτων εξελίσσεται νομοτελειακά σε αντικοινωνικότητα. Μια αντικοινωνικότητα που μετατρέπεται σε εσωστρέφεια και που τα’ αποτελέσματα της γίνονται μέρα με την μέρα και πιο ορατά, ιδιαίτερα στην νέα γενιά της διαδικτυακής εποχής.

O Στέλιος Καραμανώλης είναι δικηγόρος, μέλος της Επιτροπής Νομικής Αλληλεγγύης του Ε.ΠΑ.Μ.