Είδες η ΓΕΝΟΠ;

του Όθωνα Κουμαρέλλα*

Εσχάτως και με αφορμή την απόσυρση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για την κλιματική αλλαγή και τη σχετική ανακοίνωση της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ, βγήκε στην επιφάνεια για ακόμα μια φορά, όλη η «κατινιά» που χαρακτηρίζει την πολιτική ζωή του τόπου κι όχι μόνο. Όλη η αγοραία ημιμάθεια και η προστυχιά της ιδιοτέλειας των υποτίθεται ειδη-μόνων. 

Προφανέστατα υπάρχουν σκοπιμότητες και συμ-φέροντα αμφοτέρων των πλευρών. Των υπερα-σπιστών, δηλαδή, της κλιματικής αλλαγής, αλλά και αυτών που ισχυρίζονται ότι ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή δεν υφίσταται. Όμως, υπάρχουν συμφέροντα που συγκρούονται και υπάρχουν επιστήμονες που για ιδιοτελείς λόγους υπερασπίζονται τα συμφέροντα, ανεξάρτητα από ποια πλευρά βρίσκονται αυτά.

Η επιστημονική κοινότητα διεθνώς -και στην Ελλάδα- είναι μοιρασμένη στα δύο. Η μια πλευρά -η μεγαλύτερη- κάνει όσο το δυνατό καλύτερα τη δουλειά της, σιωπηλά, και η άλλη φωνασκεί και αυτοπροβάλλεται. Η δεύτερη αυτή πλευρά όντως -και όπως διατυπώθηκε κάπου- ψάχνει για «επιδοτήσεις και δουλειές». Είτε τελικά υπερασπίζεται την μια θέση, είτε την άλλη. Είναι τελικά αυτή που φαίνεται και τελικά επικρατεί, αφού ταυτίζεται με τα υπερβάλλοντα συμφέροντα που καθορίζουν τη στάση της. Είτε πρόκειται για την υγεία του πληθυσμού, είτε για την οικονομία, για την παιδεία και τον πολιτισμό, είτε για το ίδιο το περιβάλλον.

Δηλαδή, υπάρχουν πολλοί επιστήμονες που υπερασπίζονται τα συμφέροντα των π.χ. πετρελαϊκών...
εταιρειών από τη μια πλευρά, αλλά και πολλοί που βρήκαν την ευκαιρία στην περίφημη «πράσινη» ανάπτυξη και των καθαρών υποτίθεται τεχνολογιών.

Αυτός ο τύπος του επιστήμονα που υποτάσσει την επιστημονική αλήθεια για ίδιο όφελος βρίσκεται παντού και σε όλες τις αντιτιθέμενες πλευρές συμφερόντων, έτοιμος να τις υπηρετήσει με το σχετικό αντίτιμο. Τον βρίσκουμε στις πανεπιστημιακές έδρες των οικονομικών σχολών και πως μανιωδώς υπερασπίζεται τα μνημόνια. Τον βρήκαμε στις Σκουριές να διαβεβαιώνει, ότι η εξόρυξη χρυσού στην περιοχή είναι η πιο «πράσινη» επένδυση που υπήρξε ποτέ. Τον βρίσκουμε παντού!

Από την άλλη, είναι γεγονός, ότι η πλειοψηφία των επιστημόνων που σέβονται τον εαυτό τους, την επιστήμη τους και δεν λειτουργούν ιδιοτελώς, κάνουν τη δουλειά τους ήσυχα και δεν κραυγάζουν προτού καταλήξουν σε ασφαλή συμπεράσματα για κάποιο θέμα. Οποιοδήποτε θέμα. Είτε αυτό αφορά στην ιατρική, είτε στην οικονομία, είτε στην περιβαλλοντολογία κτλ. Και συνήθως είναι οι λιγότερο προβαλλόμενοι από τα μέσα.

Όσον αφορά στην ανθρωπογενούς αιτίας περιβαλλοντική αλλαγή οι απόψεις διίστανται, αν και όντως η πλειοψηφία των σχετικών επιστημόνων συμφωνεί, ότι αυτή υφίσταται και είναι ισχυρή. Το θέμα μας όμως δεν είναι αυτό και ούτε θα διαπληκτιστώ με τον οποιοδήποτε για θέματα, που δεν πρέπει να προσεγγίζονται με τον ιδεοληπτικό φανατισμό, που αρχίζει να παρατηρείται.

Το θέμα μας λοιπόν δεν είναι να λύσουμε ένα πρόβλημα που διεθνώς οι γνώμες διίστανται, αλλά το κατά πόσο τα βιομηχανικής κλίμακας πάρκα ανεμογεννητριών μπορούν να βοηθήσουν στην μείωση της περιβαλλοντικής καταστροφής, ως εναλλακτική μορφή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ή όχι. Και αυτό είναι πιο περίπλοκο ζήτημα που χρειάζεται κάτι πολύ περισσότερο από μια ιδεαλιστική προσέγγιση περί προστασίας του περιβάλλοντος από την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή.

Φυσικά είναι εξ ίσου προφανές το γιατί στην Ελλάδα -όντως ενεργειακό ελντοράντο- επιλέγονται τα εξαιρετικά προβληματικής απόδοσης, πανάκριβα πάρκα ανεμογεννητριών, αντί πχ η γεωθερμία, ή η εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης των υδάτων. Δηλαδή, μέσω του πολλαπλασιασμού του υδροηλεκτρικού δυναμικού, ο οποίος και εφικτός είναι και πολλαπλά ωφέλιμος στην ορθολογικότερη κατανομή των υδάτων μεταξύ δυτικής και ανατολικής Ελλάδας (με αρνητική βεβαίως -σχετικά μικρή- επιρροή στο μικροκλίμα των περιοχών που μπορούν να γίνουν οι παρεμβάσεις, αλλά όλα έχουν το κόστος τους, αρκεί αυτό να μην υπερβαίνει το όφελος και να είναι αντιστρεπτό ως ένα βαθμό). Επίσης, γιατί δεν αναπτύσσεται η προβληματική προς άλλες εναλλακτικές μορφές παραγωγής ενέργειας και δεν αναπτύσσεται η έρευνα προς αυτήν την κατεύθυνση.

Ούτε βέβαια τον πάμφθηνο λιγνίτη τον πετάς τόσο εύκολα, αφού οι τεχνικές απομείωσης της περιβαλλοντικής επίπτωσης από τη χρήση του, έχουν εξελιχθεί ραγδαία και κοστίζουν σχετικά λίγο. Επίσης είναι τραγικό να ισχυρίζεται κάποιος ότι η μικρή και μη βιομηχανική Ελλάδα συμβάλει στο ελάχιστο στην περιβαλλοντική ρύπανση και την προκαλούμενη ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή, εξ αιτίας των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ.

Το παιγνίδι όμως γύρω από το χρηματιστήριο ρύπων, αλλά και τα συμφέροντα γύρω από την αποκαλούμενη πράσινη ενέργεια καλά κρατεί, ενώ με τη Γερμανία να εποφθαλμιά να βάλει χέρι στα πλούσια ελληνικά λιγνιτικά κοιτάσματα δεν συμφέρει η οποιαδήποτε ορθολογικοποίηση συνολικά της ενεργειακής στρατηγικής της χώρας μας. Μιας στρατηγικής που απαιτεί άλλου τύπου οργάνωση, ελευθερίες επιλογών και δημοκρατικό έλεγχο. Δυνατότητες και προϋποθέσεις που επ’ ουδενί υφίστανται σε μια χώρα που βρίσκεται υπό κατοχή και δεν μπορεί, ούτε καν για το αν θα ανοίγουν τα καταστήματα της Κυριακές, να αποφασίζει μόνη της.

Φυσικά τόσο οι ανεμογεννήτριες, όσο και τα φωτοβολταϊκά θα είχαν να παίξουν το ρόλο τους, σε μια τέτοια στρατηγική, αλλά λελογισμένα και με ορθολογικό σχεδιασμό. Αυτό όμως προϋποθέτει ελεύθερη και δημοκρατική λειτουργία της χώρας και φυσικά αποκλείει τις «αρπαχτές». Τόσο απλά!

Ωστόσο, ας μου εξηγήσει κάποιος «ειδήμων», υπερασπιστής της «πράσινης» ενέργειας: Μια εγκατεστημένη -μέχρι τώρα στη χώρα- ονομαστική ισχύς σε ανεμογεννήτριες 1,5 φορά την εγκατεστημένη ισχύ όλων των πάσης φύσεως εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας της ΔΕΗ, γιατί δεν αποδίδει ούτε καν το 10% της απαιτούμενης ενέργειας; Που κι αυτήν ακόμα τη λιγοστή που παράγεται την πληρώνουμε όλοι εμείς στο πολλαπλάσιο;

Είτε αρέσει, είτε δεν αρέσει, όσο και να ψάξετε δεν θα βρείτε πέρα από «παπατζηλίκια» επιστημονική βάση, είτε τεχνική, είτε οικονομική, που να ανατρέπει το αδιαμφισβήτητο γεγονός, ότι οι βιομηχανικού τύπου εγκαταστάσεις ανεμογεννητριών είναι εξαιρετικά παθητικές τόσο αναφορικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις στους χώρους εγκατάστασής τους, όσο και στη σχέση κόστους οφέλους σχετικά με την ενεργειακή απόδοσή τους, πέραν του γεγονότος ότι η ενέργεια που παράγουν -όταν την παράγουν- δεν μπορεί να αποθηκευτεί (τουλάχιστον προς το παρόν). Αυτά είναι τα πραγματικά στοιχεία και οι αριθμοί για τις αποδόσεις των ανεμογεννητριών και δεν αμφισβητούνται οσεσδήποτε αλχημείες κι αν κάνουν οι εταιρείες που εμπλέκονται στην εκμετάλλευσή τους κερδοσκοπώντας ασύστολα, καθώς και οι «χρήσιμοι ηλίθιοι» -πολιτικοί και άλλοι- που τις υπερασπίζονται, περιφέροντας στον δημόσιο χώρο αναιδώς την άγνοια, ή ακόμη χειρότερα την ημιμάθειά τους.

Τουτέστιν στη ΓΕΝΟΠ μπορεί να καταμαρτυρούμε όλοι πολλά και έχουμε δίκιο, αλλά στο προκείμενο έχει δίκιο η ΓΕΝΟΠ, στον βαθμό τουλάχιστον που δεν παίρνει θέση για διαφιλονικούμενα επιστημονικά ζητήματα.

*Ο Όθωνας Κουμαρέλλας είναι δρ. αρχιτέκτονας μηχ/κος και μέλος της ΠΓ του ΕΠΑΜ