Πόσο κοντά βρισκόμαστε σ’ ένα νέο πόλεμο στα Βαλκάνια;

του Δημήτρη Καζάκη

Τα πράγματα δεν είναι καθόλου καλά στα Βαλκάνια, δηλαδή στα βόρεια σύνορα της χώρας. Αν όντως θεωρήσουμε ότι έχουμε σύνορα ακόμη. Η διαμελισμένη Γιουγκοσλαβία βρίσκεται στα πρόθυρα ενός νέου πολέμου αποσύνθεσης και περεταίρω διάλυσης.

Την Πέμπτη (27 Απριλίου) μια ομάδα 200 περίπου μασκοφόρων εισέβαλαν στο κοινοβούλιο των Σκοπίων και το κατέλαβαν για λίγες ώρες, εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών της ΕΕ και των ΗΠΑ σχετικά με τη σταθερότητα των Βαλκανίων.

Ανησυχούν για τη σταθερότητα στα Βαλκάνια οι βασικοί παράγοντες της αποσταθεροποίησής τους. Αυτοί που διέλυσαν την Γιουγκοσλαβία και δημιούργησαν τεχνητά κρατικά μορφώματα, τα οποία ελέγχονται ουσιαστικά από το οργανωμένο έγκλημα και πολιτικές μαφίες, αντιλαμβάνονται ότι είναι αδύνατον να επιβιώσουν από μόνα τους. Και σχεδιάζουν τη βίαιη επαναοριοθέτησή τους.

Στόχος αυτών που εισέβαλαν στο κοινοβούλιο ήταν ο Zoran Zaev, ηγέτης του κόμματος της αντιπολίτευσης SDSM και νέος εκλεκτός του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Επίσης, τραυματίστηκαν τρεις βουλευτές από Αλβανικά κόμματα της αντιπολίτευσης και 22 αστυνομικοί.

Το περιστατικό συνιστά κλιμάκωση μιας βαθιάς πολιτικής κρίσης που έχει πλήξει τα Σκόπια. Το...
SDSM του Zaev και τα αλβανικά κόμματα σχημάτισαν κυρίαρχη πλειοψηφία μετά τις πρόσφατες εκλογές. Ωστόσο, ο Γκρουέφσκι και ο σύμμαχος του, ο πρόεδρος των Σκοπίων Γκιόργκε Ιβάνοφ, αρνήθηκαν να τους επιτρέψουν να σχηματίσουν κυβέρνηση παρά την πίεση της ΕΕ και των ΗΠΑ.

Η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες θέλουν την μετεξέλιξη των Σκοπίων σε μια χαλαρή ομοσπονδία μειονοτήτων υπό την ισχυρή παρουσία και προστασία των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Ένα ακόμη προκεχωρημένο φυλάκιο εναντίον της Ρωσίας στα Βαλκάνια κι όχι μόνο. Μια ακόμη μεγάλη πολιτικοστρατιωτική βάση. Σ’ αυτό αντιδρά η νεοφασιστική κλίκα Γκρούεφσκι, που έλεγχε όλα αυτά τα χρόνια τα Σκόπια και τα έχει παραδώσει στο οργανωμένο έγκλημα. Φυσικά με το αζημίωτο.

Κι έτσι ξαφνικά οι νονοί εξ εσπερίας των μαφιόζων που βρέθηκαν με κράτος μετά τη διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, τώρα ανησυχούν βαθύτατα για την κρίση που οι ίδιοι πυροδότησαν. Μια κρίση που είναι μάλλον σίγουρο ότι θα βυθίσει τη χώρα σε εθνοφυλετικό εμφύλιο ανάμεσα σε φυλάρχους, που θα αποζητούν μερίδιο εξουσίας και πίτας. Σαν τον εμφύλιο που στάθηκε αφορμή για την επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία το 1998.

Η Ρωσία, που δίκαια νιώθει ότι όλα αυτά γίνονται -εκτός όλων των άλλων- και γι’ αυτήν, δεν είχε ακόμη εκδώσει μια δήλωση υψηλού επιπέδου από την Παρασκευή το πρωί, αλλά το υπουργείο εξωτερικών δήλωσε πρόσφατα ότι η κρίση οφείλεται σε προσπάθεια της ΕΕ και της Ουάσιγκτον για τη δημιουργία μιας «μεγάλης Αλβανίας».

Το διακύβευμα είναι πολύ μεγαλύτερο από τη «μεγάλη Αλβανία». Η επιδίωξη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ είναι η μετατροπή των Βαλκανίων σε μια νέα Μέση Ανατολή με χαλαρές «γραμμές οριοθέτησης» υπό τον άμεσο πολιτικό και στρατιωτικό έλεγχο της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών. Ήδη το ΝΑΤΟ έχει τον πλήρη έλεγχο της Αλβανίας και της Βουλγαρίας. ΟΙ δικές του δυνάμεις, αλλά και όσες εγχώριες μισθοφορικές δυνάμεις το ίδιο επιτρέπει, έχουν αναλάβει πλήρως την «ασφάλεια» των χωρών αυτών.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ο διαμελισμός της Αλβανίας και της Βουλγαρίας έχει λήξει. Κάθε άλλο. Η «ομπρέλα» αυτή του ΝΑΤΟ και της ΕΕ προϋποθέτει ανερμάτιστα και ευπαθή κράτη. Κράτη χωρίς καμιά δυνατότητα αυτοτελούς πολιτικής, οικονομικής και γεωστρατηγικής υπόστασης. Μόνο έτσι οι λαοί αυτών των χωρών θα συνηθίσουν να είναι ραγιάδες μια ζωή και δεν θα απαιτήσουν σε κάποια στιγμή το δικό τους κράτος.

Ζούμε ουσιαστικά μια επιστροφή των Βαλκανίων στην εποχή της ρευστότητας και των πολέμων της περιόδου που ξεκίνησε με τον πόλεμο της Κριμαίας το 1855. Μόνο που αυτή τη φορά ο «μέγας ασθενής» για τη Δύση δεν είναι η Οθωμανική Αυτοκρατορία, όπως τότε, αλλά η Ρωσία του Πούτιν.

Να γιατί το ΝΑΤΟ έχει θέσει ως επίσημο στόχο του την εκκαθάριση των Βαλκανίων από την όποια Ρωσική επιρροή. Στρατιωτική και πολιτική. Για να το πετύχει αυτό θα πρέπει πρώτα και κύρια να εξαναγκάσει τους Ρώσους να αποσύρουν την στρατιωτική τους παρουσία από τα κρατίδια της διαμελισμένης Γιουγκοσλαβίας. Και φυσικά να αποτρέψει παντί τρόπο την όποια πολιτική στροφή προς τη Ρωσία χωρών όπως η Σερβία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία.

Για να γίνει κάτι τέτοιο, δεν αρκεί ο πολιτικός και στρατιωτικός έλεγχος της ηγεσίας αυτών των χωρών. Ούτε ο φυλετικός, φασιστικός εθνικισμός, στον οποίο επένδυσε το ΝΑΤΟ στη δεκαετία του ’90, προκειμένου να αναβιώσουν έχθρες και μίση ανάμεσα σε εθνότητες στα Βαλκάνια -με σκοπό πρώτα και κύρια για τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας- που αντλούν την καταγωγή τους από την εποχή της αποικιακής εισβολής των Μεγάλων Δυνάμεων στην περιοχή το 19ο αιώνα.

Το ΝΑΤΟ με την ΕΕ επιχειρούν το επόμενο βήμα. Τη διάλυση των πιο παλιών και συνεκτικών εθνικών κρατών στα Βαλκάνια. Μόνο μέσα σ’ ένα κυκεώνα διαμελισμένων χωρών υπό καθεστώς ενός επαπειλούμενου εθνοφυλετικού, ή άλλου εμφυλίου, μπορεί το ΝΑΤΟ και η ΕΕ να αποκτήσει τον απόλυτο στρατιωτικό και πολιτικό έλεγχο που θέλει εναντίον της Ρωσίας.

Δείτε τι συμβαίνει. Η Βρετανία κατηγόρησε τη Ρωσία ότι προσπάθησε να πραγματοποιήσει πραξικόπημα στο Μαυροβούνιο πέρυσι για να το σταματήσει από την ένταξή του στο ΝΑΤΟ. Μόλις χθες το κοινοβούλιο του Μαυροβουνίου αποφάσισε τελικά την ένταξη του κρατιδίου στο ΝΑΤΟ.

Το βασικό επιχείρημα τόσο της Γερουσίας των ΗΠΑ, που συμφώνησε για την ένταξη του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ, όσο και του κοινοβουλίου του κρατιδίου είναι η «απειλή εκ Ρωσίας».

Το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας αντέδρασε έντονα εκφράζοντας «βαθιά λύπη για το γεγονός ότι η σημερινή ηγεσία του [Μαυροβουνίου] και των δυτικών υποστηρικτών του δεν τήρησαν τη φωνή της συνείδησης και της λογικής… Η υιοθέτηση θεμελιωδών πράξεων που επηρεάζουν τα βασικά ζητήματα της κρατικής ασφάλειας με την ψήφο των μεμονωμένων βουλευτών με βάση την τυπική πλειοψηφία χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη του λαού της χώρας είναι μια πράξη που αποδεικνύει την παραβίαση όλων των δημοκρατικών κανόνων και αρχών.»

Βέβαια, όλα αυτά περί δημοκρατικών κανόνων και αρχών για το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και κυρίως για ένα κράτος οργανωμένου εγκλήματος όπως είναι το Μαυροβούνιο, το οποίο είναι μάλιστα προϊόν επεμβατικού πολέμου διαμελισμού, είναι πολύ ψιλά γράμματα. Μόνο οι λαοί νοιάζονται γι’ αυτά. Κι αυτοί μόνο όταν προδοθούν επανειλημμένα και αντιληφθούν ποιο είναι το συμφέρον τους. Συχνά μέσα στη φωτιά ενός νέου πολέμου.

Την ίδια ώρα, οι Σέρβοι εθνικιστές στη Βοσνία έχουν λάβει μέτρα για να χωριστούν από τη χώρα μη αναγνωρίζοντας τους κεντρικούς θεσμούς ενός κρατιδίου ουσιαστικά ανύπαρκτου, το οποίο συντηρείται από τη Γερμανία και την ΕΕ, ενώ φυλάσσεται από στρατιωτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας. Οι ρωσικές παραδόσεις όπλων στη Σερβία προκάλεσαν επίσης αντιδράσεις από το Κοσσυφοπέδιο, ενώ οι πολιτικοί της ΕΕ και των ΗΠΑ ζητούν περισσότερη προσοχή στην προσπάθεια της Ρωσίας να επεκτείνει την επιρροή στην περιοχή.

«Η Μόσχα δεν μπορεί να αγνοήσει τις στρατηγικές συνέπειες αυτού του βήματος (της ένταξης του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ). Ως εκ τούτου, διατηρούμε το δικαίωμα να υιοθετήσουμε τέτοιες αποφάσεις που αποσκοπούν στην προστασία των συμφερόντων και της εθνικής μας ασφάλειας» αναφέρει η δήλωση του υπουργείου Εξωτερικών. Μέσες άκρως η Ρωσία προειδοποιεί ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ στην πρώην Γιουγκοσλαβία συνιστά casus belli γι’ αυτήν. Τώρα το τι σημαίνει στην πράξη μια τέτοια δήλωση μένει να το δούμε.

Η ψηφοφορία στο κοινοβούλιο του Μαυροβουνίου ακολούθησε την απόφαση του αμερικανικού προέδρου Donald Trump να εγκρίνει την προσχώρηση της χώρας στις 11 Απριλίου. Η αποδοχή του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ θα στείλει μήνυμα και σε άλλες υποψήφιες χώρες ότι η «πόρτα για την ένταξη στην ευρωατλαντική κοινότητα των εθνών είναι ανοιχτή», όπως δήλωσε ο Λευκός Οίκος.

Είναι να μην ανησυχεί η Ρωσία; Γι’ αυτό και δεν πρέπει να παίρνει κανείς αψήφιστα τη ρηματική διακοίνωση των Σερβικών ενόπλων δυνάμεων ότι είναι έτοιμες να επέμβουν στην περίπτωση που το Κόσοβο ενισχυθεί στρατιωτικά. Πίσω από τη δήλωση αυτή είναι σίγουρα η Ρωσία, η οποία -καθώς δεν διαθέτει στρατηγική- ίσως να βλέπει με καλό μάτι μια τέτοια στρατιωτική κίνηση της Σερβίας τόσο προς το Κόσοβο (για την προστασία του σερβικού θύλακα στη Μιτρόβιτσα του Κοσόβου), αλλά και προς την Βοσνία-Ερζεγοβίνη για την προστασία του Σερβικών θυλάκων, προκειμένου να αναχαιτίσει τα σχέδια του ΝΑΤΟ.

Ο κλοιός γύρω από τη Ρωσία του Πούτιν όλο και περισσότερο κλείνει, σφίγγεται. Και η Ρωσία χωρίς μεσομακροπρόθεσμη στρατηγική, χωρίς στρατηγικού τύπου συμμαχίες, που να της εξασφαλίζουν διεθνώς διεξόδους, βασίζεται μόνο στο σύστημα αποτροπής που έχουν εξελίξει οι ένοπλες δυνάμεις της, αλλά και σε τακτικές κινήσεις ανάλογα με τη συγκυρία. Τακτικές κινήσεις, οι οποίες χωρίς διεθνείς γεωστρατηγικές στοχεύσεις, πολλές φορές λειτουργούν ως μπούμεραγκ.

Προσωπικά, πολύ φοβάμαι ότι η Ρωσία ίσως να καλοβλέπει μια πολεμική -έστω στρατιωτικών τετελεσμένων- ανάφλεξη στα Βαλκάνια, που θα της επιτρέψει την επανεμπλοκή της στην περιοχή. Όπως έγινε και με τον τερματισμό της επέμβασης του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία το 1999.

Το ίδιο όμως συμβαίνει και με το ΝΑΤΟ, το οποίο θα έβλεπε μια πολεμική ανάφλεξη ανάμεσα σε φυλάρχους με ταραχές και τρομοκρατία στα Βαλκάνια μια εξαιρετικά καλή ευκαιρία για να νομιμοποιήσει την στρατιωτική του επέκταση στη περιοχή. Φυσικά για λόγους «ασφαλείας».

Σκεφτείτε μόνο τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα και την εθνική της ασφάλεια. Ιδίως με την ένταξη του Κοσόβου και των Σκοπίων επίσημα στο ΝΑΤΟ υπό συνθήκες αναβίωσης των εθνοφυλετικών τριβών. Αλλά μην ανησυχείτε.

Οι τελευταίοι που ενδιαφέρονται για την ακεραιότητα αυτής της χώρας είναι οι κυβερνώντες και οι διαβρωμένοι θεσμοί της. Θα είναι οι πρώτοι που θα εκχωρήσουν εν λευκώ εθνικό έδαφος για να μην εμπλακεί η χώρα σε πόλεμο. Αυτή δεν είναι η δικαιολογία του ενδοτισμού και της εθελοδουλίας εδώ και δεκαετίες; Αυτή δεν είναι η δικαιολογία του ραγιαδισμού, που οδηγεί τη χώρα και το λαό της από το κακό στο χειρότερο χρόνο με το χρόνο. Άλλωστε έχουμε τους νονούς εξ εσπερίας να μας προστατεύσουν.