29 Αυγούστου 1949: Σκέψεις για μια ήττα - νίκη

του Ανδρέα Ζαφείρη

Στις 29 Αυγούστου 1949, τα τελευταία τμήματα του ΔΣΕ εγκαταλείπουν ένοπλα το Γράμμο. Είναι το τέλος της δεκαετίας της φωτιάς. Και επειδή η ιστορία δεν προσφέρεται για ζήτω ή ανάθεμα, ειδικά σε αυτή τη περίοδο, χρειάζεται να αναδείξουμε πλευρές της περιόδου εκείνης, χρήσιμες τόσο για την ιστορική εκτίμηση όσο και για τη κατάσταση σήμερα.

1. Ο αγώνας του ΔΣΕ, αποτέλεσε αδιαίρετο τμήμα του αγώνα της περιόδου 1941-44, συνέχεια και κορύφωσή του. Αποτελεί έως και σήμερα την κορυφαία στιγμή της αντι-ιμπεριαλιστικής και κοινωνικής-ταξικής πάλης στη χώρα μας αλλά και συνολικά στη δυτική Ευρώπη. Ποτέ το αστικό κράτος στη χώρα δε γνώρισε πιο μεγάλο κίνδυνο για την ύπαρξή του. 

2. Ο «εμφύλιος» επιβλήθηκε από τον ιμπεριαλισμό καθώς αποτελούσε στρατηγική επιλογή του η στρατιωτική εξόντωση του ένοπλου λαού και του ΕΑΜικού κινήματος. Στην Ελλάδα, τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά του κινήματος αντίστασης, σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά του κοινωνικού υποκειμένου όπως είχε διαπαιδαγωγηθεί την περίοδο 1941-45 και του πολιτικού υποκειμένου (ΚΚΕ και αλλαγή στάσης μετά την έλευση Ζαχαριάδη), δεν άφηναν περιθώρια για «ειρηνικές λύσεις» τύπου Ιταλίας ή Γαλλίας.

3. Ο ένοπλος αγώνας του λαού μας στα χρόνια 1946 - 1949 δεν ήταν απλώς ένας αγώνας ....
δίκαιος, ταξικός και αντι-ιμπεριαλιστικός, αλλά και αγώνας διεθνιστικός. Στρεφόταν όχι μόνο ενάντια στην άρχουσα τάξη και τους ιμπεριαλιστές συμμάχους της, αλλά συνέβαλε καθοριστικά στις γενικότερες στρατηγικές εξελίξεις της περιόδου σε παγκόσμιο επίπεδο. Από το Γράμμο έως το Πεκίνο. 

«Διαλέξαμε την Ελλάδα και την Τουρκία ...γιατί αποτελούν για μας τις στρατηγικές πύλες της Μαύρης Θάλασσας και της καρδιάς της Σοβιετικής Ένωσης» (Χ. Τρούμαν,«Νιου Γιορκ Χέραλντ Τρίμπιουν», 6 Απρίλη 1967). 

4. Γι’ αυτό το λόγο η ιμπεριαλιστική παρέμβαση στη χώρα ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Από το 1947 μέχρι το 1950 είχαν μεταφερθεί στη χώρα μας με 500 αμερικανικά πλοία, 528.000(!!) τόνοι βοήθειας σε πολεμικό υλικό. Παράλληλα δόθηκε τεράστια οικονομική βοήθεια, που συνέβαλε στη δημιουργία ενός πανίσχυρου στρατού, που συνολικά αποτελούνταν από 150.000 στρατιώτες, 51.000 εθνοφύλακες,14.000 πληρώματα πολεμικών πλοίων και 6.500 πληρώματα πολεμικών αεροπλάνων και προσωπικό αεροδρομίων, δεκάδες χιλιάδες ΜΑΥδες, καθώς και 33.000 ένστολοι και μυστικοί αστυνομικοί. 

5. Απέναντι σε αυτή την υλική, συντριπτική υπεροπλία, ο ΔΣΕ αντέταξε ένα λαϊκό στρατό όπου η ηθική ατμόσφαιρα, η στάση αρχών, το πνεύμα και η ετοιμότητα της θυσίας ως το θάνατο η ανεξάντλητη σωματική, ηθική και πνευματική δύναμη των μαχητών/μαχητριών ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο και ανέβασαν ακόμη υψηλότερα τα χαρακτηριστικά αυτά , ακόμη και σε σχέση με τη περιόδου του ΕΛΑΣ. Αυτό το στοιχείο τεκμηριώνει και ποια θα πρέπει να είναι τα στοιχεία υπεροχής ενός πραγματικά λαϊκού, επαναστατικού στρατού, στοιχεία που στη συνέχεια τα είδαμε να επαναλαμβάνονται στη Κούβα, το Βιετνάμ και αλλού. 

6. Ο ΔΣΕ ανέδειξε, για πρώτη φορά σε τέτοια κλίμακα, τη μεγάλη σημασία που έχει στην αύξηση της επαναστατικής-στρατιωτικής ικανότητας η συμμετοχή των γυναικών. Το ένα τρίτο της δύναμης του ΔΣΕ ήταν γυναίκες που δε διακρίθηκαν μόνο σε κλασικούς-μέχρι τότε- τομείς, ( η περίθαλψη των τραυματιών, υπηρεσίες επιμελητείας) αλλά ως μαχήτριες με το όπλο στο χέρι. 

7. Παρά την αποσιώπηση και τη διαστρέβλωση, ο ΔΣΕ πραγματικά έφτασε το καθεστώς της χώρας στα όρια της ύπαρξής του. Το 1948, μετά τις επιχειρήσεις στο Μάλι-Μάδι, το καθεστώς επιβίωσε αποκλειστικά με την άμεση αμερικανική παρέμβαση. 

«Ολόκληραι Ταξιαρχίαι διαλύονται... Η κατάστασις ήτο, πράγματι κρίσιμος…Η πλάστιγξ ήρχισε να κλίνη εις βάρος των Εθνικών Δυνάμεων». (Θ. Τσακαλώτος «Σαράντα χρόνια στρατιώτης της Ελλάδας», Τόμος ΙΙ, σελ. 162 - 165). 

Το γεγονός ότι το καθεστώς επιβίωσε με αυτούς τους όρους σφραγίζει το σύνολο των εξελίξεων στη χώρα μέχρι και το 1981. 

8. Από το 1949 έως και το 1981, το ιδιόμορφο καθεστώς που-αναγκαστικά- λειτουργεί στην Ελλάδα, δημιουργεί σειρά προβλημάτων εκσυγχρονισμού του συστήματος. Ο ΔΣΕ και το ΚΚΕ δεν ηττήθηκαν. Ούτε ηθικά , ούτε πολιτικά. Την επαύριο του 1949, το ΚΚΕ ανασυγκροτείται. Καθοδηγεί εργατικούς αγώνες. Τους αγώνες για την Κύπρο. Ιδρύει την ΕΔΑ. Η γενιά της «ήττας» αφορούσε συγκεκριμένα στρώματα της διανόησης και όχι το κορμό του λαϊκού κινήματος. 

9. Σαν συνέπεια, στις δεκαετίες ΄70 και ΄80, αποτυπώνονται, με ιδιόμορφους όρους-και σαν απόηχος- οι συσχετισμοί της δεκαετίας του ΄40, εμπλουτισμένοι με στοιχεία της σύγχρονης πραγματικότητας. Ακόμη και η παλινόρθωση-πτώση-κατάρρευση των χωρών του υπαρκτού(;)σοσιαλισμού, δεν αποτυπώνεται στο επίπεδο του κινήματος και της αριστεράς, με τους όρους που αποτυπώθηκαν στην αριστερά της Δύσης. Χωρίς υπερβολή, ακόμη και σήμερα, η αριστερά στη χώρα μας αντλεί σημαντικό κομμάτι της δυναμικής της από τη δεκαετία του ΄40 και τα αποτυπώματά της στη συλλογική (αλλά και προσωπική/οικογενειακή) μνήμη. Το «ηθικό πλεονέκτημα της αριστεράς» που εκμεταλλεύτηκε ο ΣΥΡΙΖΑ και εκποίησε με τον πιο χυδαίο τρόπο, εκεί έχει τις ρίζες του. 

10. Μικρά συμπεράσματα: 

α) Στην Ελλάδα ο αντιιμπεριαλιστικός, πατριωτικός αγώνας είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τον κοινωνικό-ταξικό. Ιδιαίτερα σήμερα, όπου η απουσία "σοσιαλιστικού" στρατοπέδου αποτυπώνεται και στον εσωτερικό συσχετισμό δυνάμεων. 

β) Χωρίς ανάγνωση των διεθνών συσχετισμών δεν μπορεί να υπάρξει νικηφόρα έκβαση σε χώρες με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της χώρας. 

γ)Το στοιχείο του πολιτικού υποκειμένου και των ποιοτικών του χαρακτηριστικών έχει βαρύνουσα, έως και καθοριστική, σημασία. 

δ) Το ηθικό και η ηθική (το σύστημα δλδ των αξιών) του λαϊκού παράγοντα, αποτελούν κρίσιμο όπλο της αναμέτρησης. 

ε) Η ιστορία διδάσκει, καθοδηγεί, εμπνέει. Δεν αντιγράφεται. Δεν επαναλαμβάνεται. Καθήκον δικό μας, και όχι της ιστορίας, να χαράξουμε το σύγχρονο, πραγματικά επαναστατικό, δρόμο.

από το «iskra.gr»