Ο «ρεαλισμός» των Ευαγγελάτων*

του Γιώργου Παπανικολάου

"Θα το πω έτσι όπως το σκέφτομαι: Αρκετά ουτοπικά πράγματα ζήσαμε. Αρκετά ακούγαμε ότι μπορούμε να σκίσουμε τα μνημόνια κλπ. Όλα αυτά τα λόγια τα μεγάλα δεν οδηγούν πουθενά...". Αυτά είπε ο Ν. Ευαγγελάτος στη συνέντευξη της Ζωής Κωνσταντοπούλου, όταν αυτή ανα-φέρθηκε στο δικαίωμα των Ελλήνων ν’ αμφισβητήσουν το χρέος. Και συμπλήρωσε: "Αυτό (το δικαίωμα ν' αμφι-σβητήσουμε το χρέος) πρέπει να τ 'αναγνωρίσουν κι εκείνοι πού ‘χουν δώσει τα λεφτά".

Όταν μάλιστα η Ζ. Κωνσταντοπούλου αναφέρθηκε στην έκθεση του ανεξάρτητου εμπειρογνώμονα του ΟΗΕ για το χρέος της Ελλάδας, αυτή κατά τον Ευαγγελάτο δεν έχει αξία, επειδή στον ΟΗΕ δεν χρωστάμε τίποτα, και "έχει αξία να το πει κάποιος που μας έχει δανείσει".

Η άποψη του Ευαγγελάτου είναι μια άποψη που προπαγανδίζεται με επιμονή και είναι πλατιά διαδεδομένη. Στην ουσία της λέει πως υπάρχουν ("αιώνια") οι ισχυροί και οι αδύναμοι, και πάντα θα επικρατεί το αυθαίρετο δίκαιο των ισχυρών. Ότι τα δικαιώματα των ατόμων και των λαών είναι ουτοπία, είναι μύθος, και δεν μπορεί να υπάρξει κόσμος που αυτά θ αναγνωρίζονται και θα γίνονται σεβαστά.

Αυτό το αφήγημα έχει μια έλλειψη: κάνει αφαίρεση της ιστορίας και των κατακτήσεων ...
των δικαιωμάτων/ελευθεριών των λαών και των πολιτών (τόσο των ίδιων των δικαιωμάτων, όσο και των αγώνων και της διαπάλης για την κατάκτησή τους).

Υπήρξε μια εποχή που στη γη αναγνωρίζονταν μόνο η αυθαιρεσία (ο "νόμος") του δεσπότη/μονάρχη/βασιλιά και οι άνθρωποι δεν ήξεραν καν την έννοια του δικαιώματος.

Σύμφωνα με τη λογική των Ευαγγελάτων, η σημερινή αναγνώριση πλήθους δικαιωμάτων/ελευθεριών που υπάρχει γραπτά, ρητά και επίσημα σε κάθε σύνταγμα, καταστατικό χάρτη και βασικό κείμενο κάθε στοιχειωδώς πολιτισμένης χώρας και οργανισμού, ακόμη και των πιο ισχυρών και ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, οφείλεται σε θαύμα, ή στη "συμφωνία" των αντιδραστικών και ισχυρών δυνάμεων κάθε εποχής και δεν έχει καμιά σημασία. Γι’ αυτούς, η πάλη των λαών και των φωτισμένων ηγεσιών τους δεν υπάρχει, δεν παράγει αποτελέσματα, δεν εξαναγκάζει τους ισχυρούς (ή "ισχυρούς") να προσαρμόζονται.

Η ελευθερία ποτέ δεν χαρίζεται απ τον καταπιεστή.

Πρέπει ν απαιτηθεί απ’ τον καταπιεσμένο.

Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ.

Οι "ρεαλιστές" δεν μπορούν ν αμφισβητήσουν τη συνολική ΠΡΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ κατάκτησης και αναγνώρισης των δικαιωμάτων των λαών, που δείχνει πεντακάθαρα τον μόνο πραγματικό ρεαλισμό (παρόλη την αντιφατικότητα και τις επιμέρους οπισθοδρομήσεις αυτής της πορείας). Το μόνο που μπορούν είναι να την ξεχνούν και να την αποφεύγουν.

ΝΑΙ! Η πορεία είναι αντιφατική. ΝΑΙ! Οι ισχυροί έχουν και σήμερα τη δυνατότητα να επιβάλλουν τις θελήσεις τους, ενάντια στα δικαιώματα των λαών.

Αλλά οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσουν τη διαφορά του χθες από το σήμερα: να σηκώσουν το όπλο της νομιμότητας και των δικαιωμάτων/ελευθεριών τους και να το προσθέσουν στη φαρέτρα τους για την αντιμετώπιση της ασυδοσίας των ισχυρών.

Σήμερα υπάρχουν οι διεθνείς συνθήκες, τα συντάγματα, οι καταστατικοί χάρτες, οι συνθήκες και κανόνες λειτουργίας υπερεθνικών ενώσεων. Αυτά είναι όπλα των λαών, που δεν υπήρχαν στο παρελθόν και σήμερα δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση ν αφεθούν ανεκμετάλλευτα. Όχι απ’ τους ειδικούς (νομικούς, πολιτικούς, ειδικές οργανώσεις κλπ), αλλά απ’ τους ίδιους τους πολίτες και τους λαούς. Γιατί ο πολίτης σήμερα ξέρει ότι "είναι προικισμένος με λογική και συνείδηση" (Οικουμενική Διακήρυξη των δικαιωμάτων του Ανθρώπου του ΟΗΕ) και μπορεί να κρίνει αν εφαρμόζονται οι διάφορες συνθήκες, καταστατικοί χάρτες, συντάγματα κλπ.

Το ότι για τα περισσότερα δικαιώματα που περιγράφονται εκεί, η πραγματικότητα βοά και απέχει παρασάγκας, είναι ένας παραπάνω λόγος για ν απαιτήσουμε με μεγαλύτερη προσήλωση και θέρμη την εφαρμογή τους και όχι ν αφήσουμε την υλοποίησή τους στην καλή θέληση και στα χέρια των ισχυρών κι αυτών που τα καταπατούν. Γιατί αυτά τα δικαιώματα αφορούν εμάς, είναι δικά μας, έχουν θεμελιωθεί πάνω στο αίμα και τις θυσίες όλων των προηγούμενων γενιών. Εμείς οφείλουμε να τα υπερασπιστούμε και να παλέψουμε να εφαρμοστούν και να διευρυνθούν.

"Τα μέτρα παρατεταμένης λιτότητας παραβιάζουν ευθέως τις ίδιες τις καταστατικές αρχές της ΕΕ", επισημαίνει η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (Ανεξάρτητη Συμβουλευτική Αρχή του Ελληνικού κράτους). "Τα μέτρα λιτότητας παραβιάζουν θεμελιώδεις συνταγματικές επιταγές (την αρχή της ισότητας, τη συνεισφορά των πολιτών στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις τους, την ισότιμη πρόσβαση στην παιδεία, στην ιδιοκτησία, στην υγεία, το δικαίωμα στην εργασία, στην κοινωνική ασφάλιση, τη συνδικαλιστική ελευθερία, την αρχή της αναλογικότητας, της κοινωνικής αλληλεγγύης, την πρωταρχική υποχρέωση της προστασίας της αξίας του ανθρώπου, την ανάπτυξη της προσωπικότητας όλων, το κοινωνικό κράτος δικαίου και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας), καθώς και ευρωπαϊκούς και διεθνείς κανόνες ανθρώπινων δικαιωμάτων".

Παρόμοιες εκτιμήσεις επαναλαμβάνονται και σε εκθέσεις άλλων οργανισμών για το ελληνικό πρόβλημα (όπως του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, της FIDH (Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου), αναφορά οργανώσεων και συνδικάτων από ολόκληρη την Ευρώπη προς το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο κ.α.)

Τα δικαιώματα/ελευθερίες των ανθρώπων (ακόμη και τα ανθρώπινα, που χαρακτηρίζονται σαν "εγγενή" σε κάθε ανθρώπινο όν και σύμφωνα προς την ανθρώπινη ιδιότητα), δεν είναι ούτε "φυσικά", ούτε "δεδομένα". Είναι προϊόντα διεκδικητικής πάλης, και επιβάλλονται από πολίτες και ανήκουν σε πολίτες.

Παλιά η νομιμότητα ορίζονταν απ τους ισχυρούς και ήταν με το μέρος τους.  Σήμερα η ουσιαστική νομιμότητα είναι με το μέρος των λαών. Τα όργανα των ισχυρών κρίνουν και καθορίζουν τη "νομιμότητα". Αλλά υπάρχει και η λογική και η συνείδηση των ενημερωμένων πολιτών. "Όλοι οι άνθρωποι είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση" (Οικουμενική Διακήρυξη των δικαιωμάτων του Ανθρώπου του ΟΗΕ). Αυτή η έννοια, αυτή η ελευθερία, δίνει το δικαίωμα στους ανθρώπους/πολίτες να κρίνουν και να διεκδικήσουν αυτό που θεωρούν δίκαιο με τη λογική και τη συνείδησή τους. Αυτή μπορεί να κρίνει τη ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ και να κατακτήσει τη συνείδηση της πλειοψηφίας των πολιτών. Εμείς δεν θα σεβαστούμε τη "νομιμότητα". Θα επιβάλλουμε τη ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ.

Βία είναι στον κόσμο των λέξεων, ό,τι είναι το μαχαίρι για τον κόσμο των πραγμάτων, των αντικειμένων. Αν το δώσεις σ έναν κακούργο, θ αφαιρέσει μια ζωή. Αν το δώσεις σ έναν χειρουργό, θα σώσει μια ζωή. Το μαχαίρι είναι δίκοπο. Έχει την κακή του, έχει και την καλή του κ-όψη.

Η λέξη βία δεν προσδιορίζει απολύτως τίποτα. Αν δεν συγκεκριμενοποιήσεις την αντικειμενική πραγματικότητα στην οποία αναφέρεται, η γενική έννοια βία, είναι σαν να μην λες τίποτε. Ποιος ασκεί τη βία, με τι μέσα, σε βάρος τίνος, σε ποιο περιβάλλον. Όχι βία γενικά λοιπόν, αλλά ανάλυση των όρων που ξεχωρίζουν τις συγκεκριμένες μορφές βίας.

«Όμως πως μπορείς ν ασκήσεις βία ενάντια στη νόμιμη κυβέρνηση;», είναι το μόνιμο ρεφρέν των κυβερνητικών και παρατρεχάμενων, που σπάνια το παραλείπουν, στην εκστρατεία τους ενάντια στη βία.

Αν δηλαδή κάποιοι έχουν καταλάβει την εξουσία κοροϊδεύοντας το λαό με ψέματα, κουρελιάζοντας το Σύνταγμα, παραδίδοντας την πραγματική εξουσία σε ξένες δυνάμεις, εφαρμόζοντας πολιτικές που οδηγούν το λαό στην αυτοκτονία, μη τηρώντας τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν απ’ το Σύνταγμα (π.χ. η υποχρέωση του Προέδρου της Δημοκρατίας να μεριμνά για την πιστή τήρηση του Συντάγματος και των νόμων, την υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας και της ακεραιότητας της χώρας, σαν ρυθμιστής του Πολιτεύματος), όταν οι Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου πέφτουν σαν το χαλάζι (ενώ το Σύνταγμα ορίζει ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τις εκδίδει μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης), εκμηδενίζοντας έτσι κάθε έννοια κοινοβουλευτικής δημοκρατίας (σας θυμίζουν τίποτε όλα αυτά;), τότε οι Έλληνες δεν θα εφαρμόσουν το Σύνταγμα, που τους υποχρεώνει ν αντισταθούν με κάθε μέσο εναντίον των «νόμιμων» εξουσιαστών τους;

(Γιώργος Παπανικολάου, "Για τη βία και τη νομιμότητα").

*Το άρθρο αυτό ήλθε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και είχε αρχικό τίτλο: «Η "ουτοπίστρια και ο "ρεαλιστής".