Ανταπάντηση στα «ερωτηματικά της δραχμής»

του Νίκου Ιγγλέση

Η απελευθέρωση της Ελλάδας από τα δεσμά του χρέους και η αποκατάσταση της εθνικής κυριαρχίας της με την κυκλοφορία του δικού της νομίσματος, απαιτεί ένα μεγάλο πολιτικό-οικονομικό σχέδιο καλά επεξεργασμένο σ’ όλες τις λεπτομέρειές του. Η αναφορά σε επί μέρους θέματα και στις δυσκολίες που τυχόν θα παρουσιαστούν εντείνουν τη σύγχυση και καλλιεργούν την ηττοπάθεια ανάμεσα στους πολίτες. Όλα τα στοιχεία του εγχειρήματος αλληλοεπηρεάζονται, δεν μπορεί π.χ. να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του δυσθεώρητου χρέους χωρίς επιστροφή στη δραχμή, όπως δεν μπορεί να υπάρξει οικονομική ανάπτυξη, όχι μεγέθυνση, χωρίς την κυκλοφορία του εθνικού νομίσματος, ακόμη η βιωσιμότητα του νέου νομίσματος εξαρτάται από τη λύση που θα δοθεί για το Δημόσιο Χρέος κ.ο.κ.

Στη συζήτηση που άνοιξε ο οικονομολόγος Βασίλης Βιλιάρδος με το άρθρο του «Τα ερωτηματικά της δραχμής» (βλ. www.analyst.gr 7-4-16), δώσαμε μια απάντηση παρουσιάζοντας τα βασικά σημεία ενός σχεδίου επιστροφής στο εθνικό νόμισμα (βλ. analyst.gr, κατηγορία ΑΠΟΨΕΙΣ 17-4-16 και στο http://greekattack.wordpress.com). Ο κ. Βιλιάρδος επανήλθε με ένα δεύτερο άρθρο του (βλ. www.analyst.gr 25-4-16) στο οποίο εκφράζει τις αντιρρήσεις του και σχολιάζει διάφορα σημεία του σχεδίου αυτού.

Έχοντας υπόψη τα ανωτέρω θα επιχειρήσουμε μια δεύτερη αναλυτική απάντηση στις θέσεις...
του κ. Βιλιάρδου, ελπίζοντας ότι οι αναγνώστες, που δεν είναι υποχρεωμένοι να γνωρίζουν τα τρία προηγούμενα κείμενα θα κατανοήσουν, τον προβληματισμό και τις διαφορετικές απόψεις που αναπτύσσονται σ’ αυτόν τον διάλογο.

Η Ελλάδα πρέπει πρώτα να βγει από την ΕΕ ως απαραίτητη προϋπόθεση για την έξοδό της από το κοινό νόμισμα, υποστηρίζει ο κ. Βιλιάρδος. Δεν κατανοούμε από πού προκύπτει αυτή η άποψη. Στην ΕΕ υπάρχουν εννέα χώρες, μεταξύ των οποίων η Βρετανία, η Σουηδία και η Δανία, που δεν ανήκουν στην Ευρωζώνη και έχουν το δικό τους εθνικό νόμισμα. Στις Συνθήκες της ΕΕ δεν προβλέπεται συγκεκριμένη διαδικασία για έξοδο μιας χώρας από το ενιαίο νόμισμα. Έτσι η Ελλάδα με βάση το δικαίωμα της εθνικής κυριαρχίας θα θέσει σε κυκλοφορία το εθνικό νόμισμά της και θα αποχωρήσει από την ΕΚΤ, το Eurogroup και τα άλλα όργανα της Ευρωζώνης, παραμένοντας όμως μέλος της ΕΕ. 

Υπάρχει βεβαίως και ο δύσκολος δρόμος, δηλαδή, να αποχωρήσει η χώρα μας από την ΕΕ ύστερα από διαπραγματεύσεις που, σε περίπτωση διαφωνιών, μπορεί να διαρκέσουν και δύο χρόνια. Μόλις η Ελλάδα αποχωρήσει από την ΕΕ δε θα μπορεί να παραμείνει στην Ευρωζώνη. Γιατί όμως να ακολουθηθεί ο δύσκολος δρόμος, με δραματικές συνέπειες για την οικονομία, στο μακρύ μεταβατικό διάστημα; Θυμίζουμε ότι την έξοδο από την Ευρωζώνη έχει προτείνει, αρκετές φορές από το 2011, ο Β. Σόϊμπλε όπως και ορισμένοι οικονομολόγοι (Χανς-Βέρνερ Ζιν, καθηγητής και πρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών Ifo του Μονάχου ), όχι όμως την έξοδο από την ΕΕ. Ασφαλώς το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών έχει μελετήσει τις σχετικές διαδικασίες και τις θεωρεί απόλυτα εφικτές. Η διαφορά είναι ότι οι Γερμανοί προτείνουν προσωρινή, για πέντε χρόνια, έξοδο από το ευρώ, έλεγχο της συναλλαγματικής ισοτιμίας της δραχμής από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), ενώ δεν αναφέρονται στο χρέος που θεωρούν ότι θα εξακολουθήσουμε να αποπληρώνουμε στο ενιαίο νόμισμα. Αυτό το σχέδιο είναι σύμφωνο με τα γερμανικά αλλά όχι τα ελληνικά συμφέροντα και αποτελεί μελλοντικό κίνδυνο.

Εντός της ΕΕ η χώρα μας κάνοντας χρήση των διατάξεων των Ευρωπαϊκών Συνθηκών, θα υπερασπιστεί τα ζωτικά συμφέροντά της, όπως έκανε πρόσφατα η βρετανική κυβέρνηση. Η Ελλάδα χρησιμοποιώντας το βέτο θα ζητήσει αλλαγές των κανονισμών και οδηγιών, όπως οι ποσοστώσεις, που λειτουργούν εις βάρος της οικονομίας της. Ιδιαίτερα η χώρα μας θα πρέπει να μπλοκάρει, με το βέτο, την κυοφορούμενη Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Σχέση (ΤΤΙΡ) μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, που θα δώσει τη χαριστική βολή στις μικρές ελληνικές αγροτικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις. Αν, στα πλαίσια της ΕΕ, εμποδίζεται το σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης της Ελλάδας, τότε στο αμέσως επόμενο στάδιο, αφού θα έχουμε θωρακίσει την οικονομία μας με το εθνικό νόμισμα, θα αποφασιστεί η έξοδος από αυτήν.

Η ισοτιμία

Στην εισαγωγή της Νέας Δραχμής με ισοτιμία ένα προς ένα σε σχέση με το ευρώ δε φαίνεται να διαφωνεί ο κ. Βιλιάρδος, αλλά εκφράζει τις αντιρρήσεις του για το «κλείδωμα» αυτής της ισοτιμίας, αμφισβητώντας τα παραδείγματα άλλων χωρών που αναφέραμε. Επαναλαμβάνουμε λοιπόν ότι η Ελβετία «κλείδωσε» το νόμισμά της το Σεπτέμβριο του 2011 προκειμένου αυτό να μην υποτιμηθεί σε μια περίοδο που είχε αρχίσει η ανατίμηση του ευρώ. Τον Ιανουάριο του 2015 οι Ελβετοί «ξεκλείδωσαν» την ισοτιμία, γιατί είχε αρχίσει η υποτίμηση του ευρώ, ώστε αυτό να μην παρασύρει μαζί του, προς τα κάτω, το φράγκο. Αμέσως το ελβετικό νόμισμα ανατιμήθηκε. Αυτός ήταν ο λόγος «ξεκλειδώματος» της ισοτιμίας του ελβετικού φράγκου και όχι το κόστος όπως αναφέρει ο κ. Βιλιάρδος. Το όποιο συναλλαγματικό κόστος της Ελβετίας οφείλεται στο ότι το νόμισμά της διαπραγματεύεται στα διεθνή χρηματιστήρια, είναι και μικρής κλίμακας αποθεματικό νόμισμα, κάτι που δε θα συμβαίνει με τη Νέα Δραχμή.

Σχετικά με την Αργεντινή, όπως είχαμε αναφέρει στο προηγούμενο άρθρο μας, η χρεοκοπία της δεν οφείλεται στην «κλειδωμένη», επί δέκα χρόνια, ισοτιμία ενός πέσος προς ένα δολάριο, αλλά στην ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων που επέβαλλε το ΔΝΤ. Έτσι  ένας πολίτης ή μια επιχείρηση της Αργεντινής μπορούσε π.χ. να πάει σε μια τράπεζα να δώσει ένα εκατομμύριο πέσος, να πάρει ένα εκατομμύριο δολάρια και να τα στείλει σε μια τράπεζα των ΗΠΑ. Αυτό το καθεστώς εξανέμισε τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας και την οδήγησε στη χρεοκοπία. Με την εισαγωγή της Νέας Δραχμής θα απαγορευτεί η εξαγωγή κεφαλαίων (καταθέσεων) προς το εξωτερικό, όπως γίνεται ήδη με την εφαρμογή των capital controls.

Όσον αφορά την Κίνα,  έχει δίκιο ο κ. Βιλιάρδος ότι λόγω μεγέθους και συναλλαγματικών αποθεμάτων δε συγκρίνεται με την Ελλάδα, την αναφέραμε ως παράδειγμα χώρας που η κυβέρνηση ελέγχει την ισοτιμία και δεν την έχει αφήσει βορά των χρηματαγορών. Για τη Βουλγαρία που έχει «κλειδωμένη» την ισοτιμία του λέβα με το ευρώ ο κ. Βιλιάρδος γράφει ότι δεν υπάρχει λόγος να αναφερθούμε. Γιατί άραγε;

Τέλος, θυμίζουμε ότι σε non paper του ΔΝΤ, με τίτλο «Η Ελλάδα μετά την αποχώρηση από το ευρώ» που αποκάλυψε το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel (26-4-15), το Ταμείο απορρίπτει το «κλείδωμα» της ισοτιμίας και τάσσεται υπέρ της υποτίμησης της δραχμής με το γνωστό δογματικό επιχείρημα για αύξηση της ανταγωνιστικότητας.

Το «κλείδωμα» της ισοτιμίας είναι κομβικό σημείο ώστε η μετάβαση στο εθνικό νόμισμα να γίνει ομαλά, χωρίς απώλεια στην αγοραστική δύναμη των πολιτών, χωρίς απώλεια των καταθέσεων και χωρίς πληθωριστικές πιέσεις. Είναι φανερό ότι το «κλείδωμα» της ισοτιμίας τρομάζει τους δανειστές που δε θα μπορούν να εκβιάζουν την Ελλάδα εξαπολύοντας κερδοσκοπικές-υποτιμητικές επιθέσεις στο νόμισμά της. Όσον αφορά το έωλο επιχείρημα περί ανταγωνιστικότητας, επειδή δεν μπορούμε να το αναπτύξουμε εδώ, παραπέμπουμε τον αναγνώστη στο βιβλίο του γράφοντος «Η Επανάσταση του Grexit – Το σχέδιο».

Ο κ. Βιλιάρδος αναρωτιέται πώς μπορεί να εθνικοποιηθεί η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) αφού μόνο το 6% των μετοχών της ανήκει στο δημόσιο. Στην πρώτη απάντησή μας γράψαμε ότι με την εθνικοποίηση εννοούμε ότι η ΤτΕ θα αποδεσμευτεί από την ΕΚΤ (σήμερα είναι υποκατάστημά της), θα της εκχωρηθεί το εκδοτικό δικαίωμα  κυκλοφορίας του νέου νομίσματος και θα τοποθετηθεί νέα διοίκηση με απόφαση της κυβέρνησης, με βάση το δικαίωμα της εθνικής κυριαρχίας. Αυτά δεν προϋποθέτουν, στην αρχική φάση, αλλαγή της μετοχικής σύνθεσης της κεντρικής τράπεζας, η οποία θα επανέλθει, τουλάχιστον, στο καθεστώς που ίσχυε πριν την είσοδο στην Ευρωζώνη. Σωστά παρατηρεί ο κ. Βιλιάρδος ότι το σημαντικότερο δεν είναι σε ποιόν ανήκει μια κεντρική τράπεζα, αλλά ποιος καθορίζει την πολιτική της.

Οι καταθέσεις

Αναφέραμε, στην αρχική απάντηση, ότι οι καταθέσεις ιδιωτών και επιχειρήσεων, μπορούν να παραμείνουν σε ευρώ και να αποτελούν καταθέσεις σε συνάλλαγμα. Έτσι οι πολίτες, από την πρώτη στιγμή, δε θα ανησυχούν ότι μπορεί να υπάρξει μείωση της περιουσίας τους από μια υποτιθέμενη υποτίμηση της δραχμής. Οι σημερινές καταθέσεις, δηλαδή, θα έχουν ρήτρα ευρώ. Όταν εκταμιεύονται οι καταθέσεις στην εσωτερική αγορά θα μετατρέπονται σε δραχμές, πάντα με ισοτιμία ένα προς ένα, αφού όλες οι συναλλαγές από την πρώτη στιγμή θα γίνονται στο νέο εθνικό νόμισμα. Αντίθετα, όταν εκταμιεύονται για πληρωμές στο εξωτερικό, όπως εισαγωγές προϊόντων, τουρισμό, σπουδές, υγεία κτλ, σε ευρώ. 

Έχει δίκιο ο κ. Βιλιάρδος να λέει ότι οι καταθέσεις σε ευρώ είναι πλασματικές, αφού οι τράπεζες δεν τις έχουν. Αυτό όμως δε συμβαίνει μόνο για τις ελληνικές τράπεζες που είναι, όπως λέει ο ίδιος, χρεοκοπημένες αλλά για όλες τις τράπεζες που, εκτός από ένα μικρό ποσοστό που κρατούν ως αποθεματικό, τις υπόλοιπες καταθέσεις τις έχουν εκταμιεύσει ως δάνεια. Παρ’ όλα αυτά, όπως ανακοινώθηκε πρόσφατα, οι ελληνικές τράπεζες κατέχουν, εκτός των άλλων στοιχείων ενεργητικού, ομόλογα του EFSF, υψηλής πιστοληπτικής διαβάθμισης (ΑΑΑ) αξίας 37 δις. ευρώ. Στην πρώτη αρχική φάση δε χρειάζεται εθνικοποίηση των τραπεζών αλλά τοποθέτηση ενός κυβερνητικού επιτρόπου με το επιτελείο του για την τήρηση της συναλλαγματικής πολιτικής. Όταν απαιτηθεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών αυτή θα γίνει σε δραχμές και σε αντιστάθμισμα το Δημόσιο θα πάρει μετοχές, έτσι θα αλλάξει η μετοχική σύνθεση των ελληνικών τραπεζών, όπως είχε συμβεί με την πρώτη ανακεφαλαιοποίηση.

Δεν κατανοούμε τι εννοεί ο κ. κ. Βιλιάρδος γράφοντας ότι αν η χώρα μας επέστρεφε στη δραχμή αυτό δε θα δημιουργούσε ως δια μαγείας καταθέσεις. Με το εθνικό νόμισμα οι καταθέσεις θα είναι απόλυτα εγγυημένες από το κράτος και ανεξαρτήτως ύψους, ακόμα κι αν χρεοκοπήσει κάποια τράπεζα. Capital controls με τη δραχμή δε θα είναι ανάγκη να επιβληθούν. Οι πολίτες δε θα ανησυχούν για τις καταθέσεις τους, όπως δεν ανησυχούσαν και  την περίοδο πριν την εισαγωγή του ευρώ.

Το Ισοζύγιο των Εξωτερικών Συναλλαγών

Στην απάντησή του ο κ. Βιλιάρδος επιμένει ότι το Ισοζύγιο δεν είναι ισοσκελισμένο και η υποχώρηση του ελλείμματος είναι συγκυριακή, αφού δεν οφείλεται στην αύξηση των εξαγωγών, αλλά στη μείωση των εισαγωγών λόγω της ραγδαίας κατάρρευσης των εισοδημάτων από τα Μνημόνια. Υποθέτουμε ότι με το «συγκυριακή» δεν υπονοεί ότι τα εισοδήματα θα επανέλθουν στα επίπεδα του 2009  άμεσα και άρα το Ισοζύγιο θα παρουσιάσει ξανά μεγάλο έλλειμμα, μόλις επιστρέψουμε στη δραχμή.  Ο κ. Βιλιάρδος παραθέτει και σχετικό Πίνακα με το έλλειμμα του Ισοζυγίου ως ποσοστό του ΑΕΠ, ο οποίος όμως δεν είναι αντιπροσωπευτικός γιατί το ΑΕΠ, τα τελευταία έξι χρόνια, έχει μειωθεί περίπου 26%. Έτσι το έλλειμμα εμφανίζεται να υποχωρεί με πιο αργούς ρυθμούς και να «αντέχει» ως ποσοστό μιας συρρικνούμενης βάσης υπολογισμού (ΑΕΠ).

Η αλήθεια είναι, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ στα οποία συνυπολογίζονται και αυτά της ΕΛΣΤΑΤ, ότι το 2015 το Ισοζύγιο Εξωτερικών Συναλλαγών παρουσίασε ένα απειροελάχιστο έλλειμμα 7,5 εκατ. ευρώ, ενώ το Ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών (περιλαμβάνει όλα τα προϊόντα, τα καύσιμα, τα πλοία, τον τουρισμό και τη ναυτιλία), ένα πολύ μικρό έλλειμμα μόλις 234,6 εκατ. ή 0,45% του συνόλου των εισαγωγών αγαθών και πληρωμής υπηρεσιών. Το Ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών είναι αυτό που μας ενδιαφέρει, σε περίπτωση εξόδου από την Ευρωζώνη, ώστε να μην υπάρξει καμιά έλλειψη στην εσωτερική αγορά και να μη χρειαστεί, όπως λένε ορισμένοι, η επιβολή δελτίου.

Θυμίζουμε ότι, όπως αναφέραμε στην πρώτη απάντησή μας, η μεθοδολογία κατάρτισης του Ισοζυγίου άλλαξε από τον Ιούλιο του 2015, με βάση το εγχειρίδιο (ΒΡΜ6) του ΔΝΤ, αναδρομικά από το 2013. Μέχρι τον Ιούλιο του 2015, η ΤτΕ υπολόγιζε τα στοιχεία με βάση τα εμβάσματα των ελληνικών τραπεζών για την πληρωμή των εισαγωγών και τα εισερχόμενα εμβάσματα από την αποπληρωμή των εξαγωγών, τον τουρισμό και τη ναυτιλία. Στα στοιχεία αυτά, από τον Ιούλιο του 2015,  ενσωματώθηκαν οι στατιστικές εξωτερικού εμπορίου της ΕΛΣΤΑΤ  από τα τελωνεία της χώρας.

Με τη νέα μεθοδολογία οι εισαγωγές αυξήθηκαν, καθ’ υπολογισμό…κατά 1,5 δις. λόγω του λαθρεμπορίου ναρκωτικών, αλκοολούχων ποτών, καπνού κλπ. Επειδή όμως, σε περίπτωση εξόδου από την Ευρωζώνη, οι λαθρέμποροι θα πρέπει να αγοράζουν σε ευρώ (συνάλλαγμα) και να πωλούν στους Έλληνες καταναλωτές σε δραχμές, τουλάχιστον το ποσό αυτό δε θα επιβαρύνει το Ισοζύγιο.

Για το 2014, που υπάρχουν συγκρίσιμα στοιχεία, η ΤτΕ παρουσίασε, με την παλιά μεθοδολογία, πλεόνασμα 1,8 δις. στο Ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών, ενώ μετά την αλλαγή της μεθοδολογίας έλλειμμα 4 δις. Ουσιαστικά με τη νέα μέθοδο κατάρτισης του Ισοζυγίου, το 2014, προστέθηκαν περίπου 7,8 δις. στις εισαγωγές και 2,2 δις. στις εξαγωγές. Αυτό σημαίνει ότι ένα μέρος του εξωτερικού εμπορίου γίνεται εκτός τραπεζικούς συστήματος. Αυτό που πρέπει να διασφαλιστεί, σε περίπτωση κυκλοφορίας του εθνικού νομίσματος, είναι ότι το σύνολο του συναλλάγματος από τις εξαγωγές αγαθών, τον τουρισμό και τη ναυτιλία θα επιστρέφει στη χώρα και δε θα μένει σε λογαριασμούς στο εξωτερικό όπως γίνεται σήμερα, που δεν υπάρχει κανένας ουσιαστικός έλεγχος.  Για το σκοπό αυτό υπάρχουν τρόποι ελέγχου των υποτιμολογήσεων και υπερτιμολογήσεων σ’ όλους τους κλάδους.

Όσον αφορά τις εξαγωγές αγαθών (χωρίς καύσιμα και πλοία), την τελευταία πενταετία, αυτές αυξήθηκαν από 11.483 εκατ. το 2009 σε 17.898 το 2015 (με τη νέα μεθοδολογία), δηλαδή, περίπου κατά 56%. Αντίθετα οι εισαγωγές αγαθών (χωρίς καύσιμα και πλοία) μειώθηκαν από 31.297 εκατ. το 2009 σε 30.490 το 2015 (με τη νέα μεθοδολογία), δηλαδή μόλις κατά 2,6%.

Απ’ όλα τα ανωτέρω είναι φανερό ότι το Ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών είναι τουλάχιστον ισοσκελισμένο και το έλλειμμα των 234,6 εκατ. του 2015 οφείλεται στη μεθοδολογία κατάρτισής του. Ουσιαστικά το Ισοζύγιο είναι πλεονασματικό, αν συνυπολογιστεί η επιβάρυνση των εισαγωγών κατά 1,5 δις. από το λαθρεμπόριο.

Δεν αναφερθήκαμε στο Ισοζύγιο πρωτογενών – δευτερογενών εισοδημάτων και κεφαλαίων που το 2015 ήταν πλεονασματικό κατά 2,2 δις. γιατί αυτό θα τεθεί υπό έλεγχο με την απαγόρευση εξαγωγής κεφαλαίων (καταθέσεων κλπ.).

Παρά τα όσα εκτέθηκαν προηγουμένως ο κ. Βιλιάρδος θεωρεί δεδομένη την υποτίμηση της Νέας Δραχμής, αφού αυτό, όπως γράφει, διδάσκει η διεθνής εμπειρία. Αλλά γιατί να υποτιμηθεί η δραχμή αφού η εισαγωγή της θα γίνει με ισοτιμία ένα προς ένα και στη συνέχεια αυτή θα «κλειδωθεί»;  Αλλά και γιατί απαιτείται υποτίμηση αφού το Ισοζύγιο Εξωτερικών Συναλλαγών είναι τουλάχιστον ισοσκελισμένο; Όσον αφορά τα δάνεια, αυτά από την πρώτη στιγμή θα μετατραπούν σε δραχμές πάντα με ισοτιμία ένα προς ένα. Τα δάνεια της ΤτΕ προς τις εμπορικές τράπεζες (ELA κλπ.) θα ακολουθήσουν τη ρύθμιση που θα γίνει για το δημόσιο Χρέος (βλ. στη συνέχεια) και βεβαίως δε θα επιβαρύνουν τους φορολογούμενους πολίτες.

Το Δημόσιο Χρέος

Για τη διευκόλυνση των αναγνωστών επαναλαμβάνουμε όσα γράψαμε στην πρώτη απάντηση για την αντιμετώπιση του χρέους και στη συνέχεια σχολιάζουμε τις θέσεις του κ. Βιλιάρδου.

Όταν η Ελλάδα θωρακίσει την οικονομία της με τη Νέα Δραχμή και δε θα μπορούν οι δανειστές να την εκβιάζουν, με στέρηση της ρευστότητας και το κλείσιμο των τραπεζών, θα προχωρήσει στη λύση για το χρέος.

Πρώτη άμεση ενέργεια θα είναι η καταγγελία των τριών Δανειακών Συμβάσεων και η παύση αποπληρωμής των τοκοχρεολυσίων κάτι που θα οδηγήσει σε μια χρονοβόρα συνολική επαναδιαπραγμάτευση με τις διάφορες κατηγορίες πιστωτών.

Δεύτερη ενέργεια θα είναι ο λογιστικός έλεγχος του χρέους για να καθοριστεί ποιο τμήμα του είναι παράνομο, αθέμιτο και επονείδιστο και κατά συνέπεια, με βάση το διεθνές δίκαιο, μπορεί να διαγραφεί.

Τρίτη ενέργεια θα είναι η άμεση διεκδίκηση από τη Γερμανία, με επίσημη ρηματική διακοίνωση, του αναγκαστικού κατοχικού δανείου, των πολεμικών επανορθώσεων και τις αποζημιώσεις των θυμάτων.  Σύμφωνα με το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους οι συνολικές γερμανικές οφειλές ανέρχονται σε 278,7 δις. ευρώ.

Το πιο σημαντικό όπλο που θα διαθέτει η Ελλάδα, όταν θα έχει επιστρέψει στο εθνικό νόμισμά της, είναι η αποπληρωμή του όποιου χρέους αναγνωριστεί, σε Νέες Δραχμές. Το Δημόσιο Χρέος σήμερα, κατά το μεγαλύτερο ποσοστό του (εκτός από το χρέος προς το ΔΝΤ), δεν είναι σε συνάλλαγμα, αλλά στο «εθνικό» νόμισμα της χώρας το ευρώ. Για το λόγο αυτό όταν βγούμε από την Ευρωζώνη, δεν πρέπει να πληρώσουμε το χρέος σε συνάλλαγμα αλλά στο νέο εθνικό νόμισμά μας. Θα κάνουμε, δηλαδή, ότι έγινε το 2001 – 2002 που μπήκαμε στο ευρώ. Θυμίζουμε ότι το 2001 το 75% του χρέους ήταν εσωτερικό, σε δραχμές (36 τρισεκ. δρχ.) και σε μια νύχτα, την 1-1-2002, μετατράπηκε σε ευρώ (105 δις. ευρώ), έτσι έγινε χρέος σε συνάλλαγμα αφού η χώρα μας δεν μπορεί να «κόψει» ευρώ. Ο Τζόρτζ Φρίντμαν, διευθυντής του αμερικανικού ιστότοπου Stratfor έγραψε (Απρίλιος ’15) ένα άρθρο στο οποίο, μεταξύ άλλων, λέει: «Οι Έλληνες θα μπορούσαν να τυπώσουν δραχμές και να ανακοινώσουν, όχι να προτείνουν, ότι το χρέος τους θα πληρωθεί σ’ αυτό το νόμισμα».

Ο Βασίλης Βιλιάρδος γράφει πως έννομη καταγγελία των Δανειακών Συμβάσεων δεν είναι ρεαλιστική, μετά την υπογραφή του PSI, όπου συμφωνήσαμε και υπογράψαμε τη μη μετατροπή του χρέους σε δραχμές, το αγγλικό δίκαιο, την παροχή ενυπόθηκων εγγυήσεων κ.ο.κ.

Θεωρούμε ότι κάθε σύμβαση μπορεί να καταγγελθεί από έναν  των συμμετεχόντων σ’ αυτήν. Τότε, ο έτερος συμβαλλόμενος μπορεί να καταφύγει στα εθνικά ή διεθνή δικαστήρια προκειμένου να διεκδικήσει τα συμφέροντά του. Το PSI δεν έχει σχέση με τις τρεις Δανειακές Συμβάσεις. Με το PSI η χώρα μας κούρεψε τα ομόλογα που ανήκαν σε ιδιώτες και υπαγόντουσαν  στο ελληνικό δίκαιο. Σε καμία Δανειακή Σύμβαση δεν αναφέρεται ότι δεν μπορεί να μετατραπεί το Δημόσιο Χρέος που είναι στο σημερινό «εθνικό» νόμισμα (το ευρώ) σε δραχμές, δηλαδή στο νέο εθνικό νόμισμα. Επαναλαμβάνουμε ότι το χρέος δεν είναι σε συνάλλαγμα. Αυτό ακριβώς έγραψε ο Τζόρτζ Φρίντμαν του Stratfor, που δεν είναι κάποια αμερικανική ιστοσελίδα, όπως γράφει ο κ. Βιλιάρδος, αλλά ένα μεγάλο και έγκυρο think tank που συνδέεται με την διοίκηση (administration) των ΗΠΑ.  Τέλος, το αγγλικό δίκαιο και η παροχή ενυπόθηκων εγγυήσεων ισχύουν όσο είναι σε ισχύ οι Δανειακές Συμβάσεις.

Στο τέλος του κειμένου του ο Βασίλης Βιλιάρδος γράφει ότι το βασικό πρόβλημα της Ελλάδας είναι η επίσημη δήλωση – αποδοχή της χρεοκοπίας της, για να ξεκινήσει επιτέλους η επόμενη μέρα. Εάν η χρεοκοπία αυτή δρομολογηθεί εντός ή εκτός Ευρωζώνης (άρα της ΕΕ) είναι σήμερα δευτερεύον θέμα. Αμέσως μετά προσθέτει ότι η χρεοκοπία αυτή πρέπει να συμβεί εν πρώτοις εντός της Ευρωζώνης ενώ στη συνέχεια μπορεί να αποφασιστεί η υιοθέτηση ή μη του εθνικού νομίσματος, η οποία θα ήταν ενδεχομένως περισσότερο καταναγκαστική και λιγότερο εκούσια.

Η θέση αυτή είναι ό,τι πιο καταστροφικό μπορεί να συμβεί στην Ελλάδα. Κατ’ αρχήν δήλωση – αποδοχή χρεοκοπίας δεν πρέπει να υπάρξει. Όπως έχει γράψει και ο δικηγόρος Πέτρος Μηλιαράκης (βλ. www.miliarakispetros.gr) το «πιστωτικό γεγονός» προϋποθέτει ότι το κράτος – οφειλέτης ευρίσκεται σε πλήρη αδυναμία να εξοφλήσει το κουπόνι ή να καταβάλει την αξία του ομολόγου που λήγει και εξ’ αιτίας της αδυναμίας αυτής ενεργοποιούνται τα Credit Default Swaps (CDS). «Πιστωτικό γεγονός» χωρίς ενεργοποίηση των CDS θα είναι καινοφανές! Ως εκ τούτου «πιστωτικό γεγονός» δεν αποτελεί η αδυναμία του κράτους να αποπληρώσει δάνειο προς άλλο κράτος. Σήμερα το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του Δημόσιου Χρέους είναι σε διακρατικούς οργανισμούς και όχι σε ομόλογα που κατέχουν ιδιώτες. Ένα κράτος μπορεί να προβεί σε διοικητική διαπιστωτική πράξη με την οποία ανακοινώνει είτε στάση πληρωμών έναντι κράτους ή κρατών είτε καταγγελία του δανείου, χωρίς αυτό να αποτελεί «πιστωτικό γεγονός» αφού δεν ενεργοποιούνται τα CDS. Στην περίπτωση αυτή το κράτος μπορεί να ασκήσει όλα τα κυριαρχικά δικαιώματά του, επικαλούμενο υπερκείμενους κανόνες Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου (Σύμβαση της Βιέννης για το δίκαιο των Διεθνών Συνθηκών).

Έτσι ένα κράτος μπορεί να προβάλει επιγόμενη αδυναμία ή άλλως, θεμελιώδη μεταβολή των περιστάσεων και να καταγγείλει συμβατικές δεσμεύσεις με τις οποίες το χρέος του έχει υπαχθεί σε αλλοδαπό δίκαιο.

Χρεοκοπία εντός της Ευρωζώνης σημαίνει «ξαφνικό θάνατο» για τον ελληνικό λαό, αφού θα εξαφανιστεί η ρευστότητα, το χρήμα από την αγορά, και θα κλείσουν οι τράπεζες. Μοναδική προοπτική σωτηρίας είναι η έξοδος από την Ευρωζώνη και η κυκλοφορία της Νέας Δραχμής ώστε να θωρακιστεί η ελληνική οικονομία. Αμέσως μετά, και όχι πριν,  θα καταγγελθούν οι Δανειακές Συμβάσεις και θα αντιμετωπιστεί ο Γόρδιος Δεσμός του Δημόσιου Χρέους.

Ευχαριστούμε τον κ. Βασίλη Βιλιάρδο για τον εποικοδομητικό  διάλογο που άνοιξε και την ευκαιρία που μας έδωσε να παρουσιάσουμε τις απόψεις μας.

Το κείμενο αυτό δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα www.analyst.gr στις 4.5.2016