Μαύρος Οκτώβρης, τεσσεράμισι χρόνια μετά η οικονομία συνεχίζει να παραπαίει

του Λεωνίδα Βατικιώτη

Αυξημένη επιτήρηση και λιτότητα θα συνόδευε το σχέδιο αποχώρησης του ΔΝΤ

Φτερό στον άνεμο μοιάζει η ελληνική οικονομία 4,5 χρόνια μετά την υπαγωγή της στο ολέθριο καθεστώς των Μνημονίων, το οποίο υποτίθεται δεν θα έλυνε μόνο τα δημοσιονομικά της προβλήματα αλλά θα διόρθωνε και τις διαρθρωτικές της αδυναμίες… Η αναταραχή που προκλήθηκε στις αρχές της εβδομάδας με τα επιτόκια των 10ετών ομολόγων να υπερβαίνουν το 7% (το επίπεδο δηλαδή στο οποίο το 2010 κρίθηκε ότι η προσφυγή στον μηχανισμό δεν είναι απλώς απαραίτητη αλλά μονόδρομος) και τον γενικό δείκτη του χρηματιστηρίου Αθηνών να καταρρέει (χάνοντας επί 3 ημέρες, στις 14, 15 και 16 Οκτώβρη 5,70%, 6,25% και 2,22% της αξίας του) απέδειξε ότι ο ελληνικός καπιταλισμός είναι πολύ πιο ευάλωτος στα γυρίσματα της οικονομικής συγκυρίας. Τα 4,5 μαύρα χρόνια που μεσολάβησαν από την ένταξη στο Μνημόνιο δεν επιδείνωσαν δραματικά μόνο την θέση των εργαζομένων, όπως μαρτυρά η μεσοσταθμική μείωση των μισθών κατά 40% κι η έκρηξη της ανεργίας στο 27%, αλλά επιπλέον διάβρωσαν και τα ίδια τα θεμέλια της ελληνικής οικονομίας, έτσι ώστε ο καπιταλισμός των Μνημονίων να μην είναι μόνο πιο ταξικός και κοινωνικά άδικος, ούτε μόνο ποσοτικά συρρικνωμένος στο 75% της προ Μνημονίων εποχής. Και ποιοτικά επιπλέον είναι σε πολύ χειρότερη μοίρα, προς πλήρη διάψευση όσων απέδιδαν την κρίση χρέους στις παθογένειες των οικονομικών της ζήτησης (όπου η κατανάλωση λειτουργεί σαν ατμομηχανή της οικονομίας) προκρίνοντας την ανάκαμψη της οικονομίας με όχημα την προσφορά, δηλαδή τις....
επιχειρήσεις. Η χρεοκοπία χιλιάδων μεταποιητικών υπηρεσιών, λόγω ανεπαρκούς ζήτησης και υπερφορολόγησης, και η φυγή από την Ελλάδα άλλων, ταυτόχρονα με την μαζική είσοδο στο ελληνικό χρηματιστήριο, ιδίως από το καλοκαίρι του 2013, κερδοσκοπικών κεφαλαίων που προκρίνουν το βραχυπρόθεσμο κέρδος επιβεβαιώνουν ότι η ελληνική οικονομία στηρίζεται σε πήλινα πόδια. Κατόπιν τούτων ποιος αμφισβητεί ότι το ζητούμενο των Μνημονίων ήταν το τσάκισμα των μισθών;

Φαινομενικά, η αιτία πίσω από την αναταραχή ήταν η πρωτοβουλία της κυβέρνησης Σαμαρά να συζητήσει με την ηγεσία του ΔΝΤ στη Νέα Υόρκη το Σαββατοκύριακο την πρόωρη διακοπή της χρηματοδότησης από τον μισητό οργανισμό και την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών από τις αγορές, μέσω ομολογιακών εκδόσεων. Πρακτικά δηλαδή ζήτησαν την ολοκλήρωση της υπό εξέλιξης πέμπτης αξιολόγησης, την εκταμίευση της δόσης από ΕΕ και ΔΝΤ ύψους 7,1 δισ. ευρώ (3,5 δισ. εκ των οποίων από το ΔΝΤ) μέχρι το τέλος του χρόνου κι από κει και πέρα να μην εκταμιευθούν οι δόσεις από το ΔΝΤ που μέχρι τον Μάρτιο του 2016 φτάνουν τα 12,8 δισ. ευρώ.

Η επιδίωξη της κυβέρνησης ήταν διπλή. Κατ’ αρχάς να μπορεί να ισχυριστεί στην άτυπη προεκλογική περίοδο που έχει ξεκινήσει ότι έδιωξε την Τρόικα κάτι που πράγματι θα είχε συμβεί καθώς ακόμη και το σχήμα της επιτήρησης που προφανώς θα συνεχιστεί στο διηνεκές (ένας αντιπρόσωπος από ΕΚΤ, ένας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κι ένας από το ΔΝΤ) όφειλε να ξανασχεδιαστεί. Η Τρόικα επομένως θα άνηκε στο παρελθόν. Η δεύτερη επιδίωξη της κυβέρνησης, πολιτική κι αυτή, σχετιζόταν με τα εμπόδια που έχει μπροστά της κι ιδιαίτερα την ψήφιση των ολέθριων μέτρων που θα ακολουθήσει την ολοκλήρωση της αξιολόγησης από την Τρόικα. Οι οδηγίες που θα αφήσουν πίσω τους οι πιστωτές θα είναι αρκετές για να δοκιμάσουν την συνοχή κυβέρνησης με ορίζοντα 4ετίας όχι τον στρατό ατάκτων και πολιτικών πλιατσικολόγων του Σαμαρά και του Βενιζέλου. Κι αυτό μάλιστα όχι μόνο εξ αιτίας των 1.000 και πλέον εκκρεμοτήτων αλλά και της επαυξημένης αυστηρότητας που θα επιδείξει η Τρόικα εν όψει της επικείμενης αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους. Αν είχαν πάρει το πράσινο φως από την Λαγκάρντ για απεμπλοκή του ΔΝΤ από την Ελλάδα, τότε Σαμαράς και Βενιζέλος θα μπορούσαν να ζητήσουν την ψήφο των βουλευτών τους προσφέροντας τους ως αντάλλαγμα το «καθρεφτάκι» της αποχώρησης του ΔΝΤ από την Ελλάδα και να ψήφιζαν έτσι χωρίς αντιρρήσεις το νόμο σκούπα που σύντομα θα έρθει και αναμφίβολα θα προκαλέσει κλυδωνισμούς στις κοινοβουλευτικές τους ομάδες. Αρκεί να θυμηθούμε τι θα περιλαμβάνει: Νέο ασφαλιστικό, απαγόρευση απεργιών, διευκόλυνση μαζικών απολύσεων, κ.λπ.

Το σχέδιο όμως της απεμπλοκής του ΔΝΤ παραπέμθηκε στις ελληνικές καλένδες κι οι λεγόμενες αγορές λειτούργησαν σαν «από μηχανής θεός» (διαμηνύοντας ότι τυχόν νέος δανεισμός θα γίνει μόνο στα απαγορευτικά επίπεδα της τάξης του 7%, από 1,7% περίπου που είναι σήμερα) γιατί έβγαλαν την κυβέρνηση από την δυσχερή θέση. Κάλλιστα πλέον Σαμαράς και Βενιζέλος θα μπορούν να ισχυριστούν ότι αυτοί «ναι μεν ήθελαν, αλλά δεν τα κατάφεραν». Επομένως, η ευθύνη για την παραμονή του ΔΝΤ στην Ελλάδα ακόμη και για την εγκατάλειψη του σχεδίου χορήγησης των φοροαπαλλαγών που εξήγγειλε στην Θεσσαλονίκη δεν ανήκει στην κυβέρνηση αλλά στις αγορές. Πολύ περισσότερο, η «δαμόκλειος σπάθη» των αγορών προσφέρεται για ευρύτερα διδάγματα, καθώς ήδη χρησιμοποιείται ως μηχανισμός πειθάρχησης και τιμωρίας όλων όσων επικαλούνται την διακοπή των προγραμμάτων χρηματοδότησης από τους πιστωτές…

Η αλήθεια είναι πως η τραγική κατάληξη των κυβερνητικών σχεδιασμών μπορούσε εύκολα να προβλεφθεί, όπως κι οι επιφυλάξεις των πιστωτών. Όταν πρέπει να πληρωθούν πάνω από 25 δισ. ευρώ το 2015 για τόκους, χρεολύσια και έντοκα γραμμάτια ποιος πιστωτής μπορεί να αφήσει στην τύχη εφήμερων σχεδιασμών ή των αγορών την διαχείριση ενός τόσο μεγάλου χρέους; Αυτή ακριβώς ωστόσο η προτεραιότητα, στην εξυπηρέτηση και αποπληρωμή του δημόσιου χρέους, είναι που ορίζει τα ασφυκτικά περιθώρια κίνησης της οικονομίας, προδιαγράφοντας μια πορεία συρρίκνωσης και αποεπένδυσης και για τα επόμενα χρόνια. Σε αυτό το παγιδευμένο τοπίο αυτοσχεδιασμοί και  στραβοπατήματα πράγματι ισοδυναμούν με την παραβίαση των οδηγιών προσπέλασης ναρκοπεδίου. Το μυστικό βρίσκεται στην απασφάλιση, την εξουδετέρωση αυτών των οικονομικών ναρκών που γίνεται με έναν και μοναδικό τρόπο: με την μονομερή παύση πληρωμών του δημόσιου χρέους και την έξοδο από το ευρώ, σε πρώτη φάση. Από κει και πέρα εθνικοποιήσεις, έξοδος από την ΕΕ κι άλλα μέσα μπορούν να επιτρέψουν την επανεκκίνηση της οικονομίας και άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Αν κάτι επομένως «κάηκε» από την αντίδραση των αγορών δεν ήταν το εναλλακτικό σχέδιο, αλλά το «γατοπαρδικό σενάριο»: πώς θα αλλάξουν όλα ώστε να μείνουν τα ίδια…

Γιατί, μπορεί να έφευγε το ΔΝΤ αλλά αυτό δεν σήμαινε ότι θα χαλάρωνε και το πλαίσιο επιτήρησης της οικονομίας. Το θέμα είχε τεθεί από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, στις αρχές Οκτώβρη, όταν ακόμη κι η χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών δήλωσε πως θα πρέπει να συνοδευθεί από νέο Μνημόνιο. Ανακοίνωση που ισοδυναμούσε με εκβιασμό… Τέθηκε και πιο πρόσφατα από την ηγεσία του ΔΝΤ όταν έκανε σαφές πως ακόμη κι η προσφυγή στις αγορές για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών θα έπρεπε να συνοδευτεί από καθεστώς επιτήρησης. Τέτοια εργαλεία μάλιστα είναι ήδη σχεδιασμένα και διαθέσιμα. Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, μέσω του οποίου έγινε η δανειοδότηση της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια, προσφέρει δύο τέτοιες γραμμές χρηματοδότησης, την προληπτική και την ενισχυμένη (PCCL και ECCL αντίστοιχα). Η προληπτική γραμμή χορηγείται σε κράτη μέλη της ευρωζώνης με υγιή οικονομικά, οι τράπεζες των οποίων δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα φερεγγυότητας. Άρα η Ελλάδα αποκλείεται. Για να «ανοίξει» η ενισχυμένη γραμμή «το επωφελούμενο κράτος μέλος θα είναι υποχρεωμένο να εφαρμόσει διορθωτικά μέτρα που θα στοχεύουν στην αντιμετώπιση τέτοιων αδυναμιών και την αποφυγή οποιωνδήποτε μελλοντικών προβλημάτων στην πρόσβαση στις αγορές». Μάλιστα στο ίδιο έγγραφο με ερωτήσεις και απαντήσεις που είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας λίγες αράδες παρακάτω υπάρχει κι εξής ερώτηση: «Οι επωφελούμενες χώρες θα υπόκεινται σε επαυξημένη επιτήρηση;» Για να ακολουθήσει η ακόλουθη απάντηση που δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας: «Ναι, όταν χορηγείται μια ενισχυμένη ή μια προληπτική γραμμή πίστωσης, το μέλος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας θα υπόκειται σε αυξημένη εποπτεία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την περίοδο που θα είναι διαθέσιμη η γραμμή πίστωσης».

Έτσι φαίνεται καλύτερα η εξαπάτηση, η κοροϊδία από την μεριά της κυβέρνησης καθώς αποδεικνύεται ότι η αποχώρηση του ΔΝΤ, ακόμη κι αν ολοκληρωνόταν, δεν θα σήμαινε τον τερματισμό της λιτότητας. Ούτε καν του καθεστώτος αυξημένης επιτήρησης που έχουν επιβάλει οι πιστωτές από το 2010 για να είναι σίγουροι ότι θα εισπράττουν τόκους και χρεολύσια… Αλλιώς, η αποχώρηση του ΔΝΤ είναι πολύ σοβαρή δουλειά για να την διαχειριστούν υποτακτικοί του, όπως ο Σαμαράς κι ο Βενιζέλος…

από το «Πριν»