Το Ε.ΠΑ.Μ. Θήρας για τα θαλάσσια πάρκα: Προστασία του περιβάλλοντος ή κέρδος για λίγους;

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Το Σαββατοκύριακο 18-19 Οκτωβρίου 2014 επισκέφτηκε το νησί μας ο γιος του Γάλλου ωκεανογράφου Ζακ-Υβ Κουστώ, ο Πιερ-ΥΒ Κουστώ, για να λάβει μέρος στην διημερίδα με θέμα: "Η Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή της Σαντορίνης: τα επόμενα βήματα". Στόχος της διημερίδας ήταν να συζητηθεί η μεθοδευμένη, εδώ και καιρό, προσπάθεια δημιουργίας θαλάσσιου πάρκου στην περιοχή εσωτερικά της Καλντέρας και να πειστούν οι φορείς του νησιού. Το επιχείρημα το οποίο προβάλλεται είναι η προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήματος και η τουριστική εκμετάλλευση του ώστε να ωφεληθεί η ντόπια οικονομία. Ποιος άλλωστε μπορεί να διαφωνήσει με μια τέτοια τοποθέτηση;

Η κατάσταση, ωστόσο, είναι αρκετά διαφορετική από αυτή που κάποιοι επιθυμούν να παρουσιαστεί. Αρχικά, θα θέλαμε να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με τον κ. Κουστώ (Μάρτιος 2014, συνέντευξη στον Θέμη Καπετσώνη, zougla.gr), το πάρκο θα γίνει αρχικά «…σε ένα μήκος περίπου 300 μέτρων». Αυτή η έκταση μας φαίνεται πολύ μικρή αν...
πραγματικά ήθελαν κάποιοι να φτιάξουν θαλάσσιο πάρκο και όχι απλώς να εκμεταλλευτούν τον πλούτο του νησιού μας για να βγάλουν χρήματα. Επιπλέον, θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι ο κος Κουστώ είναι πρέσβης Καλής Θελήσεως της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) η οποία καθορίζει το πλαίσιο διαχείρισης των Θαλάσσιων πάρκων. Η IUCN συνεργάζεται και χρηματοδοτείται, όπως προκύπτει από την επίσημη ιστοσελίδα της (https://www.iucn.org/), όχι μόνο από μεγάλα μονοπώλια της ενέργειας (Shell, Statoil) αλλά και από μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα του πλανήτη. Στο νησί μας, μάλιστα, η προσπάθεια του κου Κουστώ χρηματοδοτείται από το ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» το οποίο μάλιστα είναι ο μοναδικός χορηγός της ανάπλασης του Φαληρικού Δέλτα ξοδεύοντας πάνω από 0,5 δις ευρώ. Να σημειώσουμε, επίσης, το ίδιο ίδρυμα προσέφερε ως δώρο στο Λιμενικό Σώμα 10 ταχύπλοα σκάφη αξίας 1 εκατ. ευρώ που θα χρησιμοποιηθούν, μεταξύ άλλων, για την επιβολή κανονισμών για την αλιεία. Ως πρώτο, λοιπόν, σημείο που πρέπει να μας προβληματίσει είναι το γιατί οι ιδιώτες φαίνεται να είναι τόσο καλοί ευεργέτες.

Εδώ έρχεται η ελληνική νομοθεσία για να μας δώσει μια πρώτη εικόνα:

Α) Με τον ν. 2545/1997 ορίστηκαν οι Περιοχές Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (Π.Ο.Τ.Α.) ως «…δημόσιες ή ιδιωτικές εκτάσεις, στις οποίες δημιουργείται ένα σύνολο τουριστικών εγκαταστάσεων αποτελούμενο από ξενοδοχεία διαφόρων λειτουργικών μορφών, εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής, συμπληρωματικές εγκαταστάσεις αναψυχής, άθλησης και γενικά υπηρεσιών διάθεσης του ελεύθερου χρόνου των τουριστών…» και η πρώτη εφαρμογή τους έγινε στο Κόστα Ναβαρίνο στην Πελοπόννησο. Τέτοιες περιοχές οριοθετούνται σε εκτάσεις εκτός σχεδίου πόλεως και σε περιοχές ιδιαιτέρου κάλλους. Το μόνο όφελος για τις τοπικές κοινωνίες είναι η αύξηση της αξίας γης αφού όλα τα κέρδη μένουν εντός των περιοχών και υπέρ του ιδιώτη.

Β) Με τον ν. 3986/2011, γνωστός ως νόμος ίδρυσης του ΤΑΙΠΕΔ, μπορεί να γίνει «…αναγκαστική απαλλοτρίωση σε εμπράγματα δικαιώματα τρίτων (π.χ. ιδιωτών) αν κρίνονται αναγκαία για ένα επενδυτικό σχέδιο…» και την δαπάνη της απαλλοτρίωσης την πληρώνει το Ελληνικό Δημόσιο και όχι ο επενδυτής. Με τον ίδιο νόμο «…για την αξιοποίηση των δημοσίων ακινήτων επιτρέπεται η απευθείας παραχώρηση στον κύριο της επένδυσης της χρήσης αιγιαλού και παραλίας και του δικαιώματος εκτέλεσης, χρήσης και εκμετάλλευσης λιμενικών έργων ή επέκτασης, ήδη υφιστάμενων στην περιοχή, λιμενικών εγκαταστάσεων.»

Γ) Με τον ν. 4002/2012 ορίστηκε η έννοια του Παραθεριστικού-Τουριστικού χωριού έτσι ώστε να αρκεί μια κοινή απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος, Οικονομικών και Τουρισμού για να εγκριθεί, με διαδικασία  fast-track, η πολεοδόμηση δημοσίων ακινήτων τα οποία βρίσκονται σε περιοχές εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλων και ορίων οικισμών και να «..επιτρέπεται η παραχώρηση στον επενδυτή της χρήσης για 99 χρόνια αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης καθώς και του δικαιώματος εκτέλεσης, χρήσης και εκμετάλλευσης λιμενικών έργων ή επέκτασης υφιστάμενων για την εξυπηρέτηση της επένδυσης…».

Συνδυάζοντας τους παραπάνω νόμους, αντιλαμβανόμαστε ότι έχει οριοθετηθεί το νομοθετικό πλαίσιο εκμετάλλευσης μιας ολόκληρης περιοχής φυσικού κάλους από ιδιώτες δίχως τον παραμικρό έλεγχο της τοπικής κοινωνίας ούτε ακόμα και της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Να συμπληρώσουμε τώρα το πάζλ αναφέροντας ότι σύμφωνα με την Κοινή Αλιευτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα κράτη-μέλη υποχρεώνονται  να ιδρύσουν θαλάσσια πάρκα για την προστασία της Ποσειδωνίας (τα γνωστά μας φύκια). Και καθώς τα φύκια αποτελούν αποδοτική πρώτη ύλη για την παραγωγή βιοκαυσίμων, ο έλεγχος των εν λόγω θαλάσσιων πάρκων, αποτελεί σημαντικό πεδίο δράσης των μονοπωλίων της ενέργειας.

Ολοκληρώνοντας, για να δείξουμε το πόσο διαφορετική είναι η τελική εικόνα θα αναφέρουμε παραδείγματα θαλάσσιων πάρκων σε άλλες περιοχές τις χώρας μας.

Στο θαλάσσιο πάρκο Ζακύνθου, σύμφωνα με ανακοίνωση του συλλόγου για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας ΑΡΧΕΛΩΝ το 2013: «…η προστατευόμενη περιοχή έχει αφεθεί βορρά αφενός στα επιχειρηματικά μικροσυμφέροντα αυτών που οραματίζονται επενδύσεις χωρίς σχεδιασμό και έλεγχο, με οποιοδήποτε κόστος στο φυσικό περιβάλλον και αφετέρου στην επιθυμία τοπικών παραγόντων για γρήγορο πλουτισμό, αδιαφορώντας για το πραγματικό συμφέρον της τοπικής κοινωνίας…» (Δείτε την ανακοίνωση εδώ: http://www.archelon.gr/contents/ourdeltia.php?row=&nid=576). Παρατηρήθηκε, επίσης, το φαινόμενο να απαγορεύεται η προσέγγιση στα νησιά Στροφάδες με την αιτιολογία ότι απαιτείται ειδική άδεια.

Στο θαλάσσιο πάρκο Αλοννήσου το 2010 υπήρξαν καταγγελίες από τον πρώην Δήμαρχο ότι η Μη Κυβερνητική Οργάνωση MoM, που είναι βασικό μέλος του φορέα διαχείρισης, ενώ λάμβανε εκατομμύρια από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους ωστόσο το επιστημονικό και ερευνητικό της έργο ήταν αδύναμο κατηγορώντας την, επίσης, για περίεργες συναλλαγές με κομματικά ταμεία. 

Δηλαδή, θαλάσσια πάρκα υπάρχουν στην Ελλάδα αλλά απέχουν πολύ από την προστασία του πλούτου της χώρας μας.

Εμείς, ως μέλη του ΕΠΑΜ Θήρας, πιστεύουμε ότι η προστασία της θάλασσας της Σαντορίνης πρέπει να είναι πρωταρχικό μέλημα της πολιτείας με την συνεργασία και συμμετοχή των κατοίκων. Για αυτό το λόγο η πρώτη κίνηση που θα έπρεπε ήδη να είχε γίνει από το 2007 είναι η ΑΝΕΛΚΥΣΗ του SEA DIAMOND και ο καθαρισμός της θαλάσσιας περιοχής της καλντέρας από τα απομεινάρια του.  Η δεύτερη κίνηση θα ήταν η απαγόρευση ή τουλάχιστον ο άμεσος περιορισμών των μεγάλων αλιευτικών σκαφών που οργώνουν τις Ελληνικές θάλασσες αποδεκατίζοντας τα ψάρια μας.

Επιπλέον, η όποια ίδρυση θαλάσσιου πάρκου θα πρέπει να τελέσει υπό τον έγκριση του Δήμου και της τοπικής κοινωνίας. Καλούμε, λοιπόν, το Δημοτικό Συμβούλιο Θήρας να ερευνήσει το αν είναι αναγκαίο το θαλάσσιο πάρκο και υπό ποιες προϋποθέσεις. Να του επισημάνουμε ότι σε άλλες περιοχές, όπως π.χ. στην Κίμωλο, οι κάτοικοι είπαν ΟΧΙ στην ίδρυση του πάρκου που «…δεσμεύει τη γη και τη θάλασσα τους…» (http://www.greekdivers.com/mag/el/content/oxi-sto-sxedio-gia-parko-kimoloy). Να του επισημάνουμε, επίσης, ότι η ίδρυση θαλάσσιου πάρκου εσωτερικά της καλντέρας θα αναγκάσει τον περιορισμό της διέλευσης σκαφών και πλοίων, άρα και θα οδηγήσει σε πιθανό περιορισμό της κρουαζιέρας.

Καλούμε, τους αλιείς της Σαντορίνης να μην υποκύψουν σε υποσχέσεις και να ζητήσουν ενεργό ρόλο στην όποια προσπάθεια για εκμετάλλευση του θαλάσσιου πλούτου του νησιού μας ενημερώνοντας παράλληλα τους πολίτες.

Ο κος Κουστώ ίσως και να έχει τις καλύτερες των προθέσεων αλλά είμαστε βέβαιοι ότι αρκετοί επενδυτές-αρπακτικά με την συνεργασία των κυβερνήσεων των τελευταίων τεσσάρων(4) χρόνων έχουν άλλα σχέδια. Δεν θέλουν τον τουρισμό ως προστιθέμενη αξία για τις τοπικές κοινωνίες. Θέλουν να παραδώσουν τον έλεγχο σε ιδιωτικά συμφέροντα που θα λεηλατήσουν ετούτο το τόπο με σκοπό το πρόσκαιρο κέρδος. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΛΑΟΣ-ΔΗΜΑΡ παρέδωσαν τον Μάιο του 2010 και τον Φεβρουάριο του 2012, με την ψήφιση των δύο (2) δανειακών συμβάσεων, την Εθνική Κυριαρχία της Πατρίδας μας και έβαλαν υποθήκη όλη την Δημόσια και Ιδιωτική περιουσία των Ελλήνων. Οι Βουλευτές που ψήφισαν τις παραπάνω συμβάσεις πρέπει να δικαστούν για σφετερισμό λαϊκής εξουσίας και για Εσχάτη Προδοσία σύμφωνα με το άρθρο 124, παράγραφος 3 του Συντάγματος των Ελλήνων και το άρθρο 134 του Ποινικού Κώδικα. Οι Έλληνες δεν πρέπει να έχουμε κανένα ίχνος εμπιστοσύνης στο υπό κατάρρευση σάπιο πολιτικό σύστημα γιατί έχει αποδείξει ότι έχει επιλέξει να σώσει τους ιδιώτες κερδοσκόπους και τους τοκογλύφους τραπεζίτες και όχι τον ελληνικό λαό.

Θήρα, 27/10/2014

Ενιαίο Παλλαϊκό Μέτωπο (Ε.ΠΑ.Μ) Θήρας