Ο Santa Claus είναι (ευτυχώς) νεκρός

του Ανδρέα Ζαφείρη

Η πρώτη απεικόνιση του Santa Claus έγινε στις 3 Ιανουαρίου του 1863 σε ένα τεύχος του Weekly Harper’s. Ο «άγιος» είναι ντυμένoς με μια αμερικανική σημαία, και κρατάει μια μαριονέτα με το όνομα "Jeff". Σχεδιαστής ο Thomas Nast ο οποίος, την περίοδο του αμερικανικού εμφυλίου, καλείται να απεικονίσει εικόνες από τα δρώμενα του πολέμου. Τίτλος του σκίτσου: « Ο Santa Claus στο στρατόπεδο». Καλή αρχή!

Το 1915 εμφανίζεται η κλασική εκδοχή του Santa Claus σε διαφήμιση της White Rock Beverages (μεταλλικά νερά). Όμως η εταιρεία που απογειώνει την μορφή του Santa είναι η Coca-Cola το 1931. Οι πωλήσεις του προϊόντος έπεφταν αισθητά κατά τους χειμερινούς μήνες, οπότε αποφασίζουν να κάνουν μια εκτεταμένη διαφημιστική καμπάνια. Η εικόνα του «Αι Βασίλη» που σχεδίασε ο Σουηδός Haddon Sundblom, με μοντέλο ένα συνταξιούχο πωλητή της εταιρίας ονόματι Lou Prentice, είναι μέχρι και σήμερα η κυρίαρχη.

Η αξιοποίησή του Santa από τα πολυκαταστήματα είχε προηγηθεί κατά πολύ της Ιδέας της Λευκής Νύχτας. Την εισηγήθηκε ο James Edgar, το 1890 στο πολυκατάστημά του στη...
Μασαχουσέτη. Εκεί ο Santa περιστοιχιζόταν και από άλλους, τους εργαζόμενους στο εμπορικό κέντρο, υποχρεωτικά ντυμένους σαν ξωτικά.

Είναι γνωστές οι ενστάσεις απέναντι στον πιο δημοφιλή «άγιο». Ο Santa δεν είναι μόνο ένα θαυμάσιο εργαλείο προπαγάνδας και το απόλυτο σύμβολο του καταναλωτισμού, ο παγκόσμιος εμπορικός αντιπρόσωπος του καπιταλισμού. Μαθαίνει επίσης στα παιδιά να απαιτούν να είναι χειροπιαστή η αγάπη, τα εκπαιδεύει στην υστεροβουλία, μετατρέπει τις συναισθηματικές σχέσεις σε υλικές.

Όμως στην Ελλάδα του 2013 όλα αυτά ακούγονται μάλλον περιττά. Εδώ ο Santa δεν είναι απλά λέρα. Είναι νεκρός. Πέρυσι τα Χριστούγεννα η κίνηση στην ελληνική αγορά γνώρισε κατακόρυφη πτώση, η οποία συνεχίζεται φέτος. Από το -20% της Αθήνας, (το -22% του Πειραιά, το -25% της Πάτρας ) έως το -50% της Αλεξανδρούπολης . Πιο καταθλιπτική όμως είναι η εικόνα σε άλλους δείκτες κατανάλωσης που σχετίζονται με βασικά αγαθά (θέρμανση, διατροφή, ηλεκτρική ενέργεια). Στη χώρα της Λευκής Νύχτας χωρίς τέλος, η μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου έχει φτάσει στο 69%,  το 68,4% των νοικοκυριών έχει ήδη κάνει περικοπές στην κατανάλωση ειδών διατροφής και το 50% των νοικοκυριών δηλώνουν δυσκολία στην αποπληρωμή των λογαριασμών.

Στις 23 Δεκεμβρίου 1951, ένα ομοίωμα του Santa Claus ύψους 2,5 μέτρων από σύρμα και κόκκινο και άσπρο χαρτί καίγεται μπροστά στα μάτια περίπου 200 παιδιών απέναντι από τον καθεδρικό ναό της Ντιζόν, στη Γαλλία. Εμπνευστής αυτής της ενέργειας δεν ήταν κάποια ομάδα άθεων, αναρχικών ακτιβιστών. Ο εμπνευστής ήταν ο ιερέας Ζακ Νουρισά που εξήγησε, με το δικό του τρόπο, το γεγονός:

«Επτά ή οκτώ Αϊ-Βασίληδες βρίσκονταν μπροστά στις πόρτες των μεγάλων εμπορικών καταστημάτων της Ντιζόν. Για εμάς που ήμασταν πάμπτωχοι, ήταν πρόκληση. Η ενορία μας ήταν η πιο φτωχή της πόλης. Πολλοί άνθρωποι έβγαιναν καταστραμμένοι από τον πόλεμο, αποδυναμωμένοι, αποδιοργανωμένοι..... Για εκείνους ο Αϊ-Βασίλης σήμαινε γενναιοδωρία, ανιδιοτέλεια, αγάπη, έννοιες που δεν προβλέπονταν από τις χριστουγεννιάτικες διαφημιστικές καμπάνιες».

Το γεγονός αυτό προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις, απασχόλησε τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και μπροστά στη γενική αντίδραση, οι αρχές της Ντιζόν αναγκάστηκαν να αυτοσχεδιάσουν την ανάσταση του Αϊ-Βασίλη, δείχνοντάς τον σκαρφαλωμένο στη στέγη του Δημαρχείου λίγες ώρες μετά την καύση του.

Στη μνημονιακή Ελλάδα η «ανάσταση του Αϊ-Βασίλη», επιχειρείται από την κυβέρνηση και το κεφάλαιο είτε με επικοινωνιακά παιχνίδια είτε με πρωτοβουλίες ακόμη μεγαλύτερης επίθεσης στα εργασιακά δικαιώματα. Στη χώρα όμως που το επίσημο νόμισμά της δεν είναι πλέον το Ευρώ αλλά το «Εάνβρώ» ο ευτραφής «άγιος», που παραπέμπει αισθητικά στον Τομπούλογλου, δεν μπορεί να περάσει από καμινάδες που παράγουν αιθαλομίχλη και τίποτα άλλο.

Σε αυτό τον τόπο που αιώνες πριν την έλευση του Χριστιανισμού γιόρταζε ήδη την γέννηση του Θνήσκοντος θεού, (ενός θεού που έμπαινε στη διαδικασία του θανάτου κι έτσι κατανοούσε την ανθρώπινη απόγνωση), σε αυτή τη γωνιά της Γής που η αριστερά τραγουδούσε για «τους δικούς μας Χριστούς, τους δικούς μας Άγιους» ο Santa Claus δεν έχει πια καμία ελπίδα. Ευτυχώς…

από το «iskra.gr»