Όταν το παρόν μυρίζει καμένη σάρκα

της Μαριάννας Τζιαντζή

Tι σχέση μπορεί να έχουν το Πράτο της Τοσκάνης, το Αιγάλεω και η Ξηροκρήνη Θεσσαλονίκης;

Στις 8 Μαρτίου 2011 έξι Κινέζοι απανθρα-κώθηκαν σε ένα τριώροφο κατάστημα με είδη ρουχισμού στο Αιγάλεω. Το μαγαζί ήταν στο ισόγειο, το υπόγειο και ο πρώτος όροφος ήταν αποθήκη, ενώ ο δεύτερος όροφος ήταν το αυτοσχέδιο υπνωτήριο έμεναν η τετραμελής οικογένεια που κρατούσε την επιχείρηση και δύο συμπατριώτες τους. Η πυρκαγιά συνέβη την ώρα που κοιμόντουσαν. Εύφλεκτα τα υλικά, υψηλές οι θερμοκρασίες, πολλές οι αναθυμιάσεις, οι Κινέζοι δεν πρόλαβαν να κατεβούν τη σιδερένια σκάλα υπηρεσίας που οδηγούσε στο ισόγειο.

Σήμερα, 2 Δεκεμβρίου 2013, διαβάζουμε για εφτά ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους και τρεις που τραυματίστηκαν από πυρκαγιά που ξέσπασε την Κυριακή σε εργοστάσιο ενδυμάτων...
κινεζικής ιδιοκτησίας σε μια βιομηχανική ζώνη στην ιταλική πόλη Πράτο, κοντά στη Φλωρεντία. Έντεκα Κινέζοι εργάτες κοιμόντουσαν σε ένα αυτοσχέδιο υπνωτήριο, σε ένα χώρο με μικρά διαμερίσματα που χωρίζονταν από χαρτόνι πάνω από μια αποθήκη. Και στο Αιγάλεω και στο Πράτο οι άνθρωποι παγιδεύτηκαν, δεν μπόρεσαν να διαφύγουν.

Την ίδια μέρα που εφτά Κινέζοι έχαναν τη ζωή τους από τις αναθυμιάσεις στην Τοσκάνη, μια 13χρονη έφηβη από τη Σερβία επίσης «παγιδεύτηκε» και έχασε τη ζωή της στη Θεσσαλονίκη από μαγκάλι, από το φονικό μονοξείδιο του άνθρακα. Μαζί με τη μητέρα της έμεναν στην Ξηροκρήνη, μια ιστορική συνοικία της πόλης, σε ένα διαμέρισμα δίχως ηλεκτρικό ρεύμα. Έτσι, το πρωτόγονο μαγκάλι ήταν το μοναδικό μέσο θέρμανσης. Η αστυνομία, πάντως, έδρασε ακαριαία, συλλαμβάνοντας την 54χρονη μητέρα, όπως διαβάζουμε.

Τα περιβόητα sweatshops, τα εργοστάσια-κάτεργα που λειτουργούν με όρους 19ου αιώνα (από την άποψη της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης) δεν βρίσκονται πια μόνο στην Κίνα. Βρίσκονται εδώ, στην πολιτισμένη Δύση, στην κοιτίδα της Αναγέννησης, ενώ πληθαίνουν οι Έλληνες που εξαναγκάζονται να εργαστούν με τον κινέζικο τρόπο, σαν υποζύγια. Έτσι γράφονται τα success stories, έτσι φτάνουμε στο πρωτογενές πλεόνασμα και μπαίνουμε στο δρόμο της ανάπτυξης.

«Το μέλλον μάς χαμογελά με σάπια δόντια», έλεγε ένα σύνθημα, γραμμένο σε τοίχο στη δεκαετία του ’90. Δεν ξέρω για το μέλλον, όμως το παρόν μυρίζει καμένη σάρκα.

-------------------------------------------------------

Ακολουθεί ένα απόσπασμα από κείμενο που δημοσιεύτηκε στις 9 Μαρτίου 2011 με αφορμή την πυρκαγιά στο Αιγάλεω. Ήταν οι μέρες της απογραφής πληθυσμού.

Μια άλλη «Νύχτα στο Αιγάλεω»

«Τα μόνα μαγαζιά που θ’ αντέξουν την κρίση είναι τα κινέζικα», έλεγε κάποιος γνωστός, αναφερόμενος στο γνωστό φαινόμενο του λουκέτου. «Έχεις δει κανένα κινέζικο να κλείνει; Οι Κινέζοι που δουλεύουν στην Ελλάδα είναι ικανοί να ζήσουν με μια χούφτα ρύζι την ημέρα, δεν ζητάνε πολλά».

Αν και οι πελάτες έχουν αραιώσει, τα κινέζικα πράγματι επιβιώνουν – τα κινέζικα που από επίθετο έγιναν ουσιαστικό («θα πάω στα κινέζικα που μ’ έχουνε μιλήσει...»). Όμως, μια μικρή είδηση μας υπενθύμισε ότι οι Κινέζοι δεν είναι αθάνατοι. Έξι «υπήκοοι της Κίνας» κάηκαν ζωντανοί σε ένα κτίριο στο Αιγάλεω από πυρκαγιά που ξέσπασε τα χαράματα της περασμένης Τρίτης. Στο ισόγειο βρισκόταν το κατάστημα με τα είδη ρουχισμού, στο υπόγειο η αποθήκη, ενώ ο όροφος είχε διαμορφωθεί σε κατοικία. Οι νεκροί ήταν ταυτόχρονα ιδιοκτήτες και εργαζόμενοι στην επιχείρηση: μάνα, πατέρας, παιδιά, κάποιοι συγγενείς. Εύφλεκτα, συνθετικά τα υλικά, εύκολα η φωτιά διαδόθηκε.

Αναρωτιέται κανείς αν τα χιλιάδες καταστήματα, κινέζικα και μη, έχουν ποτέ ελεγχθεί ως προς την πυρασφάλεια, όπως αναρωτιέται κανείς πού, πώς ζουν οι Κινέζοι έμποροι και σε ποιο βαθμό είναι ενσωματωμένοι στην ελληνική κοινωνία, αν και μάλλον δεν ενδιαφέρονται να ενσωματωθούν. Αυτούς ποτέ δεν τους αποκαλούμε αλλοδαπούς ή (λαθρο)μετανάστες: είναι απλώς «οι Κινέζοι», οι «μεγαλοκινέζοι», που διατηρούν μεγαλούτσικα καταστήματα, και οι «μικροκινέζοι», που τα μαγαζιά τους συχνά στεγάζονται σε απίθανες τρύπες, όπως και οι ίδιοι.

Επίσης, αναρωτιέται κανείς τι θα αντικρίσουν οι απογραφείς της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας που θα αναλάβουν την καταγραφή των καταστημάτων, των αποθηκών και των κατοικιών στις αρχές της Πειραιώς, που έχει μετατραπεί σε Τσάιναταουν, αλλά και τι εικόνες αθλιότητας θα αντικρίσουν σε πολλές υποβαθμισμένες περιοχές της Αθήνας. Πώς θα συμπληρώσουν τα έντυπα όπου πρέπει να σημειωθούν το εμβαδόν των κτιρίων, η δεκαετία της ανέγερσής τους, η χρήση τους, ο αριθμός των ενοίκων τους, πώς θα μεταφραστεί η γκετοποίηση σε στατιστικά στοιχεία; Και πόσο συνεργάσιμοι θα αποδειχτούν οι κάτοικοι της σκοτεινής πλευράς της πόλης;

Δεν ξέρω αν οι Κινέζοι πωλητές ευημερούν ή απλώς επιβιώνουν, όμως μάλλον θα ευημερούν οι Κινέζοι επενδυτές, οι εισαγωγείς των φτηνών προϊόντων, που παράγονται σε εργοστάσια-κάτεργα, τα λεγόμενα sweatshops, στην άλλη, την εφιαλτική όψη του κινεζικού θαύματος. Και τώρα μεσίστια μοιάζουν να αιωρούνται τα χάρτινα φαναράκια με τις χρυσαφιές φούντες έξω από τα κινέζικα σε όλη την Ελλάδα, ενώ άβυσσος χωρίζει την εξαίσια «Μια νύχτα στο Αιγάλεω», την οποία έγραψε ο Μποστ τη δεκαετία του ’60, από τη νύχτα των έξι νεκρών στο Αιγάλεω του 2011.

Καμένη σάρκα μυρίζουν τα κινέζικα μαγαζιά που ντύνουν τους φτωχούς, αν και made in China είναι πολλά από τα προϊόντα που αγοράζουμε και στα ελληνικά καταστήματα, τα «κανονικά». Ο τίγρης και ο δράκος είναι παγκόσμιοι, βρίσκονται εδώ και μας παραφυλάνε, ενώ το εξωτικό τους άρωμα θα το συναντήσουμε μόνο στο σινεμά.