Αξιολόγηση καθηγητών, με βάση τους βαθμούς των μαθητών τους!

Αυτό που συμβαίνει τους τελευταίους δυο-τρεις μήνες στο χώρο της Παιδείας και δη της δευτεροβάθμιας είναι  εντελώς πρωτόγνωρο. Και εντοπίζεται στο αενάως ανακυκλούμενο ζήτημα της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Συγκεκριμένα, ενώ για δεκαετία τουλάχιστον, η κωλυσιεργία στην αξιολόγηση προερχόταν από την πλευρά των εκπαιδευτικών, στις μέρες μας συμβαίνει το εντελώς ανάποδο, με την κυβέρνηση να είναι αυτή που την παρακάμπτει.

Γιατί δεν το κάνει; Ο πρώτος λόγος είναι και ο προφανής. Η κυβέρνηση βιάζεται να πιάσει τα quota των κεφαλών, όπως απαιτεί το reminder του Paul. Όταν με το καλό πατήσει το πόδι του στην Αθήνα, όπως παράγγειλε, θέλει να βρει έτοιμα τα σφαχτά στο κατώφλι του, αριθμημένα και ζυγισμένα, μαρκαρισμένα και επιμελώς πακεταρισμένα.

Ο δεύτερος λόγος είναι λιγότερο προφανής, αλλά είναι, κατά τη γνώμη μου και ο πιο ουσιαστικός. Στην πραγματικότητα, η όποια τέτοια αξιολόγηση, ώστε να προκύψουν τα....
συμφωνηθέντα σφαχτά, δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί, όχι γιατί δεν υπάρχει χρόνος (για παράδειγμα, η κυβέρνηση θα μπορούσε να είχε ριχτεί στη δουλειά από πέρσι, όταν και πέρασε το Νόμο 4072/2012 περί αξιολογήσεων και άλλων συναφών θεμάτων), αλλά γιατί η δυσκολία είναι δομική και αντικειμενική. Δηλαδή, Structural!

Τουτέστιν, δεν είναι δυνατόν να βρεθούν κριτήρια ικανά να κατατάξουν κάποιες δεκάδες έως εκατοντάδες χιλιάδες εκπαιδευτικών σε μια κλίμακα προοδευτικά, και χωρίς μαζικές ισοψηφίες.  Όπως αντιλαμβάνεστε μια τέτοια κλίμακα μπορεί φερ’ ειπείν να λειτουργήσει στα πλαίσια ενός μόνο σχολείου, και πάλι ενδεικτικά, δεν μπορεί όμως να αποτελέσει απόλυτο κριτήριο σοβαρότερων ζητημάτων, όπως είναι οι απολύσεις.

Αν ανατρέξει κάποιος στα κριτήρια αξιολόγησης του άρθρου 329 του ψηφισθέντος νόμου (που όμως ακυρώθηκε λόγω εκπρόθεσμης υποβολής στο ΣΤΕ του συνοδευτικού ΠΔ, το οποίο θα εξειδίκευε τα κριτήρια), αντιλαμβάνεται τον έντονα ποιοτικό, (και πώς θα ήταν διαφορετικά;) χαρακτήρα τους.  Τέτοιον, που κάθε αντιστοίχηση σε κάποιον συγκεκριμένο αριθμό, ώστε να προκύψει ένας από τους ακόλουθους χαρακτηρισμούς του κρινόμενου δασκάλου/καθηγητή, - ελλιπής, επαρκής, καλός ή εξαιρετικός-, να καθίσταται άκρως προβληματική.

Εκτός από ελάχιστες και καραμπινάτες περιπτώσεις κακών δασκάλων, τα όρια ανάμεσα στο καλός και επαρκής είναι ασαφή και δυσδιάκριτα. Όπου αποπειράθηκαν τέτοιου είδους μαζικές αξιολογήσεις τα αποτελέσματα ήταν τραγελαφικά, δείτε για παράδειγμα τι συνέβη με τις πρόσφατες προσλήψεις  στη Δημόσια Τηλεόραση.

Πώς όμως είναι δυνατόν να γίνει μια μαζική αξιολόγηση ποιοτικών χαρακτηριστικών με την όσο δυνατόν μεγαλύτερη διαφοροποίηση, αντικειμενικότητα και καλύτερη αντιστοίχηση σε αριθμητικές κλίμακες;

Τη «λύση» στο δύσκολο αυτό πρόβλημα τη βρήκαν, πού αλλού; στις ΗΠΑ, όπου χρόνια τώρα παλεύουν να αναβαθμίσουν την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, με μέτρα που πρωτίστως στοχεύουν στην εξουδετέρωση των ισχυρών συνδικάτων των δασκάλων. Η ιδέα λοιπόν, είναι η αξιολόγηση να περνάει μέσα από τους βαθμούς των μαθητών τους, οι οποίοι είναι και οι μόνες μετρήσιμες ποσότητες. Αν οι μαθητές είναι παίρνουν καλούς βαθμούς σε κάποιο μάθημα, τότε τα εύσημα τα παίρνει ο δάσκαλος που διδάσκει το συγκεκριμένο μάθημα. Κοντολογίς, από τον ένα παραλογισμό πέφτουμε στον άλλο. Αλλά ας το αφήσουμε αυτό στην άκρη και ας υποθέσουμε ότι βρισκόμαστε κοντά σε μια αντικειμενική και αλάνθαστη αξιολόγηση. Πώς όμως θα παρακάμψουμε το πρόβλημα του πληθωρισμού των βαθμών; Είναι λογικό, για λόγους αυτοπροστασίας, οι δάσκαλοι να είναι ιδιαίτεροι επιεικείς στη βαθμολόγηση των μαθητών τους.

Κι όμως υπάρχει λύση, η οποία είναι η υιοθέτηση των «Standardized Tests», δηλαδή ενιαίων σε όλη την επικράτεια βιομηχανοποιημένων διαγωνισμάτων τα οποία θα μπορούν να βαθμολογούνται ακόμα κι από υπολογιστή, όπως αυτά των «Multiple Choice».

Αν έρθουμε τώρα στα καθ’ ημάς, βλέπουμε να διαγράφεται, ακόμα αχνά, ένα παρόμοιο story. Τα δικά μας «Standardized Tests» λέγονται «Πανελλήνιες». Δεν είναι ακριβώς βιομηχανοποιημένες, αλλά είναι ενιαίες για όλους τους μαθητές. Επομένως αποτελούν ένα καλό πάτημα για να βαθμολογήσει κάποιος πέρα από τους μαθητές και τα σχολεία, και τους καθηγητές τους ίδιους. Επειδή όμως, γίνονται άπαξ του μαθητικού βίου, όπου σημαντικό ρόλο παίζει και η τύχη, το όλο σύστημα θα μπορούσε να παρακάμψει τον αστάθμητο αυτό παράγοντα αν επαναλάμβανε συχνότερα εξετάσεις τύπου «Πανελλήνιες».

Όπερ και εγένετο! Το «Νέο Σχολείο» που θεσπίστηκε πρόσφατα μετά βαΐων και κλάδων προβλέπει ακριβώς αυτό: «Πανελλήνιες» επί τρία. Αν και προς το παρόν δεν υπάρχει εμφανής σκέψη για μια τέτοια σύνδεση, εν τούτοις η προετοιμασία του εδάφους ώστε αυτό να συμβεί «ομαλά» στο ορατό μέλλον μας κάνει καχύποπτους και μας βάζει σε πονηρές σκέψεις.

Εν πάσει περιπτώσει το πρόβλημα της Παιδείας δεν είναι η αξιολόγηση. Σε όποια χώρα κι αν κοιτάξεις, εκτός ίσως της Φινλανδίας, όλες οι υπόλοιπες δεν τα βρίσκουν με το εκπαιδευτικό τους σύστημα, είτε αξιολογούν τα σχολειά τους είτε όχι. Σχολεία καλά φτιάχνεις όταν η οικονομία είναι σε άνοδο και οι προσδοκίες μεγάλες και πολλές.  Για παράδειγμα, η Κίνα δεν έφτιαξε πρώτα τα σχολεία της για να δρέψει μετά τους καρπούς της ανάπτυξης. Αυτό που συνέβη ήταν το ακριβώς αντίθετο. 

Το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί αντανάκλαση της κοινωνίας. Όσο σκατά είναι αυτή, άλλο τόσο είναι τα σχολεία της. Ας μην περιμένουμε πολλά…

από το blog «e-CYNICAL»