Ο Ομπάμα, η Συρία και η αυτοκρατορία του χάους

του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Δεν υπάρχει άλλη εξήγηση. Ο ‘Ασαντ κατελήφθη προφανώς από κρίση ανίας. Κέρδιζε τον πόλεμο, όταν  όλοι περίμεναν ότι θα χάσει. Σου λέει λοιπόν, τι να κάνω για να ξεβαρεθώ, παίρνει τα χημικά του και, άνευ αποχρώντος λόγου ή πιθανού κέρδους, τα ρίχνει σε μια γειτονιά της Δαμασκού, γεμάτος περιέργεια να δει αν θα του κάνει τίποτα η υπερδύναμη.

Δεν πρόκειται απλώς για προβοκάτσια, είναι από τις πιο χοντροκομμένες. Το μόνο «στοιχείο» που τη στηρίζει είναι η υποκλοπή μιας συνομιλίας από τις – εγνωσμένης ειλικρίνειας και αξιοπιστίας – ισραηλινές υπηρεσίες.

Η προσφυγή σε όλο και πιο κραυγαλέα ψέμματα δεν πρέπει να θεωρηθεί τυχαία, είναι ενδεικτική του νέου, παρόντος ολοκληρωτισμού. Ζητάνε από όλους μας, είτε πρόκειται για την καταστροφή...
της μιας μετά την άλλη αραβικής χώρας, είτε για τους «πολέμους χρέους» κατά των Ευρωπαίων, όχι μόνο να φωνάζουμε «ο γάιδαρος πετάει», αλλά και να ανυπομονούμε στο τέλος, ει δυνατόν, για την εκτέλεσή μας, όπως ο κατηγορούμενος στη «Δίκη» του Κάφκα. Μας λένε ότι θα εξουδετερώσουν με βομβαρδισμούς τα χημικά του ‘Ασαντ – μα, αν το κάνουν, θα διακινδυνεύσουν λογικά μια πολύ μεγάλη καταστροφή.

Ευτυχώς, ο Θεός αγαπάει τον κλέφτη, αγαπάει όμως και τον νοικοκύρη. Η ψήφος της πλειοψηφίας των Βρετανών βουλευτών εναντίον της στρατιωτικής επέμβασης ήταν μια μεγάλη στιγμή όχι μόνο του αντιπολεμικού κινήματος, αλλά της ίδιας της ευρωπαϊκής Δημοκρατίας, που απέδειξε ότι ακόμα επιζεί, παρά τον ανερχόμενο ολοκληρωτισμό, όπως και του βρετανικού Εργατικού Κόμματος. Ελπίζουμε ότι και οι φίλοι της Ευρωπαϊκής Αριστεράς θα αφυπνισθούν γιατί μείναμε κατάπληκτοι όταν επισκεφθήκαμε προ ημερών το ιστολόγιο του κόμματος όπου δεν υπήρχε η παραμικρή αναφορά ούτε στο στρατιωτικό πραξικόπημα στην Αίγυπτο, ούτε στην απειλή πολέμου κατά της Συρίας! Μόλις την Πέμπτη 29 αναρτήθηκε, επιτέλους, μια δήλωση εναντίον της προοπτικής πολέμου κατά της Συρίας, τη στιγμή που θα έπρεπε εδώ και μέρες τα κόμματα της ευρωπαϊκής αριστεράς να έχουν βγει στους δρόμους. Για την Αίγυπτο πάντως ακόμα δεν υπάρχει τίποτα! (με την ευκαιρία να πούμε ότι και η κάλυψη της ελληνικής τραγωδίας είναι περίπου ανύπαρκτη από το συγκεκριμένο site!)

Τρία κράτη πλήρως κατεστραμμένα (Ιράκ, Αφγανιστάν, Λιβύη), ένα (Συρία) ημικατεστραμμένο, ένα υπό χούντα και απειλή εμφυλίου  (Αίγυπτος), δύο υπό διαρκή απειλή πολεμικής εξαφάνισης (Ιράν, Λίβανος), ένα υποψήφιο για μεγάλο πόλεμο (Πακιστάν). Αυτός είναι ο απολογισμός δώδεκα χρόνων επεμβάσεων που ξεκίνησαν το 2001, αν όχι με τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο, στην «ευρεία Μέση Ανατολή», χωρίς να λογαριάσουμε τους ασκούς του Αιόλου που η ανατροπή Καντάφι άνοιξε για όλη την Αφρική. Μπορεί οι Αμερικανοί νεοσυντηρητικοί – ο κύκλος «Περλ, Βούλφοβιτς και Νετανιάχου», η ομάδα για τον «αμερικανικό 21ο αιώνα» κλπ. – νάφυγαν από την αμερικανική κυβέρνηση, οι ιδέες όμως και τα προγράμματά τους δεν έφυγαν από την αμερικανική πολιτική, που ακολουθεί, έκουσα, άκουσα, το πρόγραμμα που μας ανακοίνωσε ευθέως το «κόμμα του πολέμου» στις αρχές της πρώτης θητείας Μπους του νεώτερου, περιγράφοντας μια σειρά καθεστώτων που θα ανατρεπόντουσαν – και τα μισά και πλέον έχουν ήδη ανατραπεί. Φαίνεται μάλιστα, ότι η νεοσυντηρητική ατζέντα βρίσκει ευκολότερα τον τρόπο να δρα από το παρασκήνιο, παρά από το προσκήνιο, όπου υφίσταται και το κόστος των επιλογών της. ‘Όχι μόνο διαθέτει ισχυρότατη παρουσία στην Ουάσιγκτον, ιδίως στο Κονγκρέσσο, ικανή συχνά να βραχυκυκλώνει τον ίδιο τον Πρόεδρο, αλλά και ελέγχει πλήρως το Παρίσι, και την πρώην γκωλική δεξιά και το Σοσιαλιστικό Κόμμα.

Αν οι προβοκάτσιες είναι πιο χοντροκομμένες, η ρητορεία της μεταμοντέρνας αποικιοκρατίας που καλούμεθα να πιστέψουμε γίνεται κι αυτή πιο ασυνάρτητη. Ασυναρτησία επίσης ενδεικτική της μετάβασης από την ύστερη, «ιμπεριαλιστική» αστική δημοκρατία (του ψυχρού πολέμου) στον μεταμοντέρνο ολοκληρωτισμό (αυτό που συμβαίνει επίσης με άλλα μέσα στην Ευρώπη). Στο Αφγανιστάν έγινε εισβολή για να ξεριζωθεί η Αλ Κάιντα, που είχε οργανώσει προηγουμένως η CIA – στη Συρία, η Αλ Κάιντα είναι τώρα ο κατ’ εξοχήν σύμμαχος των Δυτικών. Που επικροτούν το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Αίγυπτο και την αιματηρή καταστολή των Αδελφών Μουσουλμάνων, παρόλο που είναι πολύ πιο μετριοπαθείς από τους κυριολεκτικά κανίβαλους συμμάχους των Αμερικανών στη Συρία -  τρώνε τις καρδιές και τα συκώτια των αντιπάλων τους! Εναντίον των «εθνικιστικών αυταρχισμών» (Συρία, Ιράκ) οι δυτικοί αγωνίζονται για τη «δημοκρατία», στηρίζουν όμως τους Αιγύπτιους χουντικούς που σκοτώνουν στο σωρό τους πολίτες τους ή τον εμίρη του Μπαχρέιν που κρεμάει τους αρχηγούς της εξέγερσης. Αγωνίζονται εναντίον του «αυταρχικού ισλαμισμού» του Ιράν, αλλά δεν λένε κουβέντα για τα μεσαιωνικά ήθη και έθιμα της κατασκευασμένης από τους ίδιους Σαουδικής Αραβίας.

Στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, ο σκοπός ήταν να βάλουμε «μπλε» καθεστώτα, αποτρέποντας ή ρίχνοντας τα «κόκκινα». Τώρα, η επιδίωξη είναι η διακυβέρνηση δια του χάους και της αποσύνθεσης, χωρών, καθεστώτων, κοινωνιών, της μετατροπής δηλαδή του αραβομουσουλμανικού κόσμου σε μια «συνομοσπονδία» αλληλοσπαρασσόμενων οντοτήτων. Οι στρατηγικές αυτές έχουν περιγραφεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στα άρθρα του ισραηλινού Γινόν, στην περίφημη μελέτη «A Clean Break: Α new strategy for securing the Realm» (of Israel), που προβλέπει το σενάριο των πολέμων τύπου Ιράκ, συντάχθηκε από τον Ρίτσαρντ Περλ και την ομάδα του και παραδόθηκε στον Μπέντζαμιν Νετανιάχου τον Ιούλιο 1996. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός υιοθέτησε αρκετές από τις εισηγήσεις και τις περιέλαβε στην ομιλία που έκανε αμέσως μετά στο αμερικανικό Κονγκρέσσο και πραγματοποιήθηκαν κατά τον δεύτερο πόλεμο του Κόλπου. Αργότερα, η μελέτη για τον «αμερικανικό Εικοστό Αιώνα» συνέθεσε τις ιδέες των νεοσυντηρητικών για τη Μέση Ανατολή με τις ιδέες για την μεταψυχροπολεμική παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ που περιλαμβάνουν οι εκθέσεις Τζερεμάια και Βούλφοβιτς.

Αν θέλετε να βρείτε τις πραγματικές ρίζες αυτών των ιδεών πρέπει να πάτε στην εξτρεμιστική τάση του αμερικανικού κατεστημένου, που έσπρωχνε σε προληπτικό πυρηνικό πόλεμο κατά της ΕΣΣΔ τις δεκαετίες μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο – αυτούς που εκπροσωπήθηκαν από τον Τέλλερ, τον Βοχσλέττερ, τον Ρέιγκαν μέχρι τους μαθητές τους Περλ και Βούλφοβιτς και ολόκληρο το ρεύμα γύρω από το περιοδικό Commentary. Τα πρόσωπα αυτά έχουν εμπνεύσει την ιστορική ταινία-ανατομία του ψυχρού πολέμου, το «ΣΟΣ, Πεντάγωνο καλεί Μόσχα» (Dr. Strangelove), του Στάνλει Κιούμπρικ, που μας έχει προσφέρει επίσης μια ανατριχιαστική ανατομία της παγκόσμιας άρχουσας τάξης με την τελευταία ταινία του, τα «Μάτια ερμητικά κλειστά». Για την ολοκληρωτική τάση του καπιταλισμού, η περίοδος που άνοιξε με την διάλυση της ΕΣΣΔ συνιστά τη μεγάλη ευκαιρία για την εγκαθίδρυση της παγκόσμιας Αυτοκρατορίας – και για την καταστροφή των κρατών ως μορφωμάτων περιορισμένης έστω εθνικής κυριαρχίας, είτε με στρατιωτικά μέσα (Μέση Ανατολή), είτε με οικονομικο-πολιτικά (Ευρώπη). ‘Oπως το διετύπωσε ο ρεπουμπλικάνος ιδεολόγος Τσαρλς Κραουτχάμερ «είμαστε (οι Αμερικανοί μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ) στο σημείο που ήταν οι Ρωμαίοι μετά την καταστροφή της Καρχηδόνας».

Ο ριζοσπαστισμός αυτών των σχεδίων είναι τόσο έντονος, που έχουν προκαλέσει δύο αποτελέσματα. Πρώτον, μια δριμύτατη εσωτερική σύγκρουση στην κορυφή της «αυτοκρατορικής εξουσίας», σύγκρουση που έχει προσωποποιηθεί τρόπον τινά από τους Μπέντζαμιν Νετανιάχου και Ζμπίγγκνιου Μπρζεζίνσκι. Δεύτερον έχει αποτελέσει ένα ισχυρό κίνητρο για Ρώσους, Κινέζους, ορισμένους Ευρωπαίους και τους Νοτιοαμερικανούς, να συντονίσουν πρακτικότερα τις προσπάθειές τους για την αναζήτηση δρόμων προν έναν πολυπολικό κόσμο.