TI ΕΙΣΠΡΑΤΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΑΤΤΩ

του Γιώργου  Ζαντιώτη

Το απόγευμα της Δευτέρας στις 11-2-2013 βρέθηκα στην ημερίδα που διοργάνωσε η νέα Κίνηση Ιδεών και Δράσης «ΠΡΑΤΤΩ» στο ΚΥΒΕ Περιστερίου.

Κίνητρό μου ήταν το ενδιαφέρον για τις απόψεις μιας νέας ομάδας ενεργών πολιτών, αλλά και τα ονόματα των ομιλητών, που ήταν ο πρόεδρος της κίνησης, καθηγητής κ. Νίκος Κοτζιάς, ο Αντιπρόεδρος της Βουλής και Βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κ. Γιάννης Δραγασάκης και ο δημοσιογράφος κ. Σταύρος  Λυγερός. Θέλω να ξεκαθαρίσω από την αρχή ότι δεν είναι στις προθέσεις μου, γράφοντας αυτές τις γραμμές, να επιτεθώ προσωπικά σε κάποιον. Η κριτική μου με αυτή την έννοια, αφορά το λόγο και όχι τα πρόσωπα των ομιλητών που εξακολουθώ να πιστεύω ότι είναι σοβαρά και πνευματικά καλλιεργημένα άτομα. Τα όσα άκουσα και είδα όμως, μου δημιούργησαν απίστευτη απογοήτευση. Θα προσπαθήσω να περιγράψω σύντομα το γιατί προκειμένου να δώσω το στίγμα. Οι ομιλίες της ημερίδας υπάρχουν στο You Tube με την αναζήτηση ΠΡΑΤΤΩ και ο αναγνώστης αυτού του σημειώματος μπορεί να έχει άμεση γνώση του τι ακριβώς ελέχθη.

Κατά τη γνώμη μου, η εκδήλωση αυτή αποτελεί αντικείμενο σεμιναρίου μαθημάτων.....
 «διανοητικής αυτοπροστασίας».

ΠΟΥ ΙΣΤΑΜΑΙ:

Δεν ίσταμαι στο Ι.ΣΤΑ.ΜΕ κ. Κοτζιά. Ούτε στη διαδρομή σας μέχρι την παραίτησή σας από αυτό. Ας το κρίνει ο αναγνώστης αναζητώντας στο διαδίκτυο:

     α) ΝΙΚΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ : Ο ΠΕΡΙΦΕΡΟΜΕΝΟΣ

     β) ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΙ ΕΠΙΔΙΩΚΕΙ ΤΟ Ι.ΣΤΑ.ΜΕ

Σας διαβεβαιώ τα βρήκα τυχαία μετά την ομιλία σας, αναζητώντας τον ακριβή χρόνο που αποχωρήσατε από το Ι.ΣΤΑ.ΜΕ.

Και αυτό γιατί η πρώτη και τεράστια απορία μου από το 2010 που σας παρακολουθώ είναι γιατί εσείς, ένας δημόσιος διανοούμενος (όπως αυτοπροσδιοριστήκατε στη γνωστή συνέντευξή σας, το Μάιο του 2010 στη Free Sunday) που πρέπει να υποστηρίζει το λαό, δεν χτυπήσατε την καμπάνα, παρά μόνο όταν η φλόγα είχε γίνει καταστροφική πυρκαγιά. Και δεν μιλώ μόνο για τη μνημονιακή λαίλαπα. Όταν ο κ. Σημίτης και ο περίγυρός του, πότιζε το δάσος με βενζίνη, εσείς με τι ακριβώς ήσασταν απασχολημένος; Ελπίζω ότι δεν παίζατε με τα σπίρτα, όπως – και σωστά –  χαρακτήρισε κάποιους τύπους της σημερινής πολιτικής, ο επίσης (κατά δήλωσή σας) δημόσιος διανοούμενος κ. Λυγερός. Θεωρώ λοιπόν κομβικό σημείο το 2010 που περνάτε από την ιδιωτική στη δημόσια διανόηση και από εκεί αρχίζω τις ενστάσεις μου.

ΠΟΥ ΕΝΙΣΤΑΜΑΙ:

Ότι στο δημόσιο διάλογο που έχει αρχίσει μετά τον ερχομό του μνημονίου, ο λόγος σας φωτίζει μόνο κάποιες πλευρές της «σελήνης». Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη κακό, αφού κανένας δεν είναι φωτεινός παντογνώστης και ειδικά στην ανάλυση ενός πολύμορφου προβλήματος.  Υπάρχουν όμως κάποιες παράμετροι που είναι αναγκαίες, έστω και αν δεν είναι ικανές. Το να τις αγνοούμε ή να υποτιμούμε τη σημασία τους – έστω και από άγνοια – είναι σαν να γεμίζουμε το κουτάκι με τα σπίρτα, που ο κ. Λυγερός ανέφερε ότι κρατούν και παίζουν σ’ ένα δωμάτιο με δυναμίτες, «κάποιοι» σ’ αυτό το τόπο.

Τα όσα άκουσα στη συγκεκριμένη ομιλία σας, με άφησαν έκπληκτο. Και αναφέρομαι κυριολεκτικά σε κάθε φράση που είπατε. Φιλοσοφική, πολιτική, οικονομική ακόμα και πολιτιστική που ήταν το φινάλε σας.

Θα μείνω στο οικονομικό πεδίο και μάλιστα επιγραμματικά, γιατί όπως προανέφερα, κατά την εκτίμησή μου, χρειάζεται κάποιος πολύωρη παρουσίαση ή πολυσέλιδη ανάλυση για να σχολιάσει όσα ακούστηκαν.

Θα πάρω όμως την αφορμή από όσα είπατε σε προηγούμενο χρόνο, πάντα στην περίοδο που σχολιάζω (μετά το 2010)

1. «Για τη διευκόλυνση της δημόσιας συζήτησης εισάγω και προτείνω τον όρο «αποικία         χρέους» (ΕΠΙΚΑΙΡΑ : 4/10/12 σελ. 29)

Αντιπαρέρχομαι τον πραγματικά πρωτότυπο ορισμό, όπως και τον έγκαιρο χρόνο που το θέσατε – 2η δεκαετία του 21ου αιώνα-. Πράγματι είναι σχεδόν προφητικός και είμαι βέβαιος ότι θα αποτελέσει ορόσημο και βιβλιογραφική αναφορά. Όπως συνέβαλε στην αναλυτική σκέψη η εισαγωγή της «έννοιας του δικομματισμού» από εσάς πολλά χρόνια πριν, όπως είχατε δηλώσει στον κ. Καμπουράκη! (έμαθα χάρη σ’ εσάς και πάλι, ότι κάποτε  πρόσφερε τις υπηρεσίες του στο Ρ/Σ 902 !!!).

Αφήνω όμως για χάρη της οικονομίας τις εισαγωγές (ορολογιών) και πάω στις εξαγωγές (συμπερασμάτων). Θα μου επιτρέψετε, με όλο το σεβασμό, κ. Κοτζιά να σας πω ότι το να δώσουμε όνομα σ’ ένα πρόβλημα, ελάχιστα συμβάλει στην κατανόησή του. Κάποιες φορές μάλιστα – όπως όταν βαφτίζουμε το «κρέας» σε «ψάρι» -  αυτό προσανατολίζει.

Το θέμα του χρέους είναι πολυσύνθετο. Και μόνο το γεγονός ότι δεν έχετε κατανοήσει τη σημασία του χρήματος στη δημιουργία του, ακόμα και με τη μορφή του νομίσματος, δείχνει ανεπαρκή μελέτη του προβλήματος. Είπατε ότι η συζήτηση περί νομίσματος είναι μεταφυσική.

Τα επιχειρήματά σας, ίδια με αυτά του κ. Σημίτη στο Βερολίνο, ένα χρόνο πριν.

Το σχετικό βίντεο και το «κράξιμο» του πρώην πρωθυπουργού είναι στη διάθεση του αναγνώστη στο You Tube.

Θα κάνω και εγώ μια εισαγωγή στο διάλογο, δανειζόμενος τον ορισμό της έννοιας του μεταφυσικού στις κοινωνικές επιστήμες από την Joan Robinson.

«… Ο τρόπος χρήσεως της γλώσσας που δεν μεταδίδει κανενός είδους πραγματικές πληροφορίες, δεν περιγράφει λογικές σχέσεις ούτε δίνει ακριβείς οδηγίες και μολοταύτα αποσκοπεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά» (J. Robinson – “Economic Philosophy”.)

Αυτή ακριβώς την εικόνα μου έδωσε ο λόγος σας, σε όσα προανέφερα αλλά κυρίως σε όσα ακολουθούν.

2. «Ένας παλιός Παπανδρέου, που θα κατανοεί ότι πρέπει να επαναδιαπραγματευτεί αλλιώς. Ένας Παπανδρέου αριστερής κεϋνσιανής αντίληψης και όχι ενταγμένος στη λογική νεοφιλελεύθερων συνεργατών …» (Μάϊος 2010, σε συνέντευξη στην Free Sunday)

  

Αν είναι απόφαση της πλειοψηφίας του λαού να εξωραΐσουμε απλά το σύστημα, τότε η   άποψή σας είναι λογική και δεν έχω αρχικά, κάτι να προσθέσω.

Εδώ όμως αρχίζει ο «μεταφυσικός τραγέλαφος» . Πρώτα απ’ όλα  για να ορίσουμε αυτό που λέτε «αριστερή κεϋνσιανή» αντίληψη, προϋποθέτει να ορίσουμε τι είναι «κεϋνσιανή». Το να μιλάμε για αριστερή, δεξιά, νέα, παλαιά, πάνω, κάτω κ.λ.π. είναι η αποθέωση του μεταφυσικού. Ας υποθέσουμε ότι προτείνεται μια «κεϋνσιανής» αντίληψης πορεία. Ξέρετε τι ακριβώς καταφέρατε κ. Κοτζιά, κατά την ταπεινή μου γνώμη να κάνετε με όσα οικονομικά επιχειρήματα χρησιμοποιήσατε;

    

Να α) έχετε στόχο τη θεωρία του Κέϋνς  να β) διαβάσετε Smith, Ricardo και Marx, που είναι σε τελείως άλλη κατεύθυνση και να γ) βγάλετε συμπεράσματα από την επιφανειακή θεωρία των Αυστριακών, που ο Μπουχάριν αποκάλεσε ειρωνικά «οικονομική θεωρία του εισοδηματία».

Αυτό που μπορώ λογικά να υποθέσω, είναι ότι έχουν εισβάλει σπίτι σας σκοτεινές δυνάμεις, έχουν αλλάξει τα εξώφυλλα των σχετικών βιβλίων και έχουν ανακατέψει τις σελίδες τους. Πως είναι δυνατόν να εμπνέει κάποιος εμπιστοσύνη ότι προτείνει το σωστό δρόμο εξόδου από την κρίση, όταν θέλοντας να πάει στη Νορβηγία, συμβουλεύεται το χάρτη της Αγγλίας και καταλήγει στη Νέα Υόρκη; Αναφέρατε, ότι από έρευνά σας διαπιστώσατε – ορθά – ότι οι επισκέψεις προς τη “Νέα Ρώμη” έχουν αρχίσει να γίνονται πυκνές. Δεν έχετε αναλογιστεί ότι το «νέο όπλο» είναι το νόμισμα, που αν είναι το ευρώ αποτελεί χαλκείο που θα μας σύρει σιδηροδέσμιους δούλους στη Ρώμη, ενώ αν είναι εθνικό νόμισμα στα χέρια μας θα αποτελέσει δόρυ για να σχηματίσουμε «καυδιανά δίκρανα»;  Το νόμισμα κ. Κοτζιά είναι ουδέτερο, όπως το κάθε όπλο. Έχει τεράστια σημασία όμως ποιος το έχει στα χέρια του. Για σκεφτείτε το σας παρακαλώ το βράδυ, όταν θα είστε αγκαλιά με το μαξιλάρι σας. Σας διαβεβαιώ ότι οι άστεγοι που κοιμούνται χωρίς αυτό «το αξεσουάρ» το έχουν διαπιστώσει πριν χρόνια.

Και κάτι ακόμα: οι προτάσεις σας για την «ανάπτυξη» και το μέλλον των μορφωμένων νέων – στην οικονομία των υπηρεσιών που οραματίζεσθε - είναι ταυτόσημες με αυτές των «οργανικών διανοούμενων» της αστικής τάξης, όπου « ο καπιταλιστής επιχειρηματίας φέρνει μαζί του τον τεχνικό της βιομηχανίας, τον επιστήμονα της πολιτικής οικονομίας, τον οργανωτή μιας νέας παιδείας, ενός νέου δικαίου κ.λ.π.» [1]

3.  «Στη δεκαετία του τριάντα του 20ου αιώνα, ο Κέϋνς κατασκεύασε ένα πολλαπλασιαστή με τον οποίο μετριόταν η ενίσχυση της ζήτησης και της ανάπτυξης μιας χώρας όταν αυξάνονταν οι δαπάνες του κράτους. Το ΔΝΤ …» (Άρθρο: Λάθος το «λάθος» ή επιλογή; - Εφημερίδα 6 ημέρες 10/2/2013)

Με τον ερχομό του νέου «σωτηρίου έτους» 2013 – και αφού οι προφητείες για την εισροή πακτωλών δισεκατομμυρίων από ευρώ στην πραγματική οικονομία δεν «εκ-πληρώθηκαν» – έγινε η εισαγωγή ενός νέου “φρούτου”  του πολλαπλασιαστή. Τα παλιότερα (SPREAD, CDS, SWAPS κ.λ.π.) είχαν σαπίσει. Μετά είχαν και αγγλοσαξονικά ονόματα. Αυτά μπορεί να ταίριαζαν σε «τεχνοκράτες» όπως οι κ.κ. Παπαδήμος και Παπακωνσταντίνου, αλλά αυτό είναι «άλλου παπά ευαγγέλιο». Στην εποχή του «μεγάλου Έλληνα» κ. Αντώνη Σαμαρά, αυτό δεν ήταν δυνατόν να γίνει δεκτό. Έτσι έγινε η εισαγωγή του νέου αυτού “φρούτου” που και ελληνικό ακούγεται και «ευκολοχώνευτο» στο μυαλό του «μέσου Έλληνα» είναι. Με μια διαφορά. Ο «μέσος πολίτης» δεν οφείλει να έχει γνώση του θέματος. Έτσι βρέθηκε «πεδίο δόξης λαμπρό» για τους φωστήρες της παραπληροφόρησης. Και ο πολλαπλασιαστής της βλακείας αλλά και της αμάθειας άρχισε. Στην πρώτη (βλακεία) ανέλαβε να συμβάλει ο κ. Πρετεντέρης. Έκπληκτος τον άκουσα να απαντά σε απορία της «τηλεπερσόνας» κυρίας Τρέμη για το «τι είναι Γιάννη ο πολλαπλασιαστής;» το εξής αμίμητο: «ένας αριθμός είναι Όλγα» !!! Στη δεύτερη (αμάθεια) οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι. Ο κ. Κοτζιάς δεν θα αποτελούσε εξαίρεση. Πληροφόρησε το «αμαθές κοινό» με την «πιστοποίηση»  που του παρέχει ο πανεπιστημιακός του τίτλος, ότι ο Κέυνς κατασκεύασε τον πολλαπλασιαστή. Ακούστε όμως τι λέει ο ίδιος ο Κέυνς – όχι σε κάποιο ξεχασμένο χειρόγραφο, αλλά στο «οικονομικό ευαγγέλιό του»  τη Γενική Θεωρία : «…η έννοια του πολλαπλασιαστή εισήχθη για πρώτη φορά στην οικονομική θεωρία από τον κ. R. F. Kahn στο άρθρο του «Σχέση της Επένδυσης στην Ημεδαπή προς την Ανεργία» (The Relation of Home) Investment to Unemployment – Econοmic Journal, Ιούνιος 1931) η επιχειρηματολογία του στο άρθρο αυτό διαπνεόταν από τη θεμελιώδη αντίληψη ότι, αν η ροπή προς κατανάλωση σε διάφορες νομοθετικές καταστάσεις (μαζί με ορισμένες άλλες συνθήκες) θεωρείται δεδομένη και σκεφτόμαστε ότι οι νομισματικές ή άλλες δημόσιες αρχές θα λάβουν μέτρα προς υποκίνηση ή επιβράδυνση των επενδύσεων …» [2] κ.λ.π. που προφανώς αγνοεί ο κ. Κοτζιάς.

Μη βιαστεί να πει κάποιος “συνήγορος”  ότι αυτό είναι λεπτομέρεια που ο κύριος καθηγητής ασφαλώς γνωρίζει. Οι κ.κ. καθηγητές μόνο με λεπτομέρειες ασχολούνται στα συγγράμματά τους. Ο κ. Κοτζιάς ανέφερε ότι τηρεί ακαδημαϊκές συνήθειες, όπως π.χ. το να μιλά όρθιος. Δεν έχω καμιά διαφωνία σε αυτό, αντίθετα το είδα θετικά. Γιατί όμως το  έκανε επιλεκτικά και μόνο ως προς την παρουσία του στη «σκηνή»; Είναι προϊόν άγνοιας ή αμέλειας; Ο κ. Κοτζιάς μιλάει για τον Κέυνς χωρίς να έχει μπει στον κόπο να τον μελετήσει, όπως μιλούν για τον Μαρξ αριστεροί αναλυτές δίχως να έχουν γνώση της πολύπλευρης βιβλιογραφίας του. Είναι κοινός τόπος σε όσους κάτι «σκαμπάζουν»  ότι τα «μεγάλα βιβλία» τα γνωρίζουν πολλοί, αλλά λίγοι είναι εκείνοι που μπαίνουν στον πνευματικό κόπο να τα διαβάσουν. Δικαιούμαι λοιπόν να αναρωτηθώ, για όσα λάθος κατά τη γνώμη μου λέτε: Είναι λάθος το «λάθος» ή επιλογή;

Το θέμα δεν είναι ασφαλώς να πληροφορήσουμε την κοινωνία για το ποιος έκανε εισαγωγή της έννοιας του πολλαπλασιαστή στην οικονομική επιστήμη. Σας είπα και στην παρέμβασή μου, να πάψουμε να ασχολούμαστε αποκλειστικά με θεωρίες «μακαριτών οικονομολόγων» όπως είχε πει ο Κέυνς που αναφερθήκατε. Αλλά το να κάνουμε εισαγωγή ορολογιών του τύπου «αποικία χρέους» και να είμαστε «πρόχειροι» σε ορολογίες σαν του πολλαπλασιαστή, είναι ασέβεια (ή αμάθεια) ενός πανεπιστημιακού δάσκαλου προς κάποιον άλλο και μάλιστα με κατά τεκμήριο πιο σημαντική προσφορά στην επιστήμη. Από αυτή την άποψη και μόνο έπρεπε να αναφέρετε τον Richard Kahn. Εκτός αν όλα είναι μια θεατρική παράσταση. Τότε όμως ασχοληθείτε αποκλειστικά  με τον κ. Richard Gere και αφήστε τους «μακαρίτες» να αναπαύονται. Δεν σας χρωστούν τίποτα τα κόκαλά τους, που τρίζουν με όσα λέτε. Και από πρακτική άποψη είναι πιο ωφέλιμο για εσάς. Με αναφορές σε πρόσωπα όπως του κ. Richard Gere ή του κ. George Clooney  θα έχετε «χειροπιαστά» αποτελέσματα, στο γυναικείο τουλάχιστον κοινό.

ΠΟΥ ΕΞΙΣΤΑΜΑΙ: Επιλέγω δύο από τα αμέτρητα

 α) Με το γεγονός ότι «κοινωνικοί διανοούμενοι», «αριστεροί οικονομολόγοι», «αντιπρόεδροι της Βουλής» και γενικά όλη η προοδευτική σκέψη του τόπου, που κατά τα λεγόμενά σας έχει κάνει χιλιάδες πρωτότυπες και δημιουργικές συζητήσεις, που μπορεί να «τσινάει» κάποιες φορές αλλά όταν κοιμάται αγκαλιά με το μαξιλάρι της ξυπνά πιο σοφή, σκέφτηκε για πρώτη φορά, μόλις την προηγούμενη ημέρα της ημερίδας τη φράση που αρχίσατε την τοποθέτηση σας κ. Κοτζιά: «αν δεν μπορεί να γίνει θαύμα στην πολιτική, που μπορεί να γίνει;».

β) Όσον αφορά τα οικονομικά, σας επισήμανα παρεμβαίνοντας, να διαβάσετε και τον καθηγητή Λαπαβίτσα. Το έκανα με τη λογική ότι ένας «στρατηγός» συνομιλεί μόνο με κάποιον που έχει τον ίδιο βαθμό. Όταν όμως είδα ότι σκύψατε το κεφάλι με ένα ελαφρό μορφασμό, άρχισα να σας μιλώ για τον Κέϋνς και τον Μάντεβιλ. Κατά «οικονομική σύμπτωση» ο κ. Λαπαβίτσας – ο μόνος κατά την εκτίμησή μου Έλληνας ακαδημαϊκός οικονομολόγος που κρατά ψηλά τη σημαία της σοβαρότητας – την ίδια ώρα έστελνε από το Λονδίνο το άρθρο για τους «κοσμοκαλόγερους» που είδε το φως της δημοσιότητας στις 13-2-2013.

Με αφορμή αυτό, άρχισα να δέχομαι τηλεφωνήματα από παριστάμενους στην εκδήλωσή σας, που γνωρίζουν εμένα και τις απόψεις μου. Ρωτούσαν αν είχα έρθει σε επαφή με τον κ. Λαπαβίτσα, καθώς απορούσαν για το γεγονός ότι έγραψε ακριβώς αυτά που επαναλαμβάνω συχνά, στην προσπάθειά μου να ενημερώσω τον φίλο, γείτονα ή συμπολίτη μου και στο βαθμό που οι ελάχιστες γνώσεις μου το επιτρέπουν. Τον κ. Λαπαβίτσα δεν έχω την τιμή να τον γνωρίζω προσωπικά. Έχω όμως συναντήσει τα γραπτά του χρόνια τώρα, σε βιβλία και σε έντυπα οικονομικής σκέψης, μεταξύ των οποίων και το περιοδικό «Θέσεις» που διευθύνει τώρα ο κ. Μηλιός. Μόνο που ο δεύτερος έχει χαθεί στο «δάσος» και μαζεύει παπαρούνες, ανεμώνες και πρασινάδα για να φτιάχνει – αυτός και το επιτελείο του – ανθοδέσμες που τις προσφέρει σε ακροατήρια για να τα «νυμφευθεί». Την ίδια ώρα όμως, εμείς είμαστε στην κοιλιά του «κακού λύκου». Έχω αναλυτικά περιγράψει το φαινόμενο αυτό στους συναγωνιστές μου στο ΕΠΑΜ, εισάγοντας και εγώ έναν όρο για διευκόλυνση της δημόσιας συζήτησης, αυτόν της «οικονομικής κοκκινοσκουφίτσας».

 Για να τελειώνουμε με αυτό. Εγώ δύο καθαρές φωνές άκουσα στο οικονομικό πεδίο του προβλήματος στην Ελλάδα μετά το 2010, σε επίπεδο ανθρώπων που βγήκαν μπροστά. Του Κώστα Λαπαβίτσα που προανέφερα και του Δημήτρη Καζάκη που γυρίζει την Ελλάδα τρία χρόνια τώρα για να εξηγήσει το αυτονόητο.

Αυτό που ο κ. Λαπαβίτσας λέει στο άρθρο του προς τους «οικονομολογούντες πολιτικούς ανθρώπους», ότι δηλαδή δεν έχουν αντιληφθεί « … ορισμένα από τα βασικότερα μαθήματα των Οικονομικών».

Το χειρότερο όμως είναι ότι με τον τρόπο που γίνεται ο διάλογος για τη «διαφώτιση» του Ελληνικού λαού, - με σκοπό τη συμβολή στη διαμόρφωση «καθαρής εικόνας» - ώστε να μπορέσει να πάρει τις αποφάσεις του, για τον τρόπο εξόδου από τα τεράστια προβλήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή των όρων του «μνημονιακού Αρμαγεδδώνα», το τελικό αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο με τη σύγχυση που αποτυπώνονταν στις δημοσκοπήσεις της κοινής γνώμης για το θέμα της «παγκοσμιοποίησης», λίγα χρόνια πριν. Έτσι: «Κατά της παγκοσμιοποίησης, η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων» αλλά και συνάμα η ίδια πλειονότητα «υπέρ του ελεύθερου εμπορίου»!

 Αυτό ας το αναλογιστούν όσοι «φωτίζουν» με τη γνώση τους – ντυμένοι με πανεπιστημιακούς τηβέννους ή κρατώντας «πιστοποιητικά δημοσίων διανοούμενων» – το φεγγάρι. Αυτοί και όχι οι «Βρετανοί Συντηρητικοί» είναι ο κίνδυνος. Και μάλιστα «εντός των τειχών». Το τι αποτέλεσμα είχε αυτό ιστορικά, το γνωρίζετε πολύ καλύτερα από μένα. Η διαφορά όμως, που έχω την αίσθηση ότι δεν έχετε αντιληφθεί, είναι ότι σήμερα στη λαϊκή βάση της κοινωνίας, ανάβουν χιλιάδες φώτα που όλο και πληθαίνουν. Έτσι σύντομα δεν θα υπάρχει η ανάγκη της δικής σας συμβολής, η οποία θεωρώ – θέλω να πιστεύω άθελά σας -  ότι είναι πιο σημαντική απειλή από τον «εξ ανατολών» κίνδυνο που – ορθά και πέρα από κάθε αμφιβολία – επισημάνατε.

ΤΙ ΕΙΣΕΠΡΑΞΑ ΑΠΟ ΤΟ «ΠΡΑΤΤΩ»

α) ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΜΙΛΗΤΕΣ : Για να μην πω απογοήτευση, θα πω ελάχιστα. Όχι γιατί περίμενα να συμφωνήσω ακριβώς σε όσα είπαν. Αυτό ίσως να μην είναι και γόνιμο. Αλλά γιατί δεν εισέπραξα ούτε ένα επιχείρημα που θα με έκανε να το πάρω μαζί στο μαξιλάρι μου το βράδυ και να ξυπνήσω πιο σοφός το επόμενο πρωϊνό.

Το να απονέμετε ο ένας στον άλλο τίτλους «δημόσιου διανοούμενου» δεν αρκεί. Είναι κάτι αντίστοιχο με την αλληλοβράβευση Στουρνάρα – Παπαδήμου πριν λίγες μέρες.

Ο τόπος έχει ανάγκη από «λαϊκούς διανοούμενους» σαν τον Μακρυγιάννη. Τον «… αγράμματο στρατοκόπο ενός μεγάλου βίου…» όπως τον αποκαλεί, στο εισαγωγικό του σημείωμα στην έκδοση των απομνημονευμάτων του μεγάλου αγωνιστή ο Γ. Σεφέρης, καταλήγοντας «… οι μορφωμένοι θα καταλάβουν, γιατί ακριβώς θα είναι πραγματικοί φωτισμένοι και μορφωμένοι, πως η παιδεία της ψυχής τους θα έχει πολλά να ωφεληθεί από ένα έργο σαν του Μακρυγιάννη, που είναι, καθώς πιστεύω, η συνείδηση ενός ολόκληρου λαού – μια πολύτιμη διαθήκη».[3]

Και αυτό αφορά όχι μόνο εσάς κ. Κοτζιά αλλά όλες τις φωνές – ευτυχώς υπάρχουν ακόμα – που έχουν δημόσιο λόγο σ’ αυτή τη χώρα. Ας έρθουν να ενωθούν με όλους εμάς τους «απλούς ανώνυμους». Κανείς δεν είναι άμοιρος ευθυνών. Ας αναλάβουμε όμως όλοι τις ευθύνες που μας αναλογούν και ας “επιτελέσουμε” το χρέος μας.

β) ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ : Την ελπίδα !!! Από αυτούς πήρα δύναμη κ. Κοτζιά. Άκουσα φωνές με άποψη και καθαρό λόγο. Όχι απλούς χειροκροτητές ή παθητικούς ακροατές. Και αν αναλογιστώ ότι το έχουν καταφέρει συζητώντας για τα θέματα αυτά μικρό χρονικό διάστημα, τότε είναι ολοφάνερο ότι σας έχουν ξεπεράσει.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ

  

Η ατμόσφαιρα ήταν ζεστή και φιλόξενη. Αυτό οφείλω να το πιστώσω στον κ. Κοτζιά και τους συνεργάτες του.

Από τη στιγμή που «άγιες» ήταν οι προθέσεις, είναι λογικό να αισθάνθηκα ότι παραβρέθηκα σε τελετή αγιασμού μιας νέας βαρκούλας. Όπου ο κ. Κοτζιάς εκφώνησε τον πανηγυρικό, ο κ. Λυγερός τους έψαλε, ο κ. Δραγασάκης κρατούσε το βασιλικό – μαζί με τη γλάστρα – ο κ. Μηλιαράκης είχε το σταυρό και ο κ. Χατζηπέρος την επιμέλεια της καθέλκυσης.  Σημαντικότερη όμως όλων ήταν η συνεισφορά του κ. Αλέξη Μητρόπουλου, ο οποίος παρά το γεγονός ότι είχε θέση, ως «επίσημος» ακροατής, την παραχώρησε ευγενικά, αποχωρώντας λίγα λεπτά μετά την έναρξη της εκδήλωσης. Είναι η κενή θέση που υπήρχε στα μπροστινά καθίσματα, στην οποία αναφέρεται – επιτελώντας έργο ταξιθέτη – ο κ. Κοτζιάς, στο σχετικό με την εκδήλωση βίντεο.

Υποθέτω ότι ο κ. Μητρόπουλος παρατήρησε την απουσία θάλασσας για να πραγματοποιήσει η βαρκούλα το πρώτο (πράττω) της ταξιδάκι και συνηθισμένος από «λαοθάλασσες» αισθάνθηκε «αδια - θεσία.».

Κλείνοντας αυτό το σημείωμα θέλω να αφιερώσω σε όλους όσους αγαπούν και θέλουν να σώσουν αυτό τον τόπο – από τον κ. Στουρνάρα που ανάφερα, μέχρι τον κ. Κοτζιά, που «ανα-στοχάστηκε» [4] μια μέρα πριν τη «βάφτιση» της βαρκούλας του, τη δυνατότητα του πολιτικού «θαύματος» - τα παρακάτω λόγια.

«Αγάπησα τον τόπο, τα θυμάρια μες στις στουρναρόπετρες, στο βάθος πέρα τις απλές γραμμές των βουνών και τι ήμερο το σάλεμα του πελάγου, τον πεύκο και την ελιά και τον ξερόβραχο και το λιβάδι, τον έλατο πάνω στις βουνοκορφές και το βαρκάκι που πάει γιαλό- γιαλό. Κι όχι απλά τους αγάπησα, μα τους θαύμασα. Θαύμασα την καρτερία τους, την προκοπή τους, την πίστη τους, την αντοχή, την ξυπνάδα τους, την πονηριά τους, τη λεβεντιά τους. Θολώνουν άθελα οι πομπές, τα μαύρα κουσούρια της φυλής, μπροστά στο θαύμα.» [5]

[1]   Αντόνιο Γκράμσι (1972), «Οι διανοούμενοι» - Εκδόσεις ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ

[2]   J. M. Keynes : Γενική Θεωρία – Κεφ. 10,  Η οριακή ροπή προς κατανάλωση και ο πολλαπλασιαστής.

[3]   Γ. Σεφέρης :  «Ένας Έλληνας – ο Μακρυγιάννης», στα Απομνημονεύματα του           Μακρυγιάννη. Εκδόσεις ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ  Σελ. 38-43.

[4]   Ο κ. Κοτζιάς είναι υπεύθυνος της αξιόλογης σειράς βιβλίων «Αναστοχασμός»

[5]   Θ. Πετσάλη – Διομήδη : «Οι  Μαυρόλυκοι» - Εκδ. ΕΣΤΙΑ, Δ’ έκδοση, Τόμος I, σελ. 16-17