Τα μυστικά των μέτρων λιτότητας

του Josep Fοntana

Βιώνουμε μία περίοδο, στην οποία τα μέτρα οικονομικής πολιτικής που υιοθετούνται σε ολόκληρο τον κόσμο φαίνονται παράλογα. Επιτρέψτε μου να ξεκαθαρίσω εξ αρχής ότι δεν αναφέρομαι στην Ισπανία, αφού εδώ δεν υπάρχει καν οικονομική πολιτική. Η Κυβέρνηση απλώς, περιορίζεται στο να ακολουθεί κατά γράμμα τις εντολές που λαμβάνει από τις Βρυξέλλες ή το Βερολίνο. Εξάλλου, πώς θα μπορούσε να ασκήσει οικονομική πολιτική μια Κυβέρνηση με εξαφανισμένο Πρωθυπουργό; Με έναν Πρωθυπουργό που έχει αφήσει τη διαχείριση της κρίσης στα χέρια ενός Υπουργού Οικονομικών, ο οποίος κάθε φορά που ανοίγει το στόμα του (και το κάνει υπερβολικά συχνά) προκαλεί την εκτίναξη των ασφαλίστρων κινδύνου και τη φυγή χρημάτων από τις ισπανικές τράπεζες προς τράπεζες του εξωτερικού. Κι αυτό, βεβαίως, λόγω του φόβου για το τί μπορεί να ξημερώσει σε ένα κράτος με μία τόσο αναξιόπιστη Κυβέρνηση. (Μόνο το Μάιο έφυγαν προς τράπεζες του εξωτερικού πάνω από 40 δις ευρώ).

Αναφέρομαι γενικότερα στις πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζονται στο μισό πλανήτη, οι οποίες έχουν επανειλημμένως καταγγελθεί για την αναποτελεσματικότητα και (επιτρέψτε μου) την...
ανοησία τους. Είναι προφανές πως το μόνο που πετυχαίνουν είναι να επιδεινώνουν την οικονομική ύφεση και να επιτείνουν τη φτωχοποίηση των πολιτών.

Ας δούμε το παράδειγμα της Ελλάδος: Το 2010, το ΔΝΤ προέβλεπε ότι με την εφαρμογή των περικοπών και των ιδιωτικοποιήσεων που περιλαμβάνονταν στο Μνημόνιο, η ελληνική οικονομία θα ανέκαμπτε και θα επέστρεφε το 2012 σε ρυθμούς ανάπτυξης 1,1%. Οι τελευταίες προβλέψεις της Κυβέρνησης για το 2012, που δημοσιοποιήθηκαν στα τέλη του Ιουλίου, προβλέπουν ύφεση της τάξης του 7%.

Σε μία πρόσφατη έκθεση για την Ισπανία, το ΔΝΤ εκτιμούσε ότι όχι μόνο το τρέχον έτος, αλλά και το 2013, η ισπανική οικονομία θα παραμείνει σε ύφεση ( -1,2% ) και ότι από το 2014 θα επιτευχθούν μικροί ρυθμοί ανάπτυξης (0,9%) , οι οποίοι, ωστόσο, δε θα είναι σε θέση ούτε το 2015 , ούτε το 2016 να μειώσουν τα ποσοστά της ανεργίας. Αν λάβουμε δε υπ' όψιν τη μεγάλη... επιτυχία των προβλέψεων του ΔΝΤ για την Ελλάδα, καταλαβαίνουμε ότι οι αντίστοιχες που αφορούν την Ισπανία μόνο ως απόλυτα καταστροφικές για το μέλλον μας μπορούν να αξιολογηθούν. Πώς δικαιολογείται τότε η συνέχιση της ίδιας πολιτικής, της ίδιας αποτυχημένης συνταγής;

Ο παραλογισμός δεν είναι μόνο “προνόμιο” της Ευρωζώνης. Οι πολιτικοί των ΗΠΑ παρουσιάζουν προς τα έξω μία εικόνα φόβου απέναντι σε μία μελλοντική κρίση χρέους. Κι όλα αυτά σε μία χρονική στιγμή που οι εκτιμήσεις του υπολοίπου κόσμου -επενδυτών- για την οικονομία των ΗΠΑ είναι τέτοιες, που επιτρέπει σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες να δανείζονται με μηδενικό ή ακόμη και με αρνητικό επιτόκιο (Όχι μόνο, δηλαδή, οι επενδυτές δανείζουν στις ΗΠΑ χωρίς τόκο, αλλά τουναντίον, πληρώνουν κι από πάνω, για την ασφαλή φύλαξη των χρημάτων τους).

Δεδομένου του δείκτη ανεργίας των ΗΠΑ και δεδομένης της καταστροφικής κατάστασης, στην οποία βρίσκονται οι υποδομές του κράτους ( Ο δημοσιογράφος Peter Radford σε πρόσφατο άρθρο του περιγράφει “σάπια τρένα, δρόμους γεμάτους λακούβες, σχολεία-ερείπια, απαρχαιωμένο μετρό και γέφυρες υπο κατάρρευση) , θα φαινόταν λογικό να χρησιμοποιηθεί όλο αυτό το χρήμα που λαμβάνουν δωρεάν οι ΗΠΑ σε κατασκευή σχολείων, σε βελτίωση του οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό νέες θέσεις εργασίες που θα συνέβαλλαν στην οικονομική ανάκαμψη. Κι όμως, δε συμβαίνει αυτό...

Αλλά εάν στην περίπτωση των ΗΠΑ δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε τί είναι αυτό που εμποδίζει την αξιοποίηση αυτού του φθηνού χρήματος σε έργα υποδομών, σε έργα με μελλοντική προοπτική, αυτό που συμβαίνει στη Μεγάλη Βρετανία είναι πέρα για πέρα εξωφρενικό. Το κράτος βρίσκεται πλέον σε πλήρη τροχιά ύφεσης, οι δυνατότητες ανάκαμψης της οικονομίας φαίνονται μηδαμινές, λόγω της πτώσης που παρουσιάζει η βιομηχανική παραγωγή, και με το οικογενειακό εισόδημα στα χαμηλότερα επίπεδα από τις αρχές του 2005 (χωρίς επιπλέον να υπολογίζουμε τους κακούς οιωνούς για το σκάσιμο μιας νέας φούσκας ακινήτων). Ε λοιπόν, το κράτος αυτό λαμβάνει από τους οίκους αξιολόγησης AAA. Έτσι, σήμερα η Μεγάλη Βρετανία μπορεί να δανείζεται χρήματα με τόσο χαμηλό επιτόκιο (μηδενικό ή ακόμη και αρνητικό) όσο ποτέ στο παρελθόν. Γιατί λοιπόν δεν εκμεταλλεύεται την ευκαιρία που της δίνεται για δημόσιες επενδύσεις;

Τον περασμένο Μάιο, ο Paul Krugman, επισκεπτόμενος τη Μεγάλη Βρετανία, έθεσε το παραπάνω ερώτημα σε προσωπικότητες που στηρίζουν τον Cameron. Οι απαντήσεις που έλαβε βοηθούν στο να κατανοήσουμε το μυστικό που κρύβεται πίσω από τις πολιτικές της λιτότητας. Αρχικά, επιχείρησαν να το δικαιολογήσουν με μία παρομοίωση: Όπως μία οικογένεια με χρέη προσπαθεί να αποταμιεύσει, έτσι και το χρεωμένο Κράτος έχει ανάγκη εξοικονόμησης χρημάτων. Αλλά αφού ο Krugman τους εξήγησε πως η παρομοίωση αυτή είναι πέρα για πέρα άστοχη, έλαβε την απάντηση που φανερώνει την αλήθεια:

Πραγματικός στόχος αυτών των πολιτικών είναι η μείωση του μεγέθους του Κράτους, γεγονός που αποδεικνύει, καταλήγει ο Krugman, πως η χρησιμοποίηση του πανικού από την κρίση χρέους δεν είναι, παρά μία δικαιολογία, για να καταλυθεί το Κοινωνικό Κράτος.

Τις ίδιες ημέρες, ο οικονομολόγος Mark Weisbrot έγραφε από τη Μαδρίτη πως σκοπός της οικονομικής πολιτικής που ακολουθεί και εφαρμόζει το Λαϊκό Κόμμα της Ισπανίας είναι να αποδυναμώσει το εργατικό κίνημα, ως μέρος μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής ισοπέδωσης του Κράτους Πρόνοιας. Και κατέληγε στο άρθρο του ότι αυτές οι πολιτικές ουδεμία σχέση έχουν με την επίλυση της τρέχουσας οικονομικής κρίσης, ούτε βέβαια με τις μειώσεις των κρατικών ελλειμμάτων.

Για να το πω λοιπόν έτσι ωμά: Δε φαίνεται ξεκάθαρα εάν κλείνουμε τα νοσοκομεία, για να εξοικονομήσουμε χρήματα, ή αν εξοικονομούμε χρήματα, ακριβώς για να κλείσουμε τα νοσοκομεία.

Από την ισπανική EL PERIODICO

Επιλογή και μετάφραση από τον ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ ΜΑΚΙΣΟΓΛΟΥ

O Josep Fontana είναι γνωστός ιστορικός, 81 χρόνων σήμερα

από το kentrinews.gr