Δημοκρατία και Τοπική Αυτοδιοίκηση

Του Γιώργου Κόλλια 

Δημοκρατία σε τοπικό επίπεδο σημαίνει ουσιαστική εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας (των φορέων της και των πολιτών) στη διαβούλευση, τη γνωμοδότηση  και τη λήψη των αποφάσεων που τους αφορούν, άμεσα ή έμμεσα. Αυτό σημαίνει ότι η συζήτηση για τα τοπικά  ή γενικότερης σημασίας ζητήματα, δεν θα πρέπει να περιορίζεται στο Δημοτικό ή Τοπικό Συμβούλιο, αλλά  να επεκτείνεται στις γειτονιές, στους φορείς, στους πολίτες.

Δημοκρατία, σημαίνει  ότι για όλα τα σημαντικά ζητήματα που αφορούν την πόλη και την κοινωνία,  λαμβάνονται γνωμοδοτήσεις και αποφάσεις σε επίπεδο  θεματικών ή τοπικών λαϊκών συνελεύσεων και προωθούνται μέσω εκλεγμένων (και ανακλητών, βέβαια) εκπροσώπων προς κάθε κατεύθυνση (αρμόδιοι κρατικοί φορείς, Δημοτικά Συμβούλια, ΜΜΕ, κοινωνικά δίκτυα κλπ).

Το Δημοτικό Συμβούλιο, έχει  την ευθύνη της τελικής διατύπωσης των θέσεων της τοπικής κοινωνίας, όπως εκφράζεται μέσα από τις λαϊκές συνελεύσεις, καταγράφοντας και παρουσιάζοντας τις απόψεις τόσο της πλειοψηφίας, όσο και τις μειοψηφούσες απόψεις. Η τελική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, για όλες τις γνωμοδοτήσεις και τις αποφάσεις θεματικού ή τοπικού χαρακτήρα, λαμβάνεται από ένα «σώμα» το οποίο αποτελείται αποκλειστικά από εκπροσώπους των λαϊκών συνελεύσεων.

Για ζητήματα υπερτοπικής σημασίας, οι αποφάσεις λαμβάνονται από το Περιφερειακό Συμβούλιο, (το οποίο αποτελείται από εκπροσώπους που έχουν εκλεγεί σε τοπικό επίπεδο), αφού έχει προηγηθεί ουσιαστική διαβούλευση και έχουν γνωμοδοτήσει οι θεματικές ή τοπικές λαϊκές συνελεύσεις.
Το «μοντέλο» που παρουσιάζεται παραπάνω, απέχει προφανώς, παρασάγγας από το ισχύον σήμερα στην χώρα μας, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο όπου, απλώς, κάποιες εξαιρέσεις, επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

Στη χώρα μας με το εκλογικό σύστημα του προηγούμενου νόμου του Καλλικράτη, στις Δημοτικές και Περιφερειακές εκλογές, υπήρχε η δυνατότητα σε μια αρχικά εξαιρετικά μειοψηφούσα παράταξη (ακόμη και του 15%), να ελέγχει τελικά το Δημοτικό ή το Περιφερειακό Συμβούλιο, προωθώντας συνήθως αποφάσεις, που δεν εκφράζουν την μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών. Το γεγονός ότι δίνεται  η δυνατότητα να εκπροσωπούνται στα δημοτικά και περιφερειακά Συμβούλια και κάποιες μικρότερης εμβέλειας παρατάξεις, δεν αναιρεί τον βαθιά  αντιδημοκρατικό τρόπο συγκρότησης των Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων.

Με το νέο νόμο του Κλεισθένη  μόνο αυτό ουσιαστικά άλλαξε προς τη σωστή κατεύθυνση με τη θέσπιση της απλής αναλογικής. Η πρωτοφανής πύκνωση της χωρικής αντιπροσώπευσης με τη δημιουργία τεράστιων σε έκταση Δήμων δεν άλλαξε. Το μέσο μέγεθος των Δήμων παραμένει περίπου στα 400.000 στρέμματα, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι περίπου 50.000 στρέμματα. Αντίστοιχα και η μέση πληθυσμιακή συγκέντρωση των Δήμων είναι περίπου 35.000 χιλιάδες κάτοικοι, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι περίπου 5.500 χιλιάδες. Όλα αυτά σε μία χώρα που είναι σε μεγάλο βαθμό ορεινή, με πάρα πολλά νησιά και ουσιαστικά χρεοκοπημένη. Αυτό οδηγεί σε προβλήματα πρόσβασης στο κέντρο των Δήμων και κατά συνέπεια σε ουσιαστική έλλειψη αντιπροσώπευσης. Αυτά έγιναν κυρίως για τη στενότερη και καλύτερη συνεργασία των περιφερειακών με τις κεντρικές ελίτ, με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε σε ένα ολιγαρχικό σύστημα κάτι που είναι εντελώς αντιδημοκρατικό.

Γιατί άραγε αγνοούνται όλες οι τοπικές κοινωνίες από τους εκάστοτε τοπικούς άρχοντες;
Είναι ένα μεγάλο ερώτημα που οι τοπικές εξουσίες δεν έχουν δώσει μέχρι τώρα πειστικές απαντήσεις.

Δεν μπορούν;
Δεν θέλουν ;
Αρκούνται στο να είναι στην εξουσία για 4 ή 5 χρόνια, σύμφωνα με τη θεωρία του βολέματος, και μετά ότι ήθελε προκύψει;
Εύλογα ερωτήματα όλων μας, για τα οποία δεν περιμένουμε να μας δώσουν απαντήσεις.

Ο λόγος είναι ότι φοβούνται τον κόσμο, τη μάζα και τη λαϊκή συνέλευση στην οποία οφείλουν να απολογούνται για τα έργα και ημέρες τους, σύμφωνα με τους στοιχειώδεις κανόνες δημοκρατίας. Γι’ αυτό και προτιμούν μόνο τα ολιγομελή δημοτικά ή περιφερειακά συμβούλια.
Ηγέτες που οι αποφάσεις τους δεν λαμβάνονται άμεσα, μαζί με το λαό, δεν έχουν καμιά τύχη επιτυχίας και προσφοράς βοήθειας στη φτωχοποιημένη χώρα μας.
Στις περισσότερες φορές τα προεκλογικά προγράμματα για τα οποία ψηφίστηκαν δεν εφαρμόζονται, αλλά και αν εφαρμόζονται δεν έχουν την αποδοχή της πλειοψηφίας. Πλήρης αναντιστοιχία λόγων και έργων.

Οι «μεγάλες μεταρρυθμίσεις» στην τοπική αυτοδιοίκηση (Καποδίστριας, Καλλικράτης, Κλεισθένης) έφεραν ή διατηρούν τον συγκεντρωτισμό των εξουσιών, την αποξένωση, την ερήμωση των κοινοτήτων, την αδιαφάνεια και την μεγάλη απόσταση των πολιτών από τα κέντρα εξουσίας. Με την κατάργηση της κοινότητας, καταργήθηκε το τοπικό, το άμεσο, η συνέλευση των κατοίκων, η άμεση ενημέρωση και η λήψη μαζί με το λαό όλων των αποφάσεων. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση με όλη τη σημασία της λέξης έπαψε να υπάρχει από τη στιγμή που καταργήθηκε ο παλιός νόμος «περί Δήμων και Κοινοτήτων» και αντικαταστάθηκε  με τους τρεις προαναφερθέντες.

Με την κατάργηση της κοινότητας, καταργήθηκε το τοπικό, το άμεσο, η συνέλευση των κατοίκων, η άμεση ενημέρωση και η λήψη μαζί με το λαό όλων των αποφάσεων.
Συνοψίζοντας, είναι προφανές ότι υπάρχει στη χώρα μας (και όχι μόνο) ένα «έλλειμμα δημοκρατίας», το οποίο εμφανίζεται με όλα του τα χαρακτηριστικά και στο χώρο της λεγόμενης «Τοπικής Αυτοδιοίκησης» (δημαρχοκεντρισμός κλπ). Απέναντι σ’ αυτή την πραγματικότητα, το αίτημα των πολιτών δεν μπορεί να περιορίζεται σε μια δικαιότερη κατανομή των εδρών του Δημοτικού ή Περιφερειακού Συμβουλίου μέσω της υιοθέτησης του εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής, αλλά στη λειτουργία λαϊκών συνελεύσεων με ουσιαστικό  αποφασιστικό χαρακτήρα σε τοπικής σημασίας ζητήματα  και γνωμοδοτικό χαρακτήρα σε υπερτοπικά ζητήματα. Δηλαδή σήμερα στον χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το ζητούμενο είναι η διεκδίκηση της δημοκρατίας, σε αντικατάσταση του ισχύοντος  εκτρώματος  που βεβαίως καμιά σχέση δεν έχει με την «Δημοκρατία».

Ο Γιώργος Κόλλιας είναι μέλος του Εθνικού Συντονιστικού Συμβουλίου του Ε.ΠΑ.Μ.

Πηγή: https://www.epamhellas.gr