Ενεργειακή φτώχεια, ένα διογκούμενο πανευρωπαϊκό πρόβλημα. Πρόσβαση στο ηλεκτρικό ρεύμα, μια εθνική απάντηση!

Της Φλώρας Παπαδέδε και του Γιώργου Γεωργή

Η αύξηση των τιμών της ενέργειας καθιστά την ενεργειακή φτώχια στην Ευρωπαϊκή Ένωση ένα ζήτημα που γίνεται όλο και πιο οξυμένο, ειδικά όταν το εισόδημα των πολιτών δεν αυξάνεται ή όταν μειώνεται.

Ενεργειακή φτώχεια υφίσταται όταν ένα άτομο δεν έχει τη δυνατότητα να θερμάνει ή να ψύξει το σπίτι του επαρκώς και σε προσιτές τιμές. Οι λόγοι αύξησης των ποσοστών ενεργειακής φτώχιας στην ΕΕ είναι πολλαπλοί: η αύξηση της ανεργίας, η αύξηση των τιμών της ενέργειας ως συνέπεια της απελευθέρωσης των αγορών ενέργειας, η μείωση του πραγματικού εισοδήματος, οι περικοπές των υπηρεσιών κοινωνικής υποστήριξης. Περισσότερα από 50 εκατομμύρια νοικοκυριά στην ΕΕ δυσκολεύονται κι ένα σοβαρό μέρος τους αδυνατεί να αποκτήσει την κατάλληλη ζεστασιά, να πληρώσει τους λογαριασμούς κοινής ωφελείας και να ζήσει σε σπίτια χωρίς υγρασία και μούχλα. Στην Ελλάδα όπου καταργήθηκαν τα μνημόνια η κατάσταση είναι δραματικά χειρότερη!

Αφού η πρόσβαση στην ΗΕ θα έπρεπε να είναι, στον εικοστό πρώτο αιώνα, στοιχειώδες κοινωνικό δικαίωμα, τότε οι διακοπές της παροχής ενέργειας θα έπρεπε σχεδόν να απαγορεύονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Σε κάθε περίπτωση θα έπρεπε να καθίστανται εξαιρετικά δύσκολες από την εθνική νομοθεσία, ειδικά σε συνθήκες απελευθερωμένης αγοράς.

Εδώ δε γίνεται λόγος μόνο για τα θύματα της κρίσης και των μνημονίων, αλλά για το ενδημικό στην ΕΕ φαινόμενο της Ενεργειακής φτώχειας που είναι η αναπόδραστη συνέπεια των απελευθερωμένων ενεργειακών αγορών. Όσο απελευθερώνεται η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (ΗΕ), τόσο δυσκολεύεται η πρόσβαση σε αυτή. Κι όμως, η πρόσβαση στην ενέργεια, όπως και η πρόσβαση στο νερό, θα έπρεπε να θεωρούνται ως στοιχειώδη κοινωνικά δικαιώματα -όχι εμπορεύματα- και να κατοχυρώνονται και συνταγματικά.

Αφού η ΗΕ είναι όρος και δείκτης ανάπτυξης του πολιτισμού, τότε και η πρόσβαση σε αυτό το δημόσιο αγαθό, αποτελεί στοιχειώδες κοινωνικό δικαίωμα! Ελάχιστο μέτρο –σε κάθε περίπτωση ανεπαρκές- εξασφάλισης της πρόσβασης στην ηλεκτρική ενέργεια, θα έπρεπε να είναι η διατήρηση του κρατικού ελέγχου των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας. Ακόμα περισσότερο, η κυβερνητική ευθύνη για τη διαμόρφωσή τους!

Η καλύτερη προστασία της κοινωνίας από τις μεταβολές των τιμών και τα χρηματιστηριακά παιχνίδια σε μια ασταθή αγορά, όπως αυτή της ΗΕ, είναι οι ρυθμιζόμενες τιμές. Αν περιορίζεται έως εξαφάνισης η κερδοσκοπία και ο ανορθολογισμός που τη διακρίνει, τόσο το καλύτερο για τα νοικοκυριά! Ο ηλεκτρενεργειακός τομέας της οικονομίας θα έπρεπε να αρκείται στην αυτοχρηματοδότηση της λειτουργίας και της σχεδιομετρικής ανάπτυξής του, εξασφαλίζοντας οικονομίες κλίμακας και την «εφθηνοτέρα δυνατή τιμή» στο ρεύμα, προστατεύοντας πάντα το περιβάλλον. Να συμβάλλει στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας!

Οι συνεχώς αυξανόμενες τιμές της ΗΕ, οι υπερεπενδύσεις σε «στοχαστική» κυρίως εγκατεστημένη ισχύ (τρείς φορές πάνω από όση θα χρειαζόταν για την κάλυψη της ανώτατης ζήτησης!), δείχνουν ότι η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικού ρεύματος πριν από είκοσι χρόνια ήταν λάθος! Αν προσθέσουμε και το γεγονός πως η ως τα χθες ενεργειακά αυτάρκης Ελλάδα, σε συνθήκες μνημονίων και δραστικής μείωσης των ενεργειακών της αναγκών, μεταβάλλεται ταχύτατα σε εισαγωγέα ΗΕ, τότε η απελευθέρωση της αγοράς ΗΕ, δεν ήταν μόνο λάθος, αλλά εθνικό έγκλημα!

Κάθε επίκληση του αγοραίου «εξορθολογισμού» των τιμολογίων, από την ως τα τώρα μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, οδήγησε μέχρι σήμερα σε αυξήσεις, κυρίως στο οικιακό και αγροτικό τιμολόγιο, σε ενεργειακή φτώχεια! Συνοδεύονταν δε από χειροτέρευση της κατάστασης και της θέσης του Ομίλου της ΔΕΗ!

Στην καταβαράθρωση της χρηματιστηριακής αξίας του Ομίλου συμβάλουν και οι ανεκδιήγητοι, αποικιακού τύπου όροι δίωξης του λιγνίτη από την ηλεκτροπαραγωγή. Ενώ, μεγάλο μέρος των χρεών της ΔΕΗ ΑΕ οφείλεται στην γενναιόδωρη κι αδιάληπτη επιδότηση των ΑΠΕ, αλλά και των λοιπών ιδιωτών, κατά κόσμο ανταγωνιστών της!

Αν κάτι στην ενεργειακή μας πολιτική χρειάζεται επειγόντως εξορθολογισμό, είναι πριν από όλα η απίστευτη σπατάλη εθνικών πόρων για να κερδοσκοπούν ορισμένοι με τις επιδοτούμενες ΑΠΕ και την απελευθέρωση της αγοράς ΗΕ: Δεν είναι ανοησία να δανείζεσαι λεφτά για να επιδοτείς αμφίβολης παραγωγικότητας «στοχαστικές» μονάδες, να αγοράζεις την όποια παραγωγή τους σε τιμές δύο και τρείς φορές ακριβότερα από όσο πουλάς; Κι όλα αυτά για να βελτιώνεται η «πράσινη» τεχνολογία στις χώρες που κατασκευάζουν κι εξάγουν ΑΠΕ και τυγχάνουν τόσο δανειστές όσο κι «αξιολογητές» κι επίτροποί μας!

Η Φλώρα Παπαδέδε είναι Αν. Γεν. Γραμματέας ΣΕΠ/ΔΕΗ-ΚΗΕ.

Ο Γιώργος Γεωργής είναι Μέλος του Δ.Σ. ΣΕΠ/ΔΕΗ-ΚΗΕ, υπεύθ. του τομέα Ενέργειας του Ε.ΠΑ.Μ.

Πηγή: Περιοδικό Newsletter του ΣΕΠ ΔΕΗ-ΚΗΕ, τεύχος 19, μηνός ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2018