ΤΟ …ΣΧΙΣΤΟΛΙΘΙΚΟ ΜΗΛΟΝ ΤΗΣ ΕΡΙΔΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΗΠΑ

Γράφει ο Λεωνίδας Βατικιώτης

Δεν άφησε αναπάντητες τις αμερικανικές επικρίσεις για τη γερμανορωσική ενεργειακή συνεργασία ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας πριν την συνάντηση Πούτιν και Μέρκελ στις 25 Μαΐου.

Ο Πίτερ Αλτεμάγιερ επιτέθηκε στην Ουάσινγκτον κατηγορώντας την ότι θέλει να ακυρώσει την κατασκευή του αγωγού Nordstream II που υλοποιείται από τον ρωσικό ενεργειακό γίγαντα Gazprom και μια κοινοπραξία ευρωπαϊκών ενεργειακών εταιρειών «προκειμένου να δώσουν ώθηση στις δικές τους εξαγωγές σχιστολιθικού αερίου. «Αλλά είναι πολύ πιο ακριβές σε σχέση με το αέριο του αγωγού», ήταν η απάντησή του, σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times στις 23 Μαΐου.

Είχε προηγηθεί ένα εξαιρετικά διαφωτιστικό ρεπορτάζ της Wall Street Journal λίγες ημέρες πριν, βάσει του οποίου ο Τραμπ είχε απειλήσει την Μέρκελ με εμπορικό πόλεμο αν το Βερολίνο δεν ακυρώσει το σχέδιο κατασκευής του Nordstream II. Οι ΗΠΑ, χρησιμοποιώντας συχνά τα κράτη της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης ως φερέφωνά τους, παρότι επικαλούνται την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης όταν απαιτούν τον αποκλεισμό της Ρωσίας από την ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά, αν κάτι μακροπρόθεσμα επιδιώκουν είναι τον οικονομικό στραγγαλισμό της Ρωσίας και τη διαιώνιση της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από πηγές που ελέγχονται ευθέως ή έμμεσα από τις ΗΠΑ. 

Αυτό που άμεσα επιδιώκουν είναι την εξασφάλιση αγορών για τις δικές τους συνεχώς αυξανόμενες εξαγωγές σχιστολιθικού πετρελαίου και αερίου. Πρόκειται για μια σχετικά νέα μεταβλητή στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά που, χωρίς υπερβολή, αλλάζει τα πάντα.

Τα ίδια τα μεγέθη είναι εξόχως αποκαλυπτικά για τη σημασία που έχει για τις ΗΠΑ η σχιστολιθική παραγωγή. «Οι ΗΠΑ έχουν ξεπεράσει τη Σαουδική Αραβία ως παραγωγός αργού πετρελαίου και είναι σε πορεία να υπερβούν τη Ρωσία για να γίνουν ο παγκόσμιος ηγέτης αυτό ή τον επόμενο χρόνο. Ακόμη και η συνήθως προσεκτική Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας άλλαξε για να περιγράψει την πρόσφατη αύξηση στην αμερικανική παραγωγή πετρελαίου, που πρόσθεσε 846.000 βαρέλια/ημέρα μέσα σε μόλις 3 μήνες, σαν “κολοσσιαία”», έγραφαν οι Financial Times στις 4 Μαρτίου 2018. 

Οι προσδοκίες που έχουν δημιουργηθεί για την βελτίωση της θέσης των ΗΠΑ στον διεθνή ενεργειακό ανταγωνισμό περιγράφτηκαν ανάγλυφα στο περιοδικό Foreign Affairs, πριν τέσσερα ακριβώς χρόνια, στο τεύχος Μαΐου – Ιουνίου 2014, με τα εξής λόγια: «Πριν μερικά χρόνια οι εξαγωγές υδρογονανθράκων από τις ΗΠΑ ήταν ασήμαντες. Αλλά από την αρχή του 2013, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τα πετροχημικά έχουν γίνει η μεγαλύτερη μοναδική κατηγορία των αμερικανικών εξαγωγών, ξεπερνώντας τα αγροτικά προϊόντα, τον μεταφορικό εξοπλισμό και τα κεφαλαιακά αγαθά. 

Η στροφή στο αμερικανικό εμπορικό ισοζύγιο για τα πετρελαϊκά προϊόντα ήταν εκπληκτική. Το 2008, οι ΗΠΑ ήταν καθαρός εισαγωγέας πετρελαϊκών προϊόντων εισάγοντας 2 εκ. βαρέλια/ημέρα, μέχρι το τέλος του 2013 ήταν καθαρός εξαγωγέας με μια εκροή άνω των 2 εκ. βαρελιών/ημέρα… Το εμπορικό ισοζύγιο για το πετρέλαιο που το 2011 ήταν -354 δισ. δολ., το 2020 θα εκτιναχθεί στα +5 δισ. δολ.».

Από το 2014, μεσολάβησε μια μεγάλη κρίση στον κλάδο των σχιστολιθικών στις ΗΠΑ εξ αιτίας κατά ένα μεγαλύτερο μέρος λόγω της φούσκας που είχε δημιουργηθεί και της καθόλου άσχετης παρεπόμενης πτώσης της τιμής του πετρελαίου στα 50 δολάρια το βαρέλι στο τέλος εκείνου του χρόνου, όπως φαίνεται στο διάγραμμα, που ακύρωσε πολλά επενδυτικά σχέδια. 

Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ο αμερικανικός ενεργειακός τομέας αποδείχθηκε θύμα της επιτυχίας του, καθώς η υπερπροσφορά πετρελαίου οδήγησε τις τιμές στα Τάρταρα και πλήθος φιλόδοξων επενδύσεων, που στηρίζονταν σε επίπεδα τιμών άνω των 100 ευρώ της περιόδου 2011-2014, χρεοκόπησαν εν μία νυκτί. Από μια άποψη, στηριγμένη στην οικονομική ιστορία που ξεκινάει από τις ολλανδικές τουλίπες και φτάνει στην κρίση των dot com, η φούσκα που εξακολουθεί να συνοδεύει τη σχιστολιθική βιομηχανία των ΗΠΑ δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να επιβεβαιώνει τις …ανθηρές προοπτικές του κλάδου, δεδομένου ότι τα νηπιακά βήματα κάθε πολλά υποσχόμενου κλάδου συνοδεύονταν ανέκαθεν από έναν επενδυτικό πυρετό. 

Έτσι συμβαίνει ακόμη και τώρα στις ΗΠΑ μετά τη διόρθωση, «με τις κεφαλαιακές επενδύσεις των 55 κορυφαίων εταιρειών εξόρυξης και παραγωγής που αποτελούν την πρωτοπορία της σχιστολιθικής επανάστασης να υπερβαίνουν κατά 230 δισ. δολ. τα λειτουργικά τους κέρδη, καλύπτοντας τη διαφορά από καταθέσεις, πωλήσεις μετοχών και χρέος», σύμφωνα με τους Financial Times της 4ης Μαρτίου 2018.

Η ανάδυση του ενεργειακού τομέα των ΗΠΑ, έχει ιστορικές επιπτώσεις στις διεθνείς ισορροπίες. Για παράδειγμα, ερμηνεύει την τιτάνια προσπάθεια που καταβάλλει η Σαουδική Αραβία να αποσυνδέσει την οικονομία της από το πετρέλαιο και με τη βοήθεια ενός επενδυτικού ταμείου ύψους 230 δισ. δολ. να διαμορφώσει την Σαουδική Αραβία 2.0, όπως αρέσκεται να περιγράφει η ίδια η σαουδαραβική μοναρχία την οικονομία της επόμενης μέρας. 

Επιπλέον, η ανάδυση του ενεργειακού τομέα και η δυνατότητα που παρέχει στις ΗΠΑ να καταφέρουν μια στρατηγική ήττα εκεί που η Ρωσία εμφανίζει το σημαντικότερο συγκριτικό της πλεονέκτημα ερμηνεύει την απόφαση του Λευκού Οίκου να εγκαταλείψει τη Συμφωνία του Παρισιού για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. 

Πολύ περισσότερο που στην κόψη του ξυραφιού δεν βρίσκεται μόνο η θέση των ΗΠΑ στον κόσμο, αλλά και η ίδια η επιβίωση των ενεργειακών της εταιρειών. Έτσι εξηγείται και η επιθετική πολιτική του Τραμπ κατά την προώθηση των συμφερόντων των ενεργειακών του εταιρειών, παρεμβαίνοντας στα εσωτερικά της Ευρώπης, όπως πράττει κατ’ επανάληψη με τον αγωγό Nord Stream II…

Πηγή: leonidasvatikiotis, μέσω http://teleytaiaexodos.blogspot.com/