Η μπάλα στον εικοστό πρώτο αιώνα...

Γράφει ο Δημήτρης Μηλάκας

Δεν είμαι ειδικός αλλά έχω παίξει μπάλα πολλά χρόνια ... και έχω δει πολλά (13) μουντιάλ, δηλαδή περισσότερα απ όσα προλαβαίνω να δω από εδώ και πέρα με βάση το προσδόκιμο...

Δεδομένης αυτής της οδυνηρής διαπίστωσης (τα έχω φάει τα μουντιάλ μου...) πιθανώς η κρίση μου να είναι φορτισμένη συναισθηματικά όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους που όσο μεγαλώνουν αντιλαμβάνονται όχι χωρίς κάποιο θυμό ότι ο κόσμος αλλάζει- προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο δεν έχει καμία σημασία- ερήμην τους.

Καθώς ο χρόνος μας αφήνει πίσω του, όσο κι αν προσπαθούμε να τον ακολουθήσουμε, χρειάζεται μια ιδιαίτερη προσπάθεια για να ξεφύγουμε από την μυθολογία και τους ήρωες της νεότητάς μας. Μάλιστα όσο πιο παθητικοί παρατηρητές των κοινωνικών δραστηριοτήτων (το ποδόσφαιρο είναι μια από αυτές) έχουμε υπάρξει με τόσο μεγαλύτερη δυσπιστία προσεγγίζουμε το μέλλον και πέφτουμε στην παγίδα της εξιδανίκευσης αυτού που έχουμε βιώσει. Στο ποδόσφαιρο όλα αυτά αποτυπώνονται με πιο γλαφυρό και ξεκάθαρο τρόπο.

Σε μια ποδοσφαιρική διοργάνωση όπως ένα παγκόσμιο κύπελλο που διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια (η περιοδικότητα προσφέρεται για μετρήσεις και συμπεράσματα) εδώ και 80 πάνω κάτω χρόνια (ικανό διάστημα για συγκρίσεις) μπορεί κάποιος ψυχρός παρατηρητής να δει την εξέλιξη και κυρίως το μέλλον του ποδοσφαιρικού παιχνιδιού.

Σ έναν ποδοσφαιρικό αγώνα σαν αυτούς που παρακολουθούμε σε κορυφαίο επίπεδο στο μουντιάλ της Ρωσίας αποτυπώνονται με σαφή τρόπο βασικά χαρακτηριστικά της εποχής μας:

• Η παγκοσμιοποιημένη αντίληψη (όλες οι ομάδες τείνουν να υιοθετήσουν το ίδιο αποδεδειγμένα «βέλτιστο» στιλ παιχνιδιού, γεγονός που προϋποθέτει αθλητικές (υπερφυσικές) ικανότητες για τις τακτικές απαιτήσεις κάλυψης χώρων

• η επιστήμη (με την βοήθειά της αυξάνονται σωματικές/ πνευματικές ικανότητες και αντοχές) των ποδοσφαιριστών

• Η τεχνολογία (μπορούμε να φανταστούμε ένα μέλλον που ο έλεγχος του παιχνιδιού θα έχει εκμηδενίσει το ανθρώπινο διαιτητικό λάθος, αλλά και κόλπα και πρακτικές που θα αναπτυχθούν προκειμένου ο άνθρωπος ποδοσφαιριστής να επιχειρεί να ξεγελάσει τον ρομποτικό διαιτητή

Σε σύγκριση με τα παγκόσμια κύπελλα του παρελθόντος, ειδικά με αυτά που έγιναν πριν 20 με 30 χρόνια το παγκόσμιο κύπελλο της Ρωσίας μοιάζει, και είναι, από άλλον αιώνα. Κι αυτό είναι μετρήσιμο...

Τα συνολικά χιλιόμετρα που τρέχουν οι ομάδες μέσα στο γήπεδο σε ένα αγώνα, τα συνολικά σπριντ , οι συνολικές μεταβιβάσεις συνθέτουν τις νοερές γραμμές που χαράζουν οι κινήσεις των ποδοσφαιριστών στο αγωνιστικό «καμβά». Σήμερα σε σχέση με το παρελθόν αυτό που βλέπουμε στο τερέν είναι πολλά περισσότερα χιλιόμετρα, πολλές περισσότερες παρατεταμένες ταχύτητες πολλές περισσότερες μεταβιβάσεις. Με πιο απλά λόγια βλέπουμε περισσότερη κίνηση, μεγαλύτερη ταχύτητα πολύ μεγαλύτερη τεχνική κατάρτιση.

Σήμερα- σε γενικές γραμμές- δεν μπορεί να υπάρξει καλός αθλητής αλλά «άμπαλος» ή «μπαλαδόρος» αλλά καλός αθλητής σε μια ποδοσφαιρική ομάδα κορυφαίου επιπέδου. Σε αντίθεση με το παρελθόν για να παίξει κάποιος σε κορυφαίο επίπεδο θα πρέπει να είναι ταυτόχρονα (υπέρ)αθλητής και εξαιρετικός τεχνίτης έτσι ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις τακτικές απαιτήσεις ενός αγώνα σε κορυφαίο επίπεδο.

Το παρόν και το διαφαινόμενο (κοινωνικό/ οικονομικό/πολιτικό) μέλλον περιγράφουν ένα ασφυκτικό πλαίσιο προδιαγραφών «επιβίωσης» μέσα στο οποίο τίποτε δεν αφήνεται στην τύχη, τίποτε δεν μένει χωρίς μετρήσιμη επιβεβαίωση, τίποτε δεν αφήνει περιθώριο ελιγμών και αναζήτησης «αυθόρμητων» ή «επαναστατικών» επιλογών. Μέσα σ αυτό το πλαίσιο κινείται ήδη το ποδοσφαιρικό θέαμα σε αγωνιστικό επίπεδο και σε επίπεδο οργανωτικό και μάρκετινγκ.

Παρ όλα αυτά, όπως και στο παρελθόν έτσι και στο μέλλον η καθεστηκυία «τάξη» όσο παραμένει βολική για τους λίγους και αβάσταχτη για τους πολλούς είναι καταδικασμένη να διασαλευτεί έτσι και στο ποδόσφαιρο δεν θα πάψουν να υπάρχουν στιγμές που η ιδιοφυία θα μπορέσει να εκμεταλλευτεί μια στιγμιαία έστω αδυναμία του «καθορισμένου» πλαισίου και να αποτυπώσει στον καμβά μια αναπάντεχη πινελιά τέχνης, σαν αυτή για παράδειγμα στο video που μας χάρισε ο Ricardo Quaresma.

Στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον άλλωστε, κάτι τέτοιες αναπάντεχες επαναστατικές στιγμές (θα) θυμίζουν στους ανθρώπους ότι πράγματι, ζουν…