Η αμερικανική αυτοκρατορία και το πιόνι της

Γράφει ο Δημήτρης Μηλάκας

Βρισκόμαστε ήδη σε μια νέα φάση της προσπάθειας του διεθνούς συστήματος να ισορροπήσει αποτυπώνοντας τον συσχετισμό των δυνάμεων που διαμορφώθηκαν ένα τέταρτο του αιώνα πριν, με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. 

Η αποτύπωση αυτής της προσπάθειας πουθενά αλλού στην υδρόγειο δεν εκφράζεται με τόσο έντονο τρόπο όσο στη Μέση Ανατολή, τη μεγαλύτερη ενεργειακή αποθήκη του πλανήτη.

Ο παρατεταμένος πόλεμος στη Συρία αποδεικνύει τις δυσκολίες εξεύρεσης του νέου σημείου ισορροπίας του διεθνούς συστήματος. Ταυτόχρονα, η απόφαση των ΗΠΑ να αναγνωρίσουν την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του ισραηλινού κράτους και να μεταφέρουν εκεί την πρεσβεία τους αποκαλύπτει βασικές επιλογές της Ουάσιγκτον, οι οποίες περιγράφουν ένα επικίνδυνο μέλλον, το οποίο μας αφορά...

Για να κατανοήσει κάποιος τις τρέχουσες εξελίξεις στον κόσμο θα πρέπει να έχει μια ελάχιστη έστω εικόνα του πολιτικού παιχνιδιού στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Κι αυτό γιατί οι αποφάσεις και οι επιλογές της υπερδύναμης έχουν παγκόσμιες (θετικές - αρνητικές) συνέπειες.

Η διαμάχη στις ΗΠΑ

Η (πολιτική) συζήτηση για το τι είδους ΗΠΑ χρειάζονται οι Αμερικανοί και ο κόσμος ξεκίνησαν σε θεωρητικό επίπεδο πριν από τη διαφαινόμενη αμερικανική νίκη στον Ψυχρό Πόλεμο. Οι επικές (θεωρητικές) μάχες των ακαδημαϊκών (και ταυτόχρονα μάχιμων διαμορφωτών της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής) μπορούν τώρα πια να συνοψιστούν στο δίλημμα το οποίο βασάνισε την αμερικανική ελίτ: παγκόσμια ηγεσία ή ηγεμονία;

Ως νικητές του Ψυχρού Πολέμου οι Αμερικανοί και στα πρώτα χρόνια μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, παίζοντας χωρίς αντίπαλο στη διεθνή σκακιέρα, είχαν την πολυτέλεια να συζητούν τον βαθμό στον οποίο η παγκόσμια εξουσία τους θα ήταν ευεργετική για τα αμερικανικά συμφέροντα.

Όπως το έθεσε ο Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, στο βιβλίο του «Η επιλογή» (2005 από τις εκδόσεις Λιβάνη), η Αμερική πρέπει να κάνει μια ιστορική επιλογή: Θα αγωνιστεί για να κυριαρχήσει στον κόσμο ή για να παίξει ηγετικό ρόλο;

Σύμφωνα με τον Μπρζεζίνσκι, «η ευημερία της Αμερικής και του υπόλοιπου κόσμου είναι αλληλένδετες. Η πανικόβλητη ενασχόληση αποκλειστικά και μόνο με την αμερικανική ασφάλεια, η εμμονή στην τρομοκρατία και η αδιαφορία για τις ανησυχίες μιας πολιτικά ανήσυχης ανθρωπότητας ούτε ενισχύουν την αμερικανική ασφάλεια ούτε συμβιβάζονται με την πραγματική ανάγκη του κόσμου να έχει ως ηγέτη του τις ΗΠΑ. Αν η Αμερική δεν εναρμονίσει τη συντριπτική της ισχύ με την αδιαμφισβήτητη πλην όμως αποσταθεροποιητική κοινωνική γοητεία που ασκεί, μπορεί να βρεθεί απομονωμένη και δεχόμενη επιθέσεις μέσα σ’ ένα περιβάλλον εντεινόμενου παγκόσμιου χάους».

Από την πλευρά του ένας ακόμη ακαδημαϊκός, αλλά ταυτόχρονα και μάχιμος διαμορφωτής των θέσεων της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, ο Χένρι Κίσινγκερ, στο βιβλίο του «ΗΠΑ: αυτοκρατορία ή ηγετική δύναμη» (2002 Λιβάνης) καταλήγει: «Η βασική πρόκληση που αντιμετωπίζει η Αμερική είναι να μεταμορφώσει την ισχύ της σε ηθική συναίνεση, να προωθήσει τις αξίες της όχι με την επιβολή, αλλά μέσω της εκούσιας αποδοχής τους από τον υπόλοιπο κόσμο, ο οποίος, παρά τη φαινομενική του αντίσταση, χρειάζεται απεγνωσμένα μια φωτισμένη ηγεσία».

Η αμφιταλάντευση ανάμεσα στην επιλογή της «φωτισμένης παγκόσμιας ηγεσίας» και τους πειρασμούς της αυτοκρατορικής ηγεσίας, πέρα από τη συζήτηση των θεωρητικών, αποτυπώνεται και στις επιλογές των μεταψυχροπολεμικών αμερικανικών κυβερνήσεων.

Αυτοκρατορική επιλογή

Στην παρούσα φάση, η προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να επιχειρεί μια ξεκάθαρη απάντηση στο δίλημμα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής υποκύπτοντας (ή επιλέγοντας) στον πειρασμό της αυτοκρατορικής (κτηνώδους) ηγεμονίας.

Η επιλογή της διοίκησης Τραμπ προς αυτήν την κατεύθυνση γίνεται ξεκάθαρη από μια σειρά κινήσεων:

1. Καταγγελία και απόσυρση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για τον έλεγχο των πυρηνικών του Ιράν.

2. Απόσυρση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για την κλιματική αλλαγή.

3. Πολιτική ισχύος με την επιβολή δασμών στις εισαγωγές προϊόντων στις ΗΠΑ.

4. Αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ και μεταφορά εκεί της αμερικανικής πρεσβείας.

Είναι προφανές ότι η επιδίωξη της ηγεμονίας θα προκαλέσει μεγαλύτερες τριβές και εντονότερες συγκρούσεις από αυτές που έτσι κι αλλιώς συνόδευαν την αμερικανική ηγεσία στον «δυτικό» κόσμο. Κι αυτό γιατί ο ηγέτης κινείται μέσα σ’ ένα πλαίσιο κανόνων, έστω κι αν αυτοί είναι κομμένοι και ραμμένοι στα μέτρα του, σε αντίθεση με τον αυτοκράτορα που δεν δίνει λογαριασμό σε κανέναν...

Πιόνια για θυσία

Αντιμέτωποι, λοιπόν, με τις επιλογές των αυτοκρατορικών Ηνωμένων Πολιτειών βρίσκονται πρώτα απ’ όλα οι υποτελείς τους Ευρωπαίοι και λοιποί πελάτες τους σε κάθε γωνιά του κόσμου. Στην προκειμένη περίπτωση ήδη γίνονται αντιληπτές ακόμη και από τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις οι συνέπειες της πρόσδεσης στο άρμα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.

● Καμία από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις δεν είναι ευτυχής για την «ανατίναξη» της συμφωνίας με το Ιράν.

● Καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν βλέπει με καλό μάτι τη νέα σύγκρουση που προετοιμάζεται εναντίον του Ιράν.

● Κανείς σύμμαχος των ΗΠΑ δεν είναι ευτυχής με τις αποφάσεις για την απόσυρση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για την κλιματική αλλαγή ή για την επιβολή δασμών στις εισαγωγές στις ΗΠΑ.

● Κανείς, όμως, από τους υποτελείς – μόνος ή όλοι μαζί – δεν είναι σε θέση να αμφισβητήσει και να εναντιωθεί στις αποφάσεις - εντολές του αυτοκράτορα.

Τι σημαίνουν οι αποφάσεις των αυτοκρατορικών ΗΠΑ στην περιοχή μας για την Ελλάδα; Μια πρώτη απάντηση είχαμε τις προηγούμενες μέρες με τη σφαγή των Παλαιστινίων διαδηλωτών στη Γάζα. Για χώρες του μεγέθους της Ελλάδας η μόνη ισχνή προστασία αποτελεί η από θέση αρχών υπεράσπιση των διεθνών θεσμών και των κανόνων δικαίου. Η πρόσδεση σε ένα άρμα, όπως αυτό των ΗΠΑ, που τρέχει για να διαλύσει ό,τι από το διεθνές δίκαιο έχει απομείνει, προδικάζει οδυνηρές συνέπειες...

Και ας μην το ξεχνάμε: Στην παρούσα φάση ο «στενότερος» σύμμαχος της Ελλάδας στην περιοχή (εκτός των ΗΠΑ) είναι το κράτος - δολοφόνος του Ισραήλ...

Πηγή: topontiki, μέσω http://teleytaiaexodos.blogspot.gr/