Οι έμποροι του χρήματος

Του Ηλία Καραβόλια

Τα δε κόκκινα δάνεια των ευρωπαικών εμπορικών τραπεζών αλλά και η αδυναμία των δυτικών αναλυτών να σκανάρουν με ακρίβεια το status των κινεζικών πιστωτικών ιδρυμάτων, συνθέτουν ένα τοπίο σταθερής ανισορροπίας.

Τα δεδομένα που έχουμε δείχνουν ότι οι ισολογισμοί των κεντρικών τραπεζών αντιπροσωπεύουν πάνω από το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ ή περίπου 21 τρισεκατομμύρια δολάρια (πηγή: Citi Research- National Central Banks). 

Η bull market (ανοδικά χρηματιστήρια) έχει φθάσει στα 9 χρόνια συνεχούς ανοδικής πορείας ενώ η Κίνα τα τελευταία 5 χρόνια έχει αυξήσει το δημόσιο χρέος και η κεντρική τράπεζα ακολουθεί την διεθνή πεπατημένη των οριακών μεταβολών στα επιτόκια. 

Ένα συμπεριφορικό παίγνιο ασταθούς ισορροπίας παίζεται σε επίπεδο κεντρικής τραπεζικής με τους παίχτες να είναι ουσιαστικά οι ''οριακοί αγοραστές'' του συστήματος.

To θέμα με την νέα εκδοχή της τραπεζικής, είναι οτι οι αγορές πλέον δεν τιμολογούν το προφανές (επικινδυνότητα απο την φούσκα στους τραπεζικούς ισολογισμούς). Οι τιμές μετοχών, ομολόγων, εμπορευμάτων, συσχετίζονται πλήρως, μερικές φορές, προκαλώντας ερωτηματικά. Άραγε πώς θα επηρεαστεί αυτή συσχέτιση όταν ξεκινήσει η απο-μόχλευση; Και τι πρακτικά θα σημαίνει αυτό για τις Οικονομίες ;

Όλα μοιάζουν ανορθόδοξα, εκτός παραδοσιακής θεωρίας. Και όλα ''εξηγήθηκαν'' όταν ο πρώην κεντρικός τραπεζίτης των ΗΠΑ, Alan Greenspan, δήλωσε σε επιτροπή του Κογκρέσο, το 2008, μεσούσης της τότε κρίσης, ότι: «Έκανα λάθος στην εκτίμησή μου ότι το ιδιωτικό συμφέρον των οργανισμών, συγκεκριμένα των τραπεζών και άλλων, ήταν τέτοιο που θα οδηγούσε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην προστασία των μετόχων και της μετοχικής αξίας των εταιρειών τους […] Έσπασε ένας βασικός πυλώνας του ανταγωνισμού και των ελεύθερων αγορών επί 40 χρόνια. Και με σοκάρισε. Ακόμη δεν έχω πλήρως καταλάβει τι ακριβώς συνέβη». 

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το εμπόριο και η κυκλοφορία του χρήματος εντός της χάρτινης οικονομίας στηρίχθηκε εδώ και πολλά χρόνια ακριβώς σε αυτή την αδυναμία του συστήματος που επεσήμανε ο Greenspan. ''Βγήκε'' χρήμα απο τις πραγματικές οικονομίες και εισήχθη στο πιστωτικό κύκλωμα. 

Ψηφιακές εγγραφές μοχλευμένου κεφαλαίου λειτουργούν πλέον ως λογιστικές εγγραφές που επηρεάζουν αρνητικά τόσο την παραγωγή όσο και το εμπόριο και την απασχόληση. Και όλα αυτά την στιγμή που το εμπόρευμα-χρήμα έγινε φθηνότερο όσο ποτέ άλλοτε στην ανθρώπινη Ιστορία και ταυτόχρονα δεν αυξάνεται η ζήτηση του για επενδύσεις στην παραγωγική οικονομία και στον πρωτογενή τομέα.

Πρόσφατα ο έμπειρος αναλυτής των FT M. Wolf σε σχετικό άρθρο του για την διεθνή οικονομία (http://www.euro2day.gr/ftcom/ftcom_gr/article-ft-gr/1602593/pos-h-krish-exethese-toys-oikonomologoys.html ) προσδιορίζει αλλιώς τα πράγματα, απομακρύνοντας μας για λίγο απο την κριτική στο τραπεζικό σύστημα: ''Τα μακροοικονομικά που δεν περιλαμβάνουν το ενδεχόμενο κρίσεων χάνουν αυτό που είναι ουσιώδες, όπως μια ιατρική επιστήμη που δεν θα λάμβανε υπόψη την πιθανότητα καρδιακών επεισοδίων...''. 

Πρέπει να σταθούμε για λίγο στην έννοια της κρίσης. Να την τοποθετήσουμε  σε ένα συγκεκριμένο κάθε φορά μέρος του χρόνου, της ιστορίας, βάζοντας της όρια χωρο- χρονικά. Και εκεί ακριβώς να εισάγουμε την νέα εκδοχή του μοχλευμένου τραπεζικού συστήματος, αφού ναι μεν δεν είναι οι τράπεζες η πηγή των δεινών στις οικονομίες, όμως συμβάλλουν τα μέγιστα στις κρίσεις ύφεσης και λιτότητας. Ας μην ξεχνάμε το πώς ξεφορτώθηκαν το 2010 οι ευρωπαικές τράπεζες το σκάρτο ελληνικό ομόλογο, το οποίο αγόραζε η ΕΚΤ με σημαντικό discount και το πληρώθηκε τελικά στο άρτιο απο το ελληνικό Δημόσιο.

Οι εποχές άλλαξαν για την αλυσίδα έκδοσης- κυκλοφορίας- αποθησαύρισης χρήματος. Η αποταμίευση δεν γεννάει αντίστοιχο ύψος επενδύσεων. Οι αγορές νομισμάτων, μετοχών, ομολόγων, εμπορευμάτων στοιχηματίζονται με παράγωγα και μόχλευση- και η μεταβλητότητα τους επίσης το ίδιο. 

Οι μοχλεύσεις είναι υψηλές και η εποπτεία του συστήματος μοιάζει δύσκολη. Δεν θα ισορροπήσει το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα αν δεν κανονικοποιηθεί η τάση τόσο των επιτοκίων όσο και των μεταβολών τους. Το παιχνίδι είναι υψηλού στοιχήματος μεταξύ των κεντρικών τραπεζών, την ίδια ώρα που οι ιδιωτικές- εμπορικές και επενδυτικές- εξαρτώνται πλήρως απο τα υπερεκτεθειμένα σε δανεισμό χαρτοφυλάκια τους. 

Η πραγματική οικονομία δεν γίνεται αποδέκτης της όποιας πλεονάζουσας ρευστότητας στο σύστημα. Το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο μετατράπηκε σε ''οιονεί'' παραγωγικό κεφάλαιο και το μέλλον στις οικονομίες προεξοφλείται συνέχει απο τις υπερ- μοχλευμένες αγορές. Η υψηλή κινητικότητα κεφαλαίων και οι υψηλής συχνότητας συναλλαγές αποτελούν ικανή αλλά όχι αναγκαία συνθήκη αποτροπής μιας νέας κρίσης, όπως αυτή με την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008. Οι έμποροι του χρήματος ξέρουν οτι αυτό είναι πιθανό. Μένει να δούμε πώς θα ξεκινήσουν και πότε την διαδικασία απομόχλευσης-αρχής γενομένης απο τις εκδότριες κεντρικές τράπεζες.

Πηγή: europeanbusiness, μέσω http://teleytaiaexodos.blogspot.gr/