Λευκές νύχτες, μαύρες Παρασκευές, δύσκολες Κυριακές

του Αλέξανδρου Ζέρβα

Σε παλιότερες εποχές, εκείνες της περίφημης εγχώριας οικονομικής ευμάρειας, η εισαγωγή στη χώρα από τις ΗΠΑ μιας συνήθειας τέτοιου καταναλωτικού παροξυσμού, όπως η Μαύρη Παρασκευή, θα μπορούσε να θεωρηθεί ακόμη κι ως μια μορφή κοινωνικού πειράματος.

Ίσως μάλιστα κάτι τέτοιο να ήταν σε ένα μεγάλο βαθμό αρκετά διδακτικό, από τη στιγμή που θα μπορούσε κάποιος να διαπιστώσει πώς, μέσω της συγκεκριμένης «έμπνευσης» των πολυεθνικών, μπορούν απλοί άνθρωποι να μετατραπούν από τη μια στιγμή στην άλλη σε μαινόμενους «κυνηγούς προσφορών», σε αρκετές περιπτώσεις ακόμη και με τραγικά αποτελέσματα.

Κανείς άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάει ότι ήταν κατά τη διάρκεια μιας Μαύρης Παρασκευής, όταν ένας 34χρονος εργαζόμενος της Walmart στο Λονγκ Άιλαντ των ΗΠΑ ποδοπατήθηκε στην κυριολεξία από εκατοντάδες καταναλωτές, οι οποίοι σε κατάσταση παροξυσμού προσπάθησαν να μπουν στο κατάστημα πριν καν ανοίξουν οι πόρτες του.

Από την άλλη, η επιχείρηση επιβολής του εν λόγω «εθίμου» σε μια χώρα σε τέτοιο βαθμό....
ρημαγμένη από τη βαθιά οικονομική κρίση είναι σε μεγάλο βαθμό εξοργιστική. Πρώτον, γιατί κι οι πέτρες ξέρουν πως κανείς δεν αναμένει ουσιαστικά οικονομικά οφέλη από μια τέτοια κίνηση. Όταν, δηλαδή, πάνω από το ένα τρίτο των Ελλήνων πολιτών παλεύει καθημερινά προκειμένου να εξασφαλίσει τα στοιχειώδη για την επιβίωσή του, είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς πως οι μόνες ουρές που θα σχηματιστούν έξω από μαγαζιά θα αφορούν κατά βάση την προσφορά δωρεάν προϊόντων.

Βέβαια, η βασικότερη συνέπεια έχει να κάνει με την κατάσταση που αναμένεται να βιώσουν σήμερα οι εργαζόμενοι στα καταστήματα της Μαύρης Παρασκευής. Πρόκειται για όλους εκείνους που ζουν σε καθημερινή βάση την εργασιακή ζούγκλα με μισθούς πείνας, καθεστώς πλήρους επισφάλειας, ατελείωτα ωράρια, απλήρωτες υπερωρίες, με τη δαμόκλειο σπάθη των απολύσεων να επικρέμεται συνεχώς πάνω από το κεφάλι τους. Άλλωστε, τα πολυκαταστήματα που επέλεξαν να λανσάρουν και φέτος την Black Friday, δε φημίζονται κι ιδιαίτερα για το εργασιακό περιβάλλον που προσφέρουν. Για όλους αυτούς, λοιπόν, η σημερινή μέρα θα είναι μάλλον ακόμη πιο δύσκολη.

Σε κάθε περίπτωση, το πρόσχημα της «τόνωσης της αγοράς» έχει φορεθεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια (ιδιαίτερα την εποχή του Μνημονίου) προκειμένου να γίνουν λάστιχο στοιχειώδη εργασιακά δικαιώματα. Ας μην ξεχνάμε ότι, εκτός από τις Μαύρες Παρασκευές, έχουμε τις «λευκές νύχτες», κατά τις οποίες επιτρέπεται η λειτουργία καταστημάτων μέχρι τα άγρια χαράματα, ενώ μεθοδεύεται και η κατάργηση της κυριακάτικης αργίας.

Δεν ξέρω, λοιπόν, πόσες εικόνες «καταναλωτικής ευφορίας» θα δούμε σήμερα. Έχω όμως σοβαρές αμφιβολίες κατά πόσο αυτήν την ευφορία θα τη συμμερίζονται όλοι εκείνοι που θα κληθούν να δουλέψουν δωδεκάωρα (και βάλε), χωρίς πιθανότατα να αμειφθούν αναλόγως για κάτι τέτοιο.

Σύμφωνα με μια (μη επιβεβαιωμένη) εκδοχή, η ονομασία της Μαύρης Παρασκευής βρίσκει τις ρίζες της στο 19ο αιώνα, όταν οι γαιοκτήμονες του αμερικάνικου Νότου συνήθιζαν να πουλάνε σκλάβους ακριβώς την επόμενη μέρα των Ευχαριστιών. Αν το καλοσκεφτεί κανείς, ακόμη κι αν αυτή δεν μπορεί επιβεβαιωθεί, ίσως η εν λόγω εκδοχή να αντικατοπτρίζει τη σύγχρονη πραγματικότητα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη.

από το «tvxs.gr»