Δημοπρασίες: Η χαριστική βολή στη ΔΕΗ;

του Λεωνίδα Βατικιώτη

Νέα εποχή για τη ΔΕΗ και γενικότερα για το ενεργειακό τοπίο στην Ελλάδα σηματοδοτεί το κεφάλαιο Η’ του δεύτερου πολυνομοσχεδίου με τα προαπαιτούμενα που ψήφισε η Βουλή στις 22 Μαΐου 2016, και ήδη είναι νόμος του κράτους μετά τη δημοσίευσή του στην εφημερίδα της κυβέρνησης (4389/2016). Το κεφάλαιο Η’ περι-γράφει επακριβώς τον τρόπο ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ. Μάλιστα μπορεί, σε σχέση με προηγούμενα σχέδια, τα βήματα που περιγράφονται να απαιτούν περισσότερο χρόνο για την επέλαση των ιδιωτών, σε κάθε περίπτωση όμως πρόκειται για ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ! Τίποτε λιγότερο… Επιτυγχάνεται δε με δύο τρόπους: Πρώτο, τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό του ΑΔΜΗΕ (Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) και τη διενέργεια διεθνούς διαχωρισμού για την ανάδειξη στρατηγικού επενδυτή που θα πάρει τουλάχιστον το 20% του κεφαλαίου του και δεύτερο με το σύστημα των δημοπρατήσεων. Κοινό χαρακτηριστικό τους είναι η δημιουργία ζημιών στη ΔΕΗ και η σκανδαλώδης εύνοια στους ιδιώτες, οι οποίοι επανέρχονται δριμύτεροι. Πέντε σχεδόν χρόνια μετά την πολύκροτη υπόθεση της Hellas Power και της Energa όταν οι δύο ιδιώτες πάροχοι απλώς πήραν τα λεφτά των καταναλωτών κι έφυγαν στην Ελβετία, οι ιδιώτες επιστρέφουν, με τις πλάτες της τρόικας αυτή τη φορά…

Μένοντας μόνο στο θέμα των δημοπρασιών, αξίζει να δούμε τι προβλέπει ο νόμος. Πώς δηλαδή θα συντελεστεί ο αργός θάνατος της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού. Σκοπός του μηχανισμού πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας από τη ΔΕΗ μέσω των δημοπρασιών «είναι η ανακατανομή...
των μεριδίων στην λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο σύστημα, των μεριδίων της ΔΕΗ ΑΕ, και των εναλλακτικών παρόχων από το ποσοστό που κατείχε τον Αύγουστο του 2015 η ΔΕΗ ΑΕ σε ποσοστό μικρότερο του 50% μέχρι και το έτος 2019. Η ετήσια ποσότητα της ηλεκτρικής ενέργειας προς δημοπράτηση πρέπει να ισούται κατ’ έτος με τα ακόλουθα ποσοστά απομείωσης του μεριδίου της ΔΕΗ ΑΕ στη λιανική αγορά: Πρώτο, για το έτος 2016: ποσοστό 8%. Δεύτερο, για το έτος 2017: ποσοστό 12%. Τρίτο, για το έτος 2018: ποσοστό 13% και τέταρτο για το έτος 2019: ποσοστό 13%»! Προβλέπεται μάλιστα, στις επόμενες παραγράφους του νόμου, ότι σε περίπτωση που η απομείωση του μεριδίου της ΔΕΗ υπολείπεται του στόχου, τότε η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας προβαίνει σε αύξηση των προς δημοπράτηση ποσοτήτων!

Το σκάνδαλο ωστόσο είναι οι τιμές με τις οποίες οι ιδιώτες πάροχοι θα προμηθεύονται ενέργεια από την ΔΕΗ, «με την πρώτη δημοπρασία να έχει διεξαχθεί μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου 2016 και τη φυσική παράδοση των προϊόντων να λαβαίνει χώρα εντός του τέταρτου τριμήνου του 2016», όπως περιγράφεται στο άρθρο 138 (παρ. 2). Στο νόμο περιγράφεται με σαφήνεια η μεθοδολογία προσδιορισμού της κατώτατης τιμής η οποία «βασίζεται στα μεταβλητά κόστη των λιγνιτικών και υδροηλεκτρικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ ΑΕ… Το μεταβλητό κόστος των λιγνιτικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ αποτελείται από τα κάτωθι στοιχεία κόστους», αναφέρει το άρθρο 139. Και συνεχίζει: «Πρώτο, μεταβλητά κόστη των ορυχείων της ΔΕΗ, βάσει των οικονομικών καταστάσεων της εταιρείας. Δεύτερο, κόστος αγοράς καυσίμων από τρίτους, με βάση τη μοναδιαία τιμή καυσίμου. Τρίτο, ειδικό τέλος λιγνίτη. Τέταρτο, ειδικό κόστος εκκίνησης. Πέμπτο, μεταβλητά κόστη λειτουργίας και συντήρησης και έκτο κόστη αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα».

Το κόστος των επενδύσεων …δημόσιο

Από τα παραπάνω στοιχεία κόστους λείπει όμως κάτι… «Απουσιάζουν τα σταθερά κόστη όπως είναι για παράδειγμα το κόστος που προκάλεσε στη ΔΕΗ η διάνοιξη του ορυχείου του νότιου πεδίου το 2015. Αυτά τα έξοδα παραμένουν στη ΔΕΗ», τονίζει ο Νίκος Φωτόπουλος, εκπρόσωπος των εργαζομένων στο ΔΣ της επιχείρησης. Διακρίνεται έτσι η μεταφορά στη ΔΕΗ ενός μοντέλου ιδιωτικοποίησης που έχει χρησιμοποιηθεί κατ’ επανάληψη, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση τις εταιρείες ύδρευσης: Το κόστος των επενδύσεων να μένει στη δημόσια εταιρεία και οι ιδιώτες να απολαμβάνουν χαμηλές τιμές, οι οποίες όμως δεν προκύπτουν από ανταγωνιστικές διαδικασίες. Αν η κυβέρνηση και η Τρόικα ήθελαν πράγματι «την ανάπτυξη του υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ των προμηθευτών και τη βελτίωση της ποιότητας και των τιμών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας στους τελικούς καταναλωτές», όπως αναφέρει εισαγωγικά ο νόμος, τότε θα έπρεπε οι ιδιώτες πάροχοι να ανοίξουν τα δικά τους ορυχεία και να παράξουν τη δική τους ενέργεια. Ως δια μαγείας όμως αφήνουν τη βρόμικη δουλειά για τη ΔΕΗ… «Η ΔΕΗ, που έχει ήδη μετατραπεί σε εισπράκτορα των ιδιωτών, με αυτό το νόμο θα επιβαρύνει περαιτέρω τη θέση της» τονίζει ο Ν. Φωτόπουλος και συνεχίζει: «Πρόκειται για κραυγαλέα αδικία, καθώς αποδεικνύεται ακόμη και τα 700 εκ. ευρώ που εξοικονόμησε η εταιρεία από τις περικοπές μισθών (1,7 δισ. ήταν το σχετικό κονδύλι το 2010 και τώρα έχει μειωθεί κάτω από 1 δισ.) αν κάποιοι το ωφελήθηκαν σε τελική ανάλυση ήταν οι ιδιώτες, που θησαυρίζουν στην πλάτη της ΔΕΗ».

Η ΔΕΗ θα υποστεί όμως κι άλλο πλήγμα στα έσοδά της από τις προβλέψεις του τέταρτου μνημονίου και το σύστημα των δημοπρατήσεων που οδηγεί στην μέγγενη της χρηματιστικοποίησης ένα από τα σπουδαιότερα αγαθά: αυτό της ενέργειας. «Η ΔΕΗ για να φτάνει μια έχει μια ενιαία τιμή ρεύματος σε όλη την Ελλάδα συνυπολογίζει μαζί με τον φθηνό λιγνίτη και το ακριβό πετρέλαιο με το οποίο παράγει ρεύμα στα νησιά, την Κρήτη και αλλού. Αν χάσει τις φθηνές εισροές τότε θα της μείνουν μόνο τα ακριβά στοιχεία κόστους οπότε το περιθώριο κέρδους θα συμπιεστεί και στο απώτερο μέλλον θα έχει πολύ μεγαλύτερες ζημιές απ’ ότι εμφανίζει σήμερα», τονίζει ο Στέφανος Πράσσος, πρώην συνδικαλιστής και εργάτης στα ορυχεία της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα. «Το σύστημα των δημοπρατήσεων χρησιμοποιήθηκε στη Γαλλία όπου η ενέργεια παράγεται από πυρηνικά εργοστάσια σε συντριπτικά μεγάλο ποσοστό, χωρίς να έχει τις σημαντικές διαφοροποιήσεις κόστους που υπάρχουν στην Ελλάδα εξ αιτίας των γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων», συνεχίζει.

Υπό το φόντο αυτών των αλλαγών εύκολα ερμηνεύονται και οι δηλώσεις του προέδρου και διευθύνοντα συμβούλου της ΔΕΗ Μανόλη Παναγιωτάκη στην Επιτροπή Περιφερειών της Βουλής, βάσει των οποίων η επιχείρηση σύντομα θα αποφασίσει και θα ανακοινώσει έκπτωση 15% στους συνεπείς πελάτες της. Η έκπτωση, που επειδή θα αφορά μόνο την καθαρή αξία των τιμολογίων κι όχι τις άλλες χρεώσεις (ΕΤΜΕΑΡ, μεταφορά, διανομή, δημοτικά τέλη, φόρους) στην πράξη θα είναι μικρότερη, ως στόχο θα έχει να αντιμετωπίσει την είσοδο των ιδιωτών που μπορεί μέχρι στιγμής να έχουν περιθωριακή παρουσία, που εκτιμάται σε μικρότερη του 10%, στο μέλλον όμως θα διευρυνθεί, αξιοποιώντας και την μεταφορά σημαντικού κόστους στη ΔΕΗ. Το αποτέλεσμα ωστόσο θα είναι μια άνιση κατανομή κέρδους και ζημιών μεταξύ ΔΕΗ κι εναλλακτικών παρόχων που αποδεικνύονται τζαμπατζήδες, και, το σημαντικότερο, την ενεργειακή επισφάλεια, καθώς κι η ίδια η ΔΕΗ, που με κάθε ευκαιρία θα διασύρεται ως κοστοβόρα και αντιπαραγωγική, θα χάνει μακροπρόθεσμα τα κίνητρα να επενδύει σε νέες μονάδες. Έτσι η άλλη όψη της ιδιωτικής ενέργειας, που θα συνεχίσει να εμφανίζεται ως εκσυγχρονισμός, χωρίς ποτέ να εξετάζεται τι κρύβεται πίσω από τα φθηνά της τιμολόγια, θα είναι η ενεργειακή φτώχεια και αποστέρηση.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Επίκαιρα στις 3 Ιουνίου 2016