Η Ανάσταση πραγματοποιείται με ηρωική «Έξοδο»

της Δέσποινας Κουρουπάκη*

«Ότι ήταν να λεχθεί εδώ σ’ αυτόν τον τόπο και την ιστορία του, έχει λεχθεί. Δεν υπάρχει λόγος να το επαναλάβουμε. Εκείνο που θα επιθυ-μούσαν οι νεκροί, αν μπορούσαν να επιθυμούν ακόμη, θα ήταν να ερχόμαστε εδώ και να τους εξιστορούμε τα πεπραγμένα μας. Να τους λέμε τι την κάναμε την Ελευθερία που μας έδωσαν. Τι φτιάξαμε μ’ αυτή; Και το σπουδαιότερο απ’ όλα να τους αναφέρουμε πόσο κοντά και πόσο μακριά βρίσκεται η ψυχή μας από την ψυχή του Μεσολογγιού».

Και συνεχίζει:

«Το Μεσολόγγι υπήρξε η τελευταία μεγάλη αχυροποίητη Ακρόπολη του Ελληνισμού και θα έπρεπε να μάθουμε τα παιδιά μας να την διακρίνουν. Να ιδούν αυτό το ύψος που δεν μετριέται με τα κοινά μέτρα, γιατί ξεπερνάει όλα τα ανθρώπινα μέτρα. Αλλά γι’ αυτό θα έπρεπε να τα μάθουμε να κοιτάζουν προς τα πάνω και όχι εκεί που κοιτάζουν σήμερα»

Αναφέρει ο Νικηφόρος Βρεττάκος στη μικρή έκδοσή του «Λόγος για το Μεσολόγγι» μεταξύ των άλλων.

Κάθε χρόνο από το 1937 που ονομάστηκε το Μεσολόγγι Ιερά Πόλις, το ....
Σαββατοκύριακο των Βαΐων το Μεσολόγγι ξαναζεί τις λαμπρές μέρες της Εξόδου.

Γιατί αναφέρομαι το Μεσολόγγι;;; Γιατί αποτελεί την προτομή της αυτοθυσίας, αυτό ακριβώς που μας λείπει σήμερα.

Ας παρακολουθήσουμε όμως τις τελευταίες στιγμές της Ιερής Πόλης όπως τις περιγράφει στα απομνημονεύματά του ο Νικόλαος Κασομούλης.

«…..Από τα μέσα του Φλεβάρη του 1826 άρχισαν πολλές φαμίλιες να στερούνται το ψωμί. Μια γυναίκα, μυστικά με άλλες δύο φαμίλιες έσφαξαν ένα γαϊδούρι, μια συντροφιά Κραββαριτών έσφαξαν το σκύλο τους. Ο συνεργάτης του τυπογράφου Μεσθενέα έσφαξε κι έφαγε μια γάτα, το ίδιο και πολλοί άλλοι. Ο ιατρός Στεφανίτης από τη Λευκάδα εμαγείρευσε το σκύλο του. Από τα μέσα του Μάρτη αρχίσαμε να τρώμε τις πικραλήθρες, χορτάρι της θάλασσας. Ποντικός δεν έμεινε και τυχερός ήταν αυτός που θα ’βρισκε έναν. Βατράχους δεν είχαμεν κατά δυστυχίαν….! Τώρα δεν βλέπεις παρά μόνον σκιές…. Κορμιά σκυφτά μισόγυμνα…. Αρμοί και κατακλείδια αχνά ξεπεταγμένα…. Μάτια βαθουλά…. Κούφια κουφάρια, από την πείνα χορτασμένα, γονατισμένα απ’ τη συμφορά.

Κι όμως τίποτε δεν βάζουν με το νου. Μονάχα τα’ άγιο ψωμάκι κάπου λίγο παρακαλάνε να βρεθεί….. η λαχτάρα της ζωής γίνεται πιο ζωντανή…. Κι αυτό ο εχθρός το ξέρει και κάνει νέες προτάσεις δελεαστικές για παράδοση. Κι εκείνοι ούτε ν’ ακούσουν! Γιατί όλοι τους είχαν πιεί και είχαν μεθύσει με το «Θείο πιοτό» που λεγόταν ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. Είναι αυτό που πρέπει στον αληθινό άνθρωπο να βρίσκεται ένα με το αίμα του και σε αναλογία μισό-μισό, ώστε το ένα να μη μπορεί να υπάρξει χωρίς το άλλο. Γι’ αυτό και όταν την στερήθηκαν οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» δεν λογάριασαν τους αμέτρητους θανάτους. Κι όταν πλέον είχαν καταντήσεις «οι άνθρωποι να μη βρίσκουν γης να πατήσουν και οι πεθαμένοι για να κοιμηθούν» αποφασίστηκε εις πείσμα όλων των πειρασμών, των περιστάσεων και των υποσχέσεων, αποφασίστηκε η Έξοδος.

ΕΞΟΔΟΣ Ω!! αν μπορούσαμε να νιώσουμε αυτή τη στιγμή τι εσήμαινε αυτή η λέξη:

Ε Ξ Ο Δ Ο Σ!!!

Και βοήθεια;; Που ήταν η βοήθεια;;

Και αν οι Μεσολογγίτες είχαν μεθύσει με το «Θείο Πιοτό της Ελευθερίας» οι κυβερνήτες είχαν μεθύσει με το «Θείο πιοτό της Εξουσίας».

Από τους πρώτους κιόλας μήνες της επανάστασης έγινε φανερό το χάσμα μεταξύ Φιλικών, που αποτελούσαν την δημοκρατική πολιτική παράταξη της επαναστατημένης Ελλάδας, και Κοτζαμπάσηδων του Μοριά που με κύριο όργανο εξουσίας, την Πελοποννησιακή γερουσία αλλά και τις τοπικές δημογεροντίες, εκπροσωπούσαν την ολιγαρχική παράταξη. Η άρνηση των τελευταίων να δεχτούν τις προτάσεις του Δημητρίου Υψηλάντη, πληρεξούσιου του Μοριά και γενικού επιτρόπου της Ανωτάτης αρχής, με τις οποίες απαιτούσε από τους κοτζαμπάσηδες τον πλήρη έλεγχο της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της επανάστασης πόλωσε το ήδη τεταμένο κλίμα. Ακολούθησε η εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου με την οποία επισφραγίστηκε η ήττα των Φιλικών αφού παραμερίστηκαν εντελώς από την πολιτική εξουσία.

Και ενώ οι πολιορκίες στο Μεσολόγγι είχαν αρχίσει από το 1822 και στα τέλη του 1824 ήταν ήδη σε μια πολύ κρίσιμη φάση που με την βοήθεια του Ναυπλίου θα μπορούσε να αντέξει…. Στις 20 Ιουλίου 1824 έφτασαν και τα χρήματα του δανείου από την αγγλική κυβέρνηση. Έτσι η κυβέρνηση Κουντουριώτη ενισχύθηκε με ένα υπέρογκο χρηματικό ποσό, το οποίο χρησιμοποίησε για δικούς της συμφεροντολογικούς σκοπούς μοιράζοντας το επιλεκτικά, μόνο σε φίλα προσκείμενους σε αυτή. Επόμενη κίνηση ήταν η διενέργεια βουλευτικών εκλογών και η σύγκληση του νέου βουλευτικού την 1η Οκτωβρίου. Κατά κύριο λόγο η βουλή απαρτιζόταν από νησιώτες, συμμάχους των Κουντουριωταίων και γενικώς των Υδραίων. Αυτή εξέλεξε πρόεδρο της κυβέρνησης τον Γεώργιο Κουντουριώτη και μέλη αυτής τους Π. Μπότσαρη, Αν. Σπηλιωτάκη, Ιωάννη Κωλέττη και Ασημάκη Φωτήλα, ο οποίος όμως παραιτήθηκε λίγο αργότερα.

Και ενώ οι γενναίοι Μεσολογγίτες, φιλέλληνες, Σουλιώτες πολεμούσαν γενναία τις ορδές του Ιμπραήμ και του Κιουταχή…. οι κυβερνήτες επαναπαύονται στις δάφνες τους .

Στις 23 Ιανουαρίου του 1825 όλα έχουν τελειώσει. Ο Κολοκοτρώνης, Θεόδωρος Γρίβας, οι Γεώργιος και Χρύσανθος Σισίνης, οι Σωτήρης και Ιωάννης Νοταράς, οι Δεληγιανναίοι και μερικοί άλλοι φυλακίζονται στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στην Ύδρα. Ο Ασημάκης Φωτήλας διέφυγε της συλλήψεως ενώ ο Παλαιών Πατρών Γερμανός συνελήφθη από τον Νικολέτο Σοφιανόπουλο και αφού οδηγήθηκε στη Γαστούνη, από εκεί και πέρα προχώρησε πεζός, γεγονός πρωτάκουστο για κληρικό τέτοιας κατηγορίας. Την ίδια εποχή ο Οδυσσέας Ανδρούτσος νομίζοντας ότι θα του δοθεί αμνηστία παραδίνεται στις αρχές και φυλακίζεται στην Αθήνα. Εκεί αφού βασανίστηκε απάνθρωπα, ρίχτηκε από την Ακρόπολη στις 26 Ιουνίου 1825. Στον λαό διαδόθηκε ότι πήγε να δραπετεύσει και τσακίστηκε. Υπεύθυνος για τον θάνατο του ήταν το άλλοτε πρωτοπαλίκαρό του ο Γκούρας.

Έχοντας φυλακίσει όλους τους πολιτικούς αντιπάλους της η κυβέρνηση Κουντουριώτη ήταν ελεύθερη να προωθήσει τα συμφέροντα της καθώς και αυτά των Άγγλων, των οποίων ήταν όργανο.

Είναι λυπηρό ως και θλιβερό να ανακαλύπτουμε οι νεότεροι ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται και το χειρότερο να μην κάνουμε (όχι όλοι) τίποτα να το αλλάξουμε. Όταν ένας λαός αυτοκτονεί, λιμοκτονεί, ξενιτεύονται τα παιδιά του, στερείται τα απαραίτητα για να ζήσει αξιοπρεπώς, πιστεύει ακόμα «Τον Κωλέττη, τον Σπηλιωτάκη, τον Σοφιανόπουλο, την κυβέρνηση Κουντουριώτη, κα, ότι θα μας σώσουν με την στήριξη των Άγγλων» και δεν κάνει την ηρωική έξοδο, αυτή που θα του δώσει την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ από τον ξένο ζυγό, είναι άξιος της μοίρας του και του πεπρωμένου του. Γιατί η Ηρωική Έξοδος γίνεται πάντα από τον λαό και ΠΟΤΕ από τους κυβερνώντες.

Ο ίδιος ο Ουγκώ, απαντώντας σε έναν μαρκήσιο που τον επέκρινε για την προσχώρησή του στις δημοκρατικές δυνάμεις, παραδέχεται πως η κρίσιμη χρονιά οπότε ήρθε σε ρήξη με την μοναρχία, ήταν το 1827 – ένα έτος δηλαδή, μετά την πτώση του Μεσολογγίου. Και έμμετρα θα διατρανώσει:

«Είμαι ακόμα το ίδιο βλέμμα, στραμμένο σ’ έναν άλλο ουρανό.

Δεν φταίω εγώ αν το αιώνιο γαλάζιο του

είναι ωραιότερο από τα ταβάνια των Βερσαλλιών στα μάτια μου

που ανατριχιάζουν ακούγοντας αυτήν την κραυγή: Ελευθερία!

*Η Δέσποινα Κουρουπάκη είναι μέλος του ΕΠΑΜ Σητείας