Νέο χρέος, νέα αντιλαϊκά μέτρα

του Λεωνίδα Βατικιώτη

Σε νέα επίπεδα θα εκτιναχθεί το ελληνικό δημόσιο χρέος ύψους 324 δισ. ευρώ, το οποίο κρίνεται ήδη μη βιώσιμο από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όταν θα πάρει η Ελλάδα το νέο δάνειο ύψους 82-86 δισ. ευρώ. Ο τρόπος μάλιστα που θα δαπανηθούν αυτά τα χρήματα επιβεβαιώνει ότι για ακόμη μια φορά ο ελληνικός λαός θα αναλάβει χρέη για λογαριασμό άλλων. Θα κληθεί δηλαδή να αποπληρώνει στο μέλλον δάνεια που εξυπηρετούν αποκλειστικά και μόνο τους πιστωτές.

Αρκεί μια ματιά στις τρύπες που θα καλύψει το νέο χρέος: 29,7 δισ. ευρώ θα κατευθυνθούν στην αποπληρωμή υπάρχοντος χρέους. (Ειδικότερα, 14,3 δισ. ευρώ θα δοθούν στο ευρωσύστημα όπου περιλαμβάνεται κι η αποπληρωμή των ομολόγων που κατέχουν η ΕΚΤ κι οι εθνικές κεντρικές τράπεζες τον Ιούλιο και Αύγουστο ύψους 6,6 δισ. ευρώ, 9,9 δισ. ευρώ θα δοθούν στο ΔΝΤ και 5,5 δισ. σε ιδιώτες κατόχους ομολόγων). 17,2 δισ. ευρώ θα καταβληθούν για την αποπληρωμή τόκων. 25 δισ. ευρώ θα κατευθυνθούν στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών παραμένοντας άγνωστο μέχρι τον Οκτώβρη που θα ολοκληρωθούν τα τεστ αντοχής της ΕΚΤ πόσα συνολικά επιπλέον κεφάλαια θα απαιτηθούν για να σταθούν στα πόδια τους οι τράπεζες. 7,7 δισ. ευρώ θα χρησιμοποιηθούν....
ως αποθεματικό ρευστότητας για τις τράπεζες, τα οποία μάλιστα θα διατηρούνται στην Τράπεζα της Ελλάδας, σε …σίγουρα δηλαδή χέρια, και μόλις 7 δισ. θα δοθούν σε ληξιπρόθεσμες οφειλές του ελληνικού δημοσίου αυξάνοντας τη ρευστότητα στην ελληνική αγορά, από τη στιγμή που το ελληνικό δημόσιο θα αρχίσει να πληρώνει οφειλές και προμηθευτές του. Υποθέτοντας επομένως πως το νέο δάνειο θα ανέρχεται στα 84 δισ. ευρώ, μόνο το 8,3% (7 δισ. ευρώ) αυτών των χρημάτων θα εισέλθει στην ελληνική οικονομία. Όλα τα υπόλοιπα θα πάνε σε πιστωτές και τραπεζίτες που θα είναι κι οι μεγάλοι κερδισμένοι της νέας υπερχρέωσης. Δεδομένου ωστόσο ότι τα χρήματα που θα δοθούν στους πιστωτές θα μειώσουν το χρέος, τα υπόλοιπα (ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών: 25 δισ., απόθεμα ρευστού: 7,7 δισ. και ληξιπρόθεσμα: 7 δισ. ευρώ, άθροισμα: 39,7 δισ. ευρώ) θα προκαλέσουν μια ισόποση αύξηση. Το αποτέλεσμα του τρίτου δανείου επομένως θα είναι το δημόσιο χρέος στα τέλη του 2015 να αυξηθεί στο 200% του ΑΕΠ, υπολογίζοντας μάλιστα ότι το ΑΕΠ θα μείνει στα περυσινά επίπεδα – ενδεχόμενο αδύνατο. Αν υλοποιηθούν οι προβλέψεις που προδικάζουν μείωση του ΑΕΠ κατά 3% (να πάει δηλαδή στα 176,5 δισ. ευρώ), τότε ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα ξεπεράσει το 206%!!! Δέος…

Νέα, πολύ πιο βαριά δεσμά δημιουργεί η συμφωνία που υπέγραψε η ελληνική κυβέρνηση στις 12 Ιουλίου, δίνοντας τέλος με αυτό τον τρόπο (το χειρότερο δηλαδή) στις 6μηνες διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές. Ο νόμος που ψηφίστηκε την Τετάρτη 15 Ιουλίου (εδώ το πλήρες κείμενο) κι αφορούσε την αύξηση της φορολογίας, την μείωση των συντάξεων και την περαιτέρω αυτονόμηση της Στατιστικής Υπηρεσίας ήταν μόνο η αρχή. Ακολουθεί νέο πακέτο μέτρων που θα ψηφισθεί την προσεχή Τετάρτη, 22 Ιουλίου, και θα αφορά τη θέσπιση κώδικα πολιτικής δικονομίας και την μεταφορά στο εθνικό δίκαιο της κοινοτικής οδηγίας για τις τράπεζες (BRRD) όπου περιγράφεται η διαδικασία bail-in για τη διάσωση των τραπεζών, βάσει της οποίας η στήριξη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων δεν εναποτίθεται στους φορολογούμενους (bail-out) αλλά κατά αυστηρή σειρά στους μετόχους, τους ομολογιούχους και τέλος στους καταθέτες.

Ο μεγάλος χαμένος της Τετάρτης ήταν η μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία που θα πληρώσει τους νέους φόρους. Μεταξύ άλλων προβλέπεται η διατήρηση του ΕΝΦΙΑ για το 2015 και το 2016, ενώ υπάρχει κι η πρόβλεψη πως ο στόχος συγκέντρωσης εσόδων 2,65 δις. ετησίως δεν επιδέχεται αναθεώρησης, που σημαίνει ότι σε περίπτωση μείωσης των αντικειμενικών αξιών θα πρέπει να αυξηθούν οι συντελεστές φορολόγησης. Στη θέση της θα παραμείνει και η εισφορά αλληλεγγύης η οποία θα αυξηθεί σε όσους φορολογούμενους έχουν ετήσιο εισόδημα άνω των 30.000 ευρώ. Δραματικές επιπτώσεις στο διαθέσιμο λαϊκό εισόδημα θα έχει η μετάταξη πάρα πολλών προϊόντων από το μεσαίο στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ, 13%. Μεταξύ των ειδών που αλλάζουν κατηγορία κι η τελική τους τιμή αναμένεται να αυξηθεί κατά 8,8% είναι τα τυποποιημένα τρόφιμα (αλλαντικά, ψωμί, ζυμαρικά και γιαούρτι αν περιέχουν ζάχαρη, φρούτα, κακάο, κ.α.) και οι μεταφορές (κόμιστρα ταξί κι επίσης αστικά, ακτοπλοϊκά και αεροπορικά εισιτήρια). Με αυτό τον τρόπο η κυβέρνηση αναμένει να εισπράξει 1,8 δισ. ευρώ ή 1% του ΑΕΠ. Νέα βάρη φέρνει το 3^ο Μνημόνιο, που θα εξελιχθεί σε μια μακρά διαδικασία αλλεπάλληλων ψηφοφοριών αντιλαϊκών μέτρων στη Βουλή, και στις επιχειρήσεις (σε όσες τουλάχιστον δεν μπορούν να κρύψουν τα κέρδη τους) καθώς αυξάνει το συντελεστή φορολόγησης από το 26% στο 28%, ενώ αυξάνει και την  προκαταβολή φόρου από το 80% στο 100%. Σοβαρότατη επιδείνωση θα επιφέρει το μίνι φορολογικό της «Πρώτη φορά Αριστερά» και στους αγρότες καθώς χάνουν τις φοροαπαλλαγές, ενώ θα αυξηθεί ο συντελεστής φορολόγησης τους στο 29% από 13%, η προκαταβολή φόρου από 55% στο 100%, κ.α. Το μίνι ασφαλιστικό περιλαμβάνει σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ μέχρι το 2017, περιορισμό των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και ποινή 16% για κάθε έτος πρόωρης συνταξιοδότησης κι αύξηση των εισφορών υγειονομικής περίθαλψης των συνταξιούχων στο 6% από 4%, με αναδρομική μάλιστα ισχύ από 1 Ιουλίου 2015. Μόνο, που οι ονομαστικές εισφορές 6% στην πραγματικότητα θα αντιστοιχούν σε εισφορές άνω του 10% ακόμη και 12% επί της πραγματικής σύνταξης, λόγω του ότι ο υπολογισμός συνεχίζει και γίνεται στο ύψος που είχαν οι συντάξεις πριν τις μνημονιακές περικοπές. Σε ό,τι αφορά την περίφημη «ανεξαρτητοποίηση» της Στατιστικής Αρχής, ενδεικτικό κι όχι μοναδικό στοιχείο για το πώς θωρακίζεται από κάθε είδους παρέμβαση της κοινωνίας είναι ότι στη Συμβουλευτική Επιτροπή του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος (ΣΥ.ΕΠ.ΕΛ.Σ.Σ.) που θα αποτελείται από 17 μέλη (εκπρόσωπος τα κυβέρνησης, της Βουλής, της Τράπεζας της Ελλάδας, της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, κ.α.) δεν υπάρχει ούτε ένας εκπρόσωπος των εργαζομένων.

Τα παραπάνω αντιλαϊκά μέτρα δεν είναι παρά τα προαπαιτούμενα που θα επιτρέψουν την έναρξη των συζητήσεων για την υπογραφή του νέου Μνημονίου. Η συμφωνία της 12^ηςΙουλίου το αναφέρει καθαρά στη δεύτερη κιόλας σελίδα μετά την περιγραφή των νόμων που θα ψηφιστούν στις 15 και 22 Ιουλίου: «Αμέσως μετά, και μόνον μετά τη νομική εφαρμογή των τεσσάρων πρώτων προαναφερόμενων μέτρων καθώς και την έγκριση όλων των δεσμεύσεων που περιέχονται στο παρόν έγγραφο από την Ελληνική Βουλή, κατόπιν επαλήθευσης από τους θεσμούς και την ευρωομάδα, μπορεί να ληφθεί απόφαση προκειμένου να δοθεί στους θεσμούς η εντολή διαπραγμάτευσης μνημονίου συνεννόησης». Εν ολίγοις τα δύσκολα είναι μπροστά μας…

Η απόφαση της συνόδου για το ευρώ που περιγράφει το πλαίσιο των νέων μέτρων τα οποία θα ψηφισθούν από τη Βουλή είναι πολύ χειρότερη από αντίστοιχες αποφάσεις – πλαίσιο του παρελθόντος γιατί έχει λάβει υπ’ όψη της τις αποτυχίες των προηγούμενων. Έτσι, πέρα από την περιγραφή μέτρων (μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας με άνοιγμα των καταστημάτων την Κυριακή, φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος λειτουργίας των φαρμακείων, των αρτοποιείων, κ.α.) περιλαμβάνει όρους και αιρέσεις που προσφέρουν ελαστικότητες στους δανειστές δίνοντας από τώρα το πράσινο φως για συντηρητική αναθεώρηση της συμφωνίας, όποτε οι ίδιοι το κρίνουν. Αναφέρει για παράδειγμα η δήλωση: «η ελληνική πρόταση μεταρρυθμιστικών μέτρων πρέπει να ενισχυθεί σε σημαντικό βαθμό ώστε να ληφθεί υπ’ όψη η σοβαρή επιδείνωση της οικονομικής και δημοσιονομικής θέσης της χώρας». Υπονοούμενο που αμέσως έγινε αντιληπτό από τους εκπροσώπους των θεσμών οι οποίοι ακριβώς μια μέρα μετά την ψήφιση του πρώτου πακέτου μέτρων λιτότητας έσπευσαν να δηλώσουν σε τρισέλιδο πόρισμά τους, με τίτλο «αρχικός έλεγχος από τα όργανα των δεσμεύσεων για μεταρρυθμίσεις των ελληνικών αρχών», πως «θα χρειαστούν πρόσθετα μέτρα για την επίτευξη των στόχων τα επόμενα χρόνια (3,5% του ΑΕΠ πρωτογενές πλεόνασμα το 2018), ή οι στόχοι θα πρέπει να προσαρμοστούν με χρηματοδοτικές επιπτώσεις».

Βαλβίδες ασφαλείας περιέχει η συμφωνία και στο θέμα των ιδιωτικοποιήσεων. Συνολικά προβλέπεται να εισπραχτούν 50 δισ. ευρώ, ενώ για την ολοκλήρωση του προγράμματος θα δημιουργηθεί ένα ΤΑΙΠΕΔ 2, που θα λειτουργεί «υπό την εποπτεία των ευρωπαϊκών θεσμών», με γκαουλάιτερ δηλαδή. Το νέο ταμείο ξεπουλήματος δημιουργήθηκε στα πρότυπα του σχεδίου Εύρηκα, που είχε αποκαλύψει στις 28 Σεπτεμβρίου 2011, η γαλλική εφημερίδα Λα Τριμπιούν, το οποίο είχε σχεδιαστεί από την Roland Berger. Προκειμένου όμως να μη μείνει στα χαρτιά ο στόχος συγκέντρωσης 50 δισ. ευρώ προβλέπει πώς θα αξιοποιείται επακριβώς το κάθε ευρώ που θα συγκεντρώνεται από ιδιωτικοποιήσεις, συγκροτώντας έτσι από τώρα τα συμφέροντα που θα ευνοηθούν από την υλοποίηση του προγράμματος που θα στερήσει την Ελλάδα από κάθε ίχνος δημόσιας περιουσίας. Αναφέρει κατά λέξη: «τα 25 δισ. ευρώ θα χρησιμοποιηθούν για την επιστροφή της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και άλλων περιουσιακών στοιχείων και το 50% κάθε εναπομένοντος ευρώ (τουτέστιν, 50% των 25 δισ. ευρώ) θα χρησιμοποιηθεί για την μείωση της αναλογίας χρέους/ΑΕΠ, το δε υπόλοιπο 50% θα χρησιμοποιηθεί για επενδύσεις». Ας μην ξαφνιαστούμε λοιπόν αν δούμε «επενδυτές» και τραπεζίτες να παίρνουν εργολαβία την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων…

Τρίτο χαρακτηριστικό παράδειγμα της ευελιξίας που διέπει τη συμφωνία, σε όφελος των πιστωτών, είναι η απαλλαγή τους από κάθε ευθύνη σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις οδηγηθούν σε αδιέξοδο: «Η έναρξη διαπραγματεύσεων δεν προδικάζει οποιαδήποτε ενδεχόμενη τελική συμφωνία επί νέου προγράμματος του ΕΜΣ», αναφέρει. Και λίγο παρακάτω: «Οι κίνδυνοι της μη ταχείας ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων βαρύνουν πλήρως την Ελλάδα».

Ταυτόχρονα, όσο ελαστική είναι η συμφωνία για τις υποχρεώσεις των δανειστών, τόσο δεσμευτική είναι για την Ελλάδα: «Η ελληνική κυβέρνηση θα επανεξετάσει, με σκοπό να τις τροποποιήσει, τις θεσπισθείσες νομοθετικές πράξεις που δεν συνάδουν με τη συμφωνία της 20^ης Φεβρουαρίου διότι συνιστούν υπαναχώρηση σε σχέση με δεσμεύσεις από προηγούμενα προγράμματα». Τέλος, με τον ίδιο κατηγορηματικό τρόπο επαναλαμβάνεται η διατύπωση για το χρέος που υπάρχει και στη συμφωνία της Ευρωομάδας της 20ης Φεβρουαρίου, τονίζοντας τη συνέχεια της πολιτικής της κυβέρνησης: «Οι ελληνικές αρχές επαναλαμβάνουν την κατηγορηματική τους δέσμευση να τηρήσουν πλήρως και εγκαίρως τις χρηματοοικονομικές τους υποχρεώσεις προς όλους τους πιστωτές τους»…

από το «Πριν»