ΔΝΤ: Επιβαρύνει το χρέος με τοκογλυφικό επιτόκιο

του Λεωνίδα Βατικιώτη

«Θέλετε να γίνουμε σαν το Σουδάν, την Σομαλία και τη Ζιμπάμπουε, που είναι οι μοναδικές χώρες οι οποίες μέχρι στιγμής έχουν καθυστερήσει την πληρωμή του ΔΝΤ;» Αυτός είναι ο αντίλογος που προβάλλεται μόνιμα απέναντι σε κάθε ένσταση ή αντίρρηση στην προοπτική πληρωμής των δόσεων του ΔΝΤ! Ωστόσο, αυτή η απάντηση αποφεύγει να τοποθετηθεί απέναντι στο προφανές ερώτημα για την σκοπιμότητα, ακόμη και τη νομιμότητα των πληρωμών απέναντι στον διεθνή οργανισμό. Ενστάσεις που εγείρονται όλο και πιο έντονα όσο οι πιστωτές, εκβιάζοντας την ελληνική κυβέρνηση να αποδεχθεί τα αιτήματά τους, αρνούνται να υλοποιήσουν τις δικές τους υποχρεώσεις για την έγκαιρη καταβολή των δόσεων. Αυτή τους η απροθυμία, από κοινού με την καλά ενορχηστρωμένη τακτική διαχείρισης της ρευστότητας εκ μέρους της ΕΚΤ, οδηγεί σε ασφυξία την ελληνική οικονομία, φέροντας την αποκλειστική ευθύνη για τις αυξανόμενες ενδείξεις επιστροφής στην ύφεση.

Δεν είναι ωστόσο μόνο η αθέτηση των υποχρεώσεων των πιστωτών που νομιμοποιεί μια ...
«συμμετρική» αθέτηση των υποχρεώσεων εκ μέρους της Ελλάδας για αποπληρωμή των δόσεων, όπως αυτή για παράδειγμα που πληρώθηκε την Δευτέρα 11 Μαΐου το απόγευμα, ύψους 750 εκ. ευρώ. Βάσιμες ενστάσεις για τη σκοπιμότητα αποπληρωμής του ΔΝΤ δημιουργεί κι η τοκογλυφική του πρακτική απέναντι στην Ελλάδα. Όπως έδειξε πρόσφατη δημοσίευση της βρετανικής Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Jubilee Debt Campaign (εδώ η σχετική ανακοίνωση) το ΔΝΤ χρεώνει την Ελλάδα με ένα επιτόκιο ύψους 3,6%, που είναι 4 φορές υψηλότερο από το επιτόκιο που απαιτείται για να καλύπτει το κόστος λειτουργίας του, το οποίο υπολογίζεται γύρω στο 0,9%. Αν η Ελλάδα χρεωνόταν με αυτό το επιτόκιο από το 2010, θα είχε καταβάλλει 2,5 δις. ευρώ λιγότερα σε πληρωμές προς τον διεθνή, όχι και τόσο δημοφιλή οργανισμό. Από το 2010 ως το 2014 με την εμπλοκή του στον δανεισμό υπερχρεωμένων χωρών το ΔΝΤ έχει κερδίσει 8,4 δις. ευρώ. Το ένα τέταρτο αυτών των κερδών προέρχεται από την Ελλάδα. Ο οικονομολόγος της βρετανικής ΜΚΟ, Τιμ Τζόουνς, με αφορμή τα συγκεκριμένα ευρήματα και την προηγούμενη έρευνα της ίδιας οργάνωσης βάσει της οποίας το 92% των δανείων της Τρόικας έχει επιστρέψει στους δανειστές και τις τράπεζες, δήλωσε πως «τα δάνεια του ΔΝΤ στην Ελλάδα όχι απλώς διέσωσαν τις τράπεζες που δάνειζαν αφειδώς, αλλά έχουν πρακτικά βγάλει περισσότερο χρήμα έξω από τη χώρα. Αυτό το τοκογλυφικό επιτόκιο επιβαρύνει το άδικο χρέος που επιβλήθηκε στον ελληνικό λαό».

Πολλαπλές παραβιάσεις του καταστατικού του ΔΝΤ

Επιπλέον επιχειρήματα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να μην αποπληρωθεί το χρέος στο ΔΝΤ (που η συμμετοχή του στην πρώτη δανειακή σύμβαση του 2010 ανήλθε σε 20,1 δις. ευρώ και στην δεύτερη του 2012 σε 28 δις. ευρώ) συζητήθηκαν επίσης στην δεύτερη συνεδρίαση των ομάδων εργασίας της Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους, μεταξύ 4 και 7 Μαΐου 2015. Με βάση μια πρώτη καταγραφή ο αριθμός των παρατυπιών που συνοδεύουν την δανειοδότηση από το ΔΝΤ είναι διψήφιος!

Η σημαντικότερη αντίφαση που υπάρχει μεταξύ των δανείων που δόθηκαν και συνεχίζουν να δίνονται στην Ελλάδα σχετίζεται με το ποσοστό συμμετοχής της χώρας μας στο κεφάλαιο του οργανισμού, η οποία ανερχόταν σε 823 εκ. SDR (Special Drawing Rights, όπως αποκαλείται το ειδικό «νόμισμα» του ΔΝΤ) ενώ στις 3 Μαρτίου 2011, όταν υλοποιήθηκαν οι μεταρρυθμίσεις του 2008, ανήλθε σε 1.102 εκ. SDR με την πιο πρόσφατη ισοτιμία του να ανέρχεται σε 1,25 ευρώ. Με βάση ωστόσο το άρθρο 5 του καταστατικού του, ο δανεισμός του ΔΝΤ σε μια χώρα δεν μπορεί να ξεπερνάει το διπλάσιο της ποσόστωσης της. Στην περίπτωση της Ελλάδας όμως έγινε μια …μικρή υπέρβαση και σε ό,τι αφορά το πρώτο δάνειο, η συμμετοχή του Ταμείου ήταν 32 φορές μεγαλύτερη της ποσόστωσης, ενώ στην περίπτωση του δεύτερου δανείου το Ταμείο δάνεισε την Ελλάδα 22 σχεδόν φορές περισσότερα από την συμμετοχή της ή 11 φορές το ανώτατο επιτρεπτό όριο, που ήταν μόνο διπλάσιο της συμμετοχής.

Το κρέας… ψάρι και το ελληνικό χρέος βιώσιμο

Το ΔΝΤ παραβίασε, επίσης, το καταστατικό του δανείζοντας την Ελλάδα χωρίς το χρέος να έχει κριθεί βιώσιμο, όπως απαιτείται στο καταστατικό του οργανισμού ώστε να αποφεύγεται η έκθεση του Ταμείου σε υψηλούς κινδύνους. Αναφέρει τα εξής για το συγκεκριμένο θέμα ο Π. Ρουμελιώτης, που διετέλεσε αναπληρωτής εκτελεστικός διευθυντής του ΔΝΤ μεταξύ Μαρτίου 2010 και Δεκεμβρίου 2011, στο βιβλίο του με τίτλο «Το άγνωστο παρασκήνιο της προσφυγής στο ΔΝΤ» (Α.Α. Λιβάνη): «Στην έκθεσή τους για την έγκριση και την εκταμίευση της πρώτης δόσης του δανείου προς την Ελλάδα, οι εμπειρογνώμονες του Ταμείου ανέφεραν ότι θεωρούσαν βιώσιμο το δημόσιο χρέος σε μεσοπρόθεσμη βάση. Καθώς όμως υπήρχαν πολλοί αστάθμητοι παράγοντες ήταν δύσκολο να δηλώσουν κατηγορηματικά ότι το ελληνικό χρέος ήταν βιώσιμο… Για να μπορέσει η νομική υπηρεσία του Ταμείου να εγκρίνει την εκταμίευση της πρώτης δόσης του δανείου, ερμήνευσε διασταλτικά το καταστατικό του ΔΝΤ και επικαλέστηκε τον κίνδυνο μιας συστημικής αποσταθεροποίησης, επειδή ακριβώς δεν ήταν βέβαιη η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους» (σελ. 125).

Παραβίαση του καταστατικού του οργανισμού υπήρχε και σε ό,τι αφορά την χρήση των κονδυλίων που εκταμίευσε. Αναφέρεται συγκεκριμένα πως «ένα μέλος δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τους γενικούς πόρους του Ταμείου για μια μεγάλη ή συνεχιζόμενη εκροή κεφαλαίου και το Ταμείο μπορεί να απαιτήσει ένα μέλος να επιβάλει ελέγχους για να αποτρέψει μια τέτοια χρήση των γενικών πόρων του Ταμείου. Εάν, μετά την παραλαβή ενός τέτοιου αιτήματος, ένα μέλος αποτύχει να ασκήσει τους κατάλληλους ελέγχους, το Ταμείο μπορεί να κηρύξει το μέλος ακατάλληλο να χρησιμοποιήσει του πόρους του». Στην Ελλάδα ξέρουμε καλά πώς χρησιμοποιήθηκαν οι πόροι του ΔΝΤ: για να σωθούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες! Με βάση τα όσα γράφει πάλι ο Π. Ρουμελιώτης, «οι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών χωρών διαβεβαίωναν ότι οι τράπεζες των χωρών τους θα συνέχιζαν να στηρίζουν την Ελλάδα και θα διατηρούσαν τα ελληνικά ομόλογα που είχαν αγοράσει. Βεβαίως, οι διαβεβαιώσεις των εκπροσώπων των ευρωπαϊκών χωρών δεν επαληθεύτηκαν στην πορεία. Αντίθετα, οι ευρωπαϊκές τράπεζες ξεφορτώθηκαν ένα μεγάλο μέρος των ελληνικών ομολόγων που είχαν στην κατοχή τους, είτε ρευστοποιώντάς τα στην ημερομηνία λήξης τους, είτε πουλώντας τα με έκπτωση στη δευτερογενή αγορά ομολόγων (σελ. 127)». Επομένως, κατά παράβαση του καταστατικού του οργανισμού οι πόροι του ΔΝΤ χρησιμοποιήθηκαν για να χρηματοδοτήσουν την φυγή κεφαλαίων, όπως έχει συμβεί κι άλλες φορές στην πρόσφατη ιστορία. Το (προφανώς ρητορικό) ερώτημα επίσης που γεννιέται σχετίζεται με τις κυρώσεις που αντιμετώπισαν οι εκπρόσωποι της Γερμανίας και της Γαλλίας στο ΔΝΤ, όταν στη συνέχεια αποδείχτηκε ότι συνειδητά… παραμύθιαζαν την διοίκηση του ΔΝΤ.

Τα παραπάνω παραδείγματα είναι ορισμένα μόνο απ’ όσα μπορεί να επικαλεστεί η κυβέρνηση για να προχωρήσει στην άμεση παύση πληρωμών προς το ΔΝΤ, που θα ανοίξει τον δρόμο για τη μονομερή διαγραφή του χρέους.

από τα «Επίκαιρα»