Το «σύνδρομο της Στοκχόλμης»

του Νίκου Καραβέλλου*

Εντός των ημερών ο ρέκτης (εκ του ρέζω = ο δραστήριος, ο τολμηρός) πρωθυπουργός μας θα επισκεφθεί την Ανγκελα Μέρκελ, με την οποία θα έχει διμερείς συνομιλίες, όπως συνηθίζεται ανάμεσα σε ηγέτες κρατών, όπως το κράτος της Γερμανίας και το προτεκτοράτο των Αθηνών.

Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι σκοπός της επίσκεψης του πρωθυπουργού είναι να λάβει εντολές προς αντιμετώπιση του επελαύνοντος αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Άλλοι διατείνονται ότι ο πρωθυπουργός μας δεν θα μεταβεί στο Βερολίνο ως επαίτης, αλλά ως ηγέτης ανεξάρτητης χώρας, της οποίας τη σωτηρία έχει αναλάβει εργολαβικώς. Οι υπόλοιποι διαφωνούν κι επιμένουν ότι ο πρωθυπουργός μας θα πραγματοποιήσει το εν λόγω ταξίδι ως κλητήρας υπουργείου της εποχής του Μεσοπολέμου.

Ορισμένοι, αντίθετα, επιμένουν ότι κ. Σαμαράς θα μεταβεί βορείως όχι ως παρακεντές (μεσαίων. ελλ. παρακενωτής, τουρκ. parakente), αλλά ως ατυχήσας πολιτικός, που....
αναγκάζεται να δέχεται αδιαμαρτύρητα τους προπηλακισμούς όχι μόνο των αφεντάδων, αλλά και των κολίγων, για να παραμείνει η πατρίδα μας στη ζώνη του Λυκόφωτος, δηλαδή του ευρώ. Οι υπόλοιποι επιμένουν στον όρο, αφού παρακεντές είναι το πρόσωπο που δουλεύει για λογαριασμό όχι του αφεντικού, αλλά κάποιου κολίγου και θυμίζουν ότι ο πρωθυπουργός μας δεν υπηρετεί ευθέως τη Μέρκελ, αλλά τους κολίγους της, τα γνωστά, δηλαδή, σκύβαλα της τρόικας. Λένε μάλιστα ότι η Μέρκελ κάλεσε στο Βερολίνο τον δυστυχή κ. Σαμαρά για τον ίδιο λόγο που ο σουλτάνος καλούσε στην Κωνσταντινούπολη τους τοπάρχες, που είχαν περιπέσει σε δυσμένεια. Για να τους καρατομήσει. Παραφράζοντας δε τον Εμμ. Ροΐδη1, υποστηρίζουν πως οι Γερμανοί τον ανέχονται (ενν. μέχρι την καρατόμησή του) για τον ίδιο λόγο που και ο Αδάμ ανεχόταν την Εύα: γιατί προσωρινά δεν έχουν άλλον.

Οι πιο πονόψυχοι τον υπερασπίζονται. Δικαιολογούν τις παλινωδίες του. Θυμούνται για την περίπτωσή του την ατάκα του παλαιού κωμικού Γκράουτσο Μαρξ: «Αυτές κυρίες και κύριοι είναι οι ακλόνητες και αμετακίνητες απόψεις μας κι αν δεν σας αρέσουν... έχουμε κι άλλες». Κάποιοι, τέλος, υποστηρίζουν ότι οι παλινωδίες του πρωθυπουργού δεν οφείλονται στη ροπή του προς το ψεύδος, αλλά σε προβλήματα της πολιτικής του μνήμης, δηλαδή σε «παραμνησία» και ειδικότερα σε ψευδείς αναμνήσεις, εξαιτίας των οποίων δεν αναγνωρίζει την ηλικία των παραστάσεών του και δεν θυμάται τις προηγούμενες πολιτικές του απόψεις. Λένε ότι από το ίδιο έπασχαν κι άλλες μεγάλες προσωπικότητες. Ο Σουηδός, μάλιστα, φυσιοδίφης Καρλ φον Λινέ (1707-1778), σε προχωρημένη ηλικία δεν αναγνώριζε τα ίδια του τα συγγράμματα κι όταν τα διάβαζε, διατύπωνε την έκπληξη και το θαυμασμό του σαν να ήταν ξένα2.

Η πιο περίεργη θεωρία, που αφορά τον πρωθυπουργό, είναι εκείνη που αναφέρεται στο «σύνδρομο της Στοκχόλμης». Οι υποστηρικτές της θεωρίας αυτής διατυπώνουν την άποψη ότι η αδυναμία του πρωθυπουργού να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του λαού και της χώρας του και η εμμονή του να απευθύνεται στον ξένο παράγοντα δεν οφείλονται σε κακή του πρόθεση, αλλά στο «σύνδρομο της Στοκχόλμης». Το σύνδρομο αυτό είναι μία παράδοξη κατάσταση κατά την οποία οι πολιτικά όμηροι των ισχυρών και δέσμιοι αυτών ταυτίζονται και τρέφουν συμπάθεια προς αυτούς από τους οποίους εξαρτώνται απόλυτα για την πολιτική τους επιβίωση.

Ως απόδειξη επικαλούνται τον εξής ισχυρισμό: Στο άρθρο 51 της από 23.5.1969 Σύμβασης της Βιέννης, που κυρώθηκε με το Ν.Δ. 402 της 2/23.5.1974, αναγράφεται: «Ασκησις βίας επί αντιπροσώπου του κράτους: Στερείται οιασδήποτε νομικής ισχύος η έκφρασις της συναινέσεως του κράτους όπως δεσμευθή διά συνθήκης εάν αύτη εξησφαλίσθη δι' ασκήσεως εναντίον του αντιπροσώπου του πράξεων ή απειλών βίας». Το δε άρθρο 52 ορίζει τα ακόλουθα: «Ασκησις βίας επί του κράτους διά της απειλής ή χρήσεως βίας: Η συνθήκη είναι άκυρος εάν η σύναψίς της επετεύχθη διά της απειλής ή χρήσεως βίας κατά παραβίασιν των αρχών του Διεθνούς Δικαίου, ως περιέχονται αύται εν τω Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών».

Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών προκύπτει ότι το Μνημόνιο και οι δανειακές συμβάσεις, που υπογράφτηκαν εις βάρος της χώρας μας, στερούνται οποιουδήποτε κύρους και νομικής ισχύος, αφού έχει ασκηθεί πανθομολογούμενη βία εις βάρος του κράτους και των αντιπροσώπων του (άρθρο 51) και σε κάθε περίπτωση οι «συμφωνίες» αυτές είναι άκυρες, δεδομένου ότι η εν λόγω χρήση βίας έχει γίνει κατά παραβίαση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου, όπως αυτές περιέχονται στο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών (ό.π.).

Κατά συνέπεια, λένε, η εμμονή του πρωθυπουργού στην εκτέλεση των παραπάνω παράνομων συνθηκών με το σαθρό επιχείρημα ότι δεσμεύουν τη χώρα, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί με βάση τις αρχές του διεθνούς, του ευρωπαϊκού και του εσωτερικού δικαίου, αλλά μόνο με βάση το «σύνδρομο της Στοκχόλμης», από το οποίο, απ' ό,τι φαίνεται, ο πρωθυπουργός κατατρύχεται.

1. Εμμ. Ροΐδης, «Η Πάπισσα Ιωάννα»

2. Ε.Π. Παπανούτσου, «Ψυχολογία», Εκδ. Δωδώνη

*Ο Νίκος Καραβέλος είναι δικηγόρος - συγγραφέας

από την "Ελευθεροτυπία"