Αποτέλεσμα μαγειρέματος το «πρωτογενές πλεόνασμα» (Επίκαιρα, 8-14/5/2014)

του Λεωνίδα Βατικιώτη

Τα greek statistics είναι εδώ και κάνουν πάρτι! Η δημιουργική λογιστική, το «μαγείρεμα», δηλαδή, των στατιστικών στοιχείων σε βαθμό διαστρέβλωσης τους, επανήλθε από την κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου και τον Μνημονιακό Τύπο με όχημα το περίφημο «πρωτογενές πλεόνασμα». Τι κι αν η ανακοίνωση της ευρωπαϊκής στατιστικής υπηρεσίας (Eurostat) που εκδόθηκε στις 23 Απριλίου έγραφε με τον πιο καθαρό τρόπο ότι η Ελλάδα το 2013 εμφάνισε δημοσιονομικό έλλειμμα ύψους 23,1 δισ. ευρώ (μεγαλύτερο κι απ’ αυτό του 2012 και του 2011) ή 12,7% του ΑΕΠ (μεγαλύτερο ως ποσοστό όχι μόνο από του 2012 και του 2011, αλλά και του 2010)… Τι κι αν η ίδια ανακοίνωση, που λόγω της βαρύτητάς της συγκεντρώνει το ενδιαφέρον του Τύπου και των πολιτικών ελίτ όλης της Ευρώπης κι ουδείς διανοείται να την αμφισβητήσει έστω δια της …παρακάμψεως, δεν έγραφε ούτε λέξη περί «πρωτογενούς πλεονάσματος», αποδεικνύοντας έτσι ότι πρόκειται επί της ουσίας για ελληνική επινόηση που κατασκευάστηκε σε πολιτικά γραφεία και πρωινούς καφέδες… Η κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και τα φερέφωνά της στον Τύπο, αδιαφορώντας γι’ αυτή την πραγματικότητα, συνέχισαν να θριαμβολογούν εμφανίζοντας τον καρνάβαλο του «πρωτογενούς πλεονάσματος» ως...
τρόπαιο νίκης, αδιάψευστη επιβράβευση της πολιτικής τους και απόδειξη του ότι οι θυσίες πιάνουν τόπο. Άρα, δικαίως απολύθηκαν οι καθαρίστριες, ενώ οι περικοπές κοινωνικών δαπανών μπορούν να συνεχίζονται στο διηνεκές, υπονοεί ο κυβερνητικός θίασος…

Ωστόσο, μέσα σε λίγες μέρες τα βέλη στη φούσκα του πρωτογενούς πλεονάσματος (όπως ορίζεται το οικονομικό αποτέλεσμα αν εξαιρεθούν οι πληρωμές τόκων) ήρθαν εξ οικείων: Από το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, το οποίο πρέπει να σημειωθεί πως δεν αμφισβητεί την ανάγκη της λιτότητας, ούτε εμφορείται από αντιπολιτευτική διάθεση. Οι διατυπώσεις που επέλεξε στην τελευταία τριμηνιαία έκθεσή του, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα την Παρασκευή 2 Μαΐου, καταρρίπτουν τους ισχυρισμούς του προπαγανδιστικού μηχανισμού του Μαξίμου που αναπαρήγαγαν τα φερέφωνά του σε όλα τα Μέσα ενημέρωσης. Αναφέρει λοιπόν από την πρώτη του σελίδα αμέσως μετά τον πρόλογο στο κεφάλαιο «Το πρωτογενές πλεόνασμα και η δημοσιονομική διαχείριση το 1ο τρίμηνο του 2014» τα εξής: «Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ-ΣΤΑΤ, τα οποία επιβεβαιώθηκαν και από την Eurostat, το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου του ποσού για την στήριξη των ελληνικών τραπεζών, διαμορφώθηκε για το 2013 στα 23,1 δις. ευρώ ή στο 12,7% του ΑΕΠ». Άρα, το γραφείο που δημιουργήθηκε το 2010 με μοναδική αποστολή την στενή παρακολούθηση του προϋπολογισμού στο πλαίσιο των μέτρων επιτήρησης των δημόσιων οικονομικών, ξεκινάει την αναφορά του αδιαφορώντας για τα «μαγειρέματα» της κυβέρνησης.

Πρωτογενές έλλειμμα, όχι πλεόνασμα!

Ας ελπίσουμε Στουρνάρας και Σαμαράς να μην επιφυλάξουν στους πέντε καθηγητές που το απαρτίζουν την τύχη που επεφύλαξαν Παπανδρέου και Βενιζέλος τον Σεπτέμβριο του 2011 στην τότε επικεφαλής του γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, όταν σε μια αντίστοιχη έκθεσή της υπογράμμισε «την εκτός ελέγχου δυναμική του χρέους». Διαπίστωση που μπορεί να επιβεβαιώθηκε πλήρως και με δραματικό τρόπο με το δημόσιο χρέος μετά από τέσσερα χρόνια «διάσωσης» να έχει φτάσει από το 129% στο 175% του ΑΕΠ (σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση της Eurostat), η τότε επικεφαλής ωστόσο του γραφείου, Στέλλα Σάββα Μπαλφούνια (ερευνήτρια μακροοικονομικής ανάλυσης του ΚΕΠΕ) παύθηκε από τα καθήκοντά της, μετά την δήλωσή του υπουργού Οικονομικών Βαγγέλη Βενιζέλου ότι «θα ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα για την αναβάθμιση και την εγκυρότητα του έργου του Γραφείου Προϋπολογισμού», δηλαδή την αντικατάσταση της υπευθύνου. Αυτό που ουσιαστικά επιζητούσαν τότε δεν ήταν η εγκυρότητα του Γραφείου Προϋπολογισμού, αλλά να υπηρετεί αδίστακτα και άβουλα την πολιτική της κυβέρνησης δικαιολογώντας τις αποφάσεις της, με κάθε τρόπο. Ούτε το 2011 έκανε τη χάρη σε Παπανδρέου-Βενιζέλο, ούτε σήμερα σε Σαμαρά-Στουρνάρα το γραφείο Προϋπολογισμού, που επέλεξε στην τριμηνιαία έκθεσή του πριν απ’ οτιδήποτε άλλο να αναφέρει πως το 2013 η Ελλάδα είχε έλλειμμα 23,1 δις. ευρώ ή 12,7% του ΑΕΠ. Ούτε και στη συνέχεια όμως το γραφείο Προϋπολογισμού στοιχίζεται πίσω από τις αλχημείες του Γ. Στουρνάρα καθώς αναφέρει ότι «το αντίστοιχο πρωτογενές έλλειμμα ανήλθε σε 15,9 δις. ευρώ ή 8,7% του ΑΕΠ». Με άλλα λόγια το γραφείο Προϋπολογισμού τονίζει ότι το 2013, ακόμη και πρωτογενώς αν δηλαδή από τον λογαριασμό εσόδων και εξόδων εξαιρέσουμε τις πληρωμές των τόκων (που το γραφείο του προϋπολογισμού εκτιμά σε 7,2 δισ. ευρώ), η Ελλάδα ήταν ελλειμματική! Επομένως ακόμη και αν θελήσουμε να ασχοληθούμε με το μέγεθος του πρωτογενούς αποτελέσματος, κάτι που κανείς άλλος δεν κάνει σοβαρά στην Ευρώπη, η Ελλάδα έχει πρωτογενές έλλειμμα! Όχι πλεόνασμα, όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση! Το πλεόνασμα προκύπτει αν από τον λογαριασμό των δαπανών αφαιρεθεί και το ποσό που δόθηκε στις τράπεζες, ύψους 19,2 δισ. ευρώ, χωρίς, ωστόσο, να εξηγηθεί γιατί να μην αφαιρεθούν κι άλλα μη επαναλαμβανόμενα έξοδα, όπως πληρωμές συγκεκριμένων εξοπλιστικών προγραμμάτων. Τότε λοιπόν εμφανίζεται το μαγικό κυβερνητικό νούμερο των 3,4 δισ., το οποίο εντούτοις αμφισβήτησε η Τρόικα, μειώνοντάς το στα 1,4 δισ. ευρώ.

Αυξήθηκαν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές

Η έκθεση του γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, παραπέρα, θέτει ερωτηματικά για την υφιστάμενη δημοσιονομική διαχείριση, χαλώντας την ειδυλλιακή εικόνα που μεταφέρει για παράδειγμα το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2015-2018. Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ανησυχητική ωστόσο είναι η πορεία των φορολογικών εσόδων (άμεσοι + έμμεσοι φόροι) που υπολείπονται έναντι του στόχου κατά 0,52 δις. ευρώ ή κατά 5,1% στο 1ο τρίμηνο του 2014. Επίσης», συνεχίζει η έκθεση «θα πρέπει να σημειώσουμε ότι, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές της Γενικής Κυβέρνησης (συμπεριλαμβανομένων των εκκρεμών επιστροφών φόρων) προς τρίτους ανήλθαν στα 5,03 δις. τον Φεβρουάριο του 2014 παρουσιάζοντας αύξηση κατά 3,3% σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2014 (4,87 δις. ευρώ) και αύξηση κατά 8,2% σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2013 (4,65 δισ.)». Αν επομένως από το πρωτογενές πλεόνασμα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση για το πρώτο τρίμηνο του 2014 ύψους 1,54 δις. ευρώ αφαιρέσουμε τα χρήματα που όφειλε σε πολίτες κι επιχειρήσεις τον Φεβρουάριο ύψους 5,03 δισ., τότε και πάλι το πρωτογενές αποτέλεσμα στην πραγματικότητα είναι έλλειμμα και μάλιστα αβυσσαλέο, ύψους 3,49 δισ. ευρώ!

Στις επόμενες παραγράφους η έκθεση του γραφείου Προϋπολογισμού κατεδαφίζει πλήρως την μαγική εικόνα που προβάλει η κυβέρνηση για το μέλλον (προβλέποντας πρωτογενή πλεονάσματα 2,3% το 2014, 2,5% το 2015 και 3,5% το 2016) τονίζοντας ότι «οι στόχοι αυτοί, αν και έχουν μετριασθεί για τη διετία 2014-2015, είναι ιδιαίτερα αισιόδοξοι, ιδίως για την επόμενη περίοδο 2016-2018». «Αισιόδοξες» χαρακτηρίζει και τις προβλέψεις για την ανάπτυξη, καταλήγοντας ότι «θα έπρεπε να αναθεωρηθούν οι στόχοι για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα διαρκείας»!

80 φορολογικοί νόμοι και 800 εγκύκλιοι

Η έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού κρατά επιφυλακτική στάση για πολλούς από τις κυβερνητικούς διθυράμβους. Για παράδειγμα σε ότι αφορά την χαρακτηριζόμενη ως επιτυχή ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών τονίζει ότι «το χαρτοφυλάκιο τους επιδεινώθηκε λόγω των μη εξυπηρετούμενων δανείων που ξεπέρασαν το 30%». Για τον νέο δανεισμό από τις αγορές υπενθυμίζει ότι «έχουν τεθεί δύο ερωτήματα: Πρώτο, αν η χώρα επωφελείται από αυτόν, δεδομένου ότι θα μπορούσε να δανεισθεί φθηνότερα από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθεροποίησης (2% έναντι 4,95%) και αν έπρεπε να γίνει τώρα». Αντιτείνει δηλαδή μήπως έπρεπε να προηγηθεί η αναδιάρθρωση του χρέους που «θα βελτίωνε τόσο τις προοπτικές της χώρας όσο και την αξιολόγηση της πιστοληπτικής της ικανότητας, επομένως θα οδηγούσε σε μείωση των επιτοκίων κάτω από το επίπεδο που πέτυχε κυρίως στο πενταετές ομόλογο». Για τις ιδιωτικοποιήσεις υπογραμμίζει πως «τίθεται πάλι το ζήτημα αν θα έχουν θετικές επιπτώσεις οι ιδιωτικοποιήσεις μονοπωλίων, δηλαδή η μετατροπή των δημόσιων σε ιδιωτικά μονοπώλια (και μάλιστα ενδεχομένως στα χέρια κερδοσκοπικών κεφαλαίων)». Ενώ για τη φορολογική νομοθεσία αναφέρει «πως το ελληνικό φορολογικό σύστημα αλλάζει συνεχώς (και απρόβλεπτα) και έχει καταστεί εξόχως πολύπλοκο. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2010 μέχρι σήμερα έχουν ψηφιστεί πάνω από 80 φορολογικοί νόμοι κι έχουν εκδοθεί πάνω από 800 ερμηνευτικές εγκύκλιοι»! Για τις καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα στις εγχώριες τράπεζες αναφέρεται ότι «τον Φεβρουάριο του 2014 ανήλθαν στα 160,36 δις. μειωμένες κατά 2,89 δις. σε σχέση με το επίπεδο του Δεκεμβρίου του 2013. Η εξέλιξη αυτή συνδέεται προφανώς με τις φορολογικές υποχρεώσεις με τις οποίες βρίσκονται αντιμέτωπα νοικοκυριά και επιχειρήσεις». Για τις ιδιωτικές επενδύσεις αναφέρει ότι «από τα 44 δις. ευρώ το 2008 έπεσαν στα 22 δις. ευρώ περίπου το 2012». Αποστάσεις κρατά επίσης κι από το παραγωγικό πρότυπο που αναδύεται από τις στάχτες της κρίσης: «Δεν είναι δυνατό να εννοηθεί και να επέλθει η ανάκαμψη της εθνικής οικονομίας με πλήρη απουσία της βαριάς βιομηχανίας (δευτερογενής τομέας παραγωγής). Ένα παραγωγικό μοντέλο, βασιζόμενο κατά μείζονα λόγο σε ευκαιριακού τύπου επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών εστίασης ή άλλων παρόμοιων μη διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών κι υπηρεσιών, προφανώς δεν είναι βιώσιμο σε βάθος χρόνου και δεν παρέχει την απαιτούμενη στήριξη στην εθνική οικονομία».

Στο σύνολο τους οι επισημάνσεις του γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής ακυρώνουν την απεγνωσμένη προσπάθεια του Αντώνη Σαμαρά να κρύψει τα αποτελέσματα της οικονομικής του πολιτικής που έχει οδηγήσει την ανεργία στο 28% και την φτώχεια σε πρωτοφανή ύψη!

από τα «Επίκαιρα»