Το μεγάλο παραμύθι του πρωτογενούς πλεονάσματος

του Δημήτρη Καζάκη

Η κυβέρνηση πανηγυρίζει για το πρωτογενές πλεόνασμα που υποτίθεται ότι πέτυχε το 2013. Υποτίθεται πάλι ότι αυτό το πρωτογενές πλεόνασμα αποδεικνύεται από τους ισχυρισμούς της Εισηγητικής Έκθεσης του Προϋπο-λογισμού για το 2014. Βέβαια, όποιος ξέρει να διαβάζει τέτοιες εκθέσεις και είναι εξοικειωμένος με τους αριθμούς, αντιλαμβάνεται αμέσως ότι πρόκειται ίσως για τον πιο «μαγειρεμένο» κρατικό προϋπολογισμό που έχει κατατεθεί στα ελληνικά χρονικά.

Κάποιος θα αρκούσε να παραθέσει τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος για να διαπιστώσει ότι δεν υπάρχει κανένα πρωτογενές πλεόνασμα. Την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2013 το ταμειακό αποτέλεσμα της κεντρικής διοίκησης παρουσίασε έλλειμμα 9.079 εκατ. ευρώ, έναντι ελλείμματος 6.775 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2012. Με άλλα λόγια είναι υψηλότερο από την αντίστοιχη περίοδο του 2012 κατά 34%. Κατά την περίοδο αυτή, τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού, διαμορφώθηκαν σε 37.993 εκατ. ευρώ, από 39.080 εκατ. ευρώ πέρυσι. Όσον αφορά τις δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού, στις οποίες περιλαμβάνονται και δαπάνες ύψους περίπου 5.287 εκατ. ευρώ που αφορούν την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών, διαμορφώθηκαν σε 47.909 εκατ. ευρώ, από 44.521 εκατ. ευρώ την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2012.

Το ταμειακό πρωτογενές αποτέλεσμα του κρατικού προϋπολογισμού (-3.422 εκατ. ευρώ) ...
διαμορφώνεται σε πλεόνασμα 3.365 εκατ. ευρώ εάν συμπεριληφθούν έσοδα ύψους 1,5 δισεκ. ευρώ από τη μεταφορά των αποδόσεων ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου από τις κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος και αφαιρεθούν δαπάνες ύψους περίπου 5.287 εκατ. ευρώ που αφορούν την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών. Αυτό είναι το κόλπο που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση για να μετατρέψει το πρωτογενές έλλειμμα του προϋπολογισμού σε πρωτογενές πλεόνασμα. Μόνο που, αφενός, τα 1,5 δις ευρώ από την μεταφορά των αποδόσεων δεν εγγράφονται στον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά παρακρατούνται από την Τράπεζα της Ελλάδος για να βελτιωθεί η λογιστική της θέση. Και αφετέρου η αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών αποτελεί τακτική δαπάνη του προϋπολογισμού.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Κάτι πολύ απλό. Πρωτογενές πλεόνασμα μπορεί να βγάλει φέτος η κυβέρνηση μόνο αν προσθέσει τα έσοδα που προορίζονται για άλλον (την Τράπεζα της Ελλάδος) και αν αφαιρέσει δαπάνες που οφείλει να καταβάλει. Είναι σαν να λέει ένα νοικοκυριό ότι αν προσθέσω τα έσοδα του γείτονα στα δικά μου και αφαιρέσω τις δικές μου δαπάνες, τότε είναι σίγουρο ότι θα έχω πρωτογενές πλεόνασμα. Οφείλουμε να πούμε ότι πρόκειται όντως για πολύ μεγάλη επιτυχία!

Η ίδια η Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού για το 2014 ανεβάζει το συνολικό έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης σε -23,06 δις ευρώ ή 12,6% επί του ΑΕΠ για το 2013. Για λόγους σύγκρισης αναφέρουμε ότι το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης που χρησιμοποιήθηκε ως δικαιολογία για την υπαγωγή της χώρας στα μνημόνια ήταν -36,16 δις ευρώ ή 15,7% επί του ΑΕΠ. Το 2010 το έλλειμμα αυτό διαμορφώθηκε στα 23,71 δις ευρώ ή στο 10,7% του ΑΕΠ. Το 2011 διαμορφώθηκε στα 19,87 δις ευρώ ή στο 9,5% του ΑΕΠ. Ενώ το 2012 διαμορφώθηκε στα 17,41 δις ευρώ ή στο 9,0% του ΑΕΠ.

Που οφείλεται η εκτίναξη του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης για το 2013; Μα φυσικά στην ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων «συστημικών» τραπεζών, δηλαδή της Εθνικής, της Eurobank και της Alpha μαζί με τις αποζημιώσεις που δόθηκαν για την Proton Bank. Μάλιστα η Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού για το 2014 αναφέρει για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις ότι «η αύξηση του ελλείμματος από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών αντικρίζεται από περιουσιακά στοιχεία (μετοχές), η μεταπώληση των οποίων θα αποφέρει στο μέλλον μείωση του δημοσίου χρέους» (σ. 80). Πουθενά όμως δεν θα βρει κανείς στην εν λόγω Έκθεση κάποια αναλυτική αναφορά των μετοχών που δόθηκαν στο δημόσιο και πώς έχουν μοιραστεί τα κονδύλια, αλλά και οι εγγυήσεις του δημοσίου προς τις τράπεζες. Αυτό που επίσης δεν λέει η Έκθεση είναι ότι από την στιγμή που το ελληνικό δημόσιο δανείστηκε για να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες και πήρε μετοχές τους ως αντίκρισμα, τότε οι ζημιές τους βαραίνουν τον κρατικό κορβανά.

Ένα κυνήγι που οδηγεί στην καταστροφή

Γιατί όμως το κυνηγητό του πρωτογενούς πλεονάσματος με όρους βαθύτερης ύφεσης και εκτίναξης του χρέους είναι θετική εξέλιξη; Το να μειώσεις το έλλειμμα συρρικνώνοντας την οικονομία και μάλιστα με ρυθμούς διπλάσιους, είναι σαν να οδηγείς σκόπιμα στη λιμοκτονία κάποιον προκειμένου να εμφανίσεις μειωμένα τα έξοδα σίτισης. Άμα δεν πληρώνει το «δημόσιο» – με «» γιατί το εγχώριο κράτος δεν είναι πλέον ούτε τυπικά ελληνικό, ενώ έχει βαλθεί να εξοντώσει τον ελληνικό λαό με εντολές έξωθεν – με αποτέλεσμα την καταστροφική απαξίωση των υπηρεσιών και των υποδομών που χωρίς αυτές ούτε η κοινωνία, ούτε η οικονομία μπορεί να αναπτυχθεί, τότε πώς μπορούν να μιλάνε για θετική εξέλιξη; Άμα το «δημόσιο» λεηλατεί όχι μόνο τη δημόσια περιουσία, αλλά και την ιδιωτική μαζί με το λαϊκό εισόδημα, αφαιρώντας διαρκώς πόρους από την πραγματική οικονομία κι έτσι πετυχαίνει μείωση του ελλείμματός του, τότε γιατί μια τέτοια εξέλιξη είναι θετική;

Η μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος όλα αυτά τα χρόνια είναι αποτέλεσμα της ακόμη μεγαλύτερης δραστικής συρρίκνωσης και λιμοκτονίας της οικονομίας. Γι’ αυτό και η τεράστια ανεργία, η μαζική εξαθλίωση, η τραγική απόλυτη μείωση του πληθυσμού και το τεράστιο κύμα μετανάστευσης. Όλα αυτά αποτυπώνονται στην πρωτοφανή ιστορικά πτώση των επενδύσεων στην Ελλάδα που το 2012 έφτασε στο χαμηλότερο επίπεδο από τις αρχές του 20ου αιώνα, στο 13,6% του ΑΕΠ.

Επομένως ακόμη και πρωτογενές πλεόνασμα να δημιουργηθεί αυτό θα είναι εφήμερο και χωρίς αντίκρισμα στην οικονομία και στη ζωή της κοινωνίας. Αυτό το ομολογούν και οι Στούρνοι της οικονομίας και της δημοσιογραφίας, μιας και λένε ότι το πλεόνασμα θα πηγαίνει στη «μείωση του δημοσίου χρέους». Με άλλα λόγια η οικονομία θα συνεχίσει να συρρικνώνεται και να συνθλίβεται υπέρ ενός εικονικού πρωτογενούς πλεονάσματος, το οποίο θα πηγαίνει στην πληρωμή του χρέους.

Θαυμάσια! Και μετά σου λένε ότι θα υπάρξει άνοδος του ΑΕΠ και ανάκαμψη. Πώς;

Μήπως τελικά υπάρξει πρωτογενές πλεόνασμα το 2013; Ελπίζω ειλικρινά να μην υπάρξει. Όχι μόνο γιατί κάτι τέτοιο θα γίνει πατώντας πάνω στο θάνατο της ιδιωτικής μικρής και μεσαίας περιουσίας, αλλά και για έναν ακόμη πιο σοβαρό λόγο: η συντήρηση αυτού του πρωτογενούς πλεονάσματος θα αποδειχτεί ακόμη πιο καταστροφική για την οικονομία και την κοινωνία από την μέχρι σήμερα μείωση του ελλείμματος.

Παρόλα αυτά η κυβέρνηση επιμένει ότι θα υπάρξει πρωτογενές πλεόνασμα. Αν όντως το πρωτογενές πλεόνασμα είναι πραγματικό, τότε γιατί η κυβέρνηση προχώρησε μέσα στο κατακαλόκαιρο σε δημοπρασίες εντόκων γραμματίων, 26 εβδομάδων αξίας πάνω από 2,6 δις ευρώ (9/7 για 1.625 εκατ. ευρώ, 6/8 για 812,5 εκατ. ευρώ, 3/9 για 1.137,5 εκατ. ευρώ) και 13 εβδομάδων συνολικής αξίας σχεδόν 3 δις ευρώ (16/7 για 1.625 εκατ. ευρώ και 13/8 για 1.300 εκατ. ευρώ); Με δεδομένη μάλιστα την εκταμίευση και των 4,5 δις ευρώ από EFSF και ΔΝΤ στις 29-30 Ιουλίου. Με άλλα λόγια μέσα στο κατακαλόκαιρο και παρά τη δόση, η ελληνική κυβέρνηση έτρεξε να δανειστεί επιπλέον άλλα 5,6 δις ευρώ μέχρι σήμερα. Σύνολο δανεισμού μέσα στο τελευταίο δίμηνο 10,1 δις ευρώ. Οι εκδόσεις αυτές των εντόκων συνεχίζονται ασταμάτητα προκειμένου να αντιμετωπιστεί το τρομακτικό πρόβλημα ρευστότητας που στοιχειώνει το δημόσιο.

Έτσι στις 12 Νοεμβρίου εκδόθηκαν έντοκα γραμμάτια 13 εβδομάδων αξίας 1,3 δις ευρώ, όταν μόλις τον προηγούμενο μήνα (15 Οκτωβρίου) είχαν εκδοθεί άλλα έντοκα ίδιας διάρκειας και αξίας 1,625 δις ευρώ. Λίγο νωρίτερα, δηλαδή στις 5 Νοεμβρίου είχαν εκδοθεί έντοκα αξίας 1,3 δις ευρώ και διάρκειας 26 εβδομάδων, ενώ σχεδόν ένα μήνα πιο πριν (8 Οκτωβρίου) είχε διεξαχθεί μια ακόμη δημοπρασία εντόκων διάρκειας 26 εβδομάδων αξίας πάλι 1,3 δις ευρώ.

Τέτοιες κινήσεις δεν γίνονται από κυβερνήσεις με πρωτογενή πλεονάσματα, αλλά από κυβερνήσεις που καίγονται για ρευστό και μάλιστα σε μια περίοδο που δεν έχουν ιδιαίτερες υποχρεώσεις σε ληξιπρόθεσμα ομόλογα. Να θυμίσουμε εδώ ότι τα ληξιπρόθεσμα ομόλογα του ελληνικού χρέους στο 2ο εξάμηνο του 2013 ανέρχονται σε 4,8 δις ευρώ. Ποσό που εν πολλοίς καλύπτεται από τις δόσεις του μηχανισμού. Επομένως η εναγώνια προσπάθεια δανεισμού μέσω εντόκων 3μηνης και 6μηνης διάρκειας αφορούν κυρίως στην κάλυψη των τρεχουσών πρωτογενών ελλειμμάτων της κυβέρνησης. Όπως επίσης και στην ανακύκλωση του βραχυπρόθεσμου χρέους των εντόκων που θα κοστίσει συνολικά στο 2οεξάμηνο του 2013 σχεδόν 15 δις ευρώ. Ο δανεισμός σε έντοκα γραμμάτια το επόμενο διάστημα και έως το τέλος του χρόνου θα μας δείξει το πραγματικό πρωτογενές έλλειμμα της κυβέρνησης για το 2013.

Ανεξέλεγκτο το χρέος

Αν προσθέσουμε σ’ όλα αυτά και το χρέος που καλπάζει ανεξέλεγκτο, τότε καταλαβαίνουμε ότι η ύφεση, ή μάλλον η ολοκληρωτική καταστροφή της χώρας προχωρά ακάθεκτη. Να θυμίσουμε εδώ ότι το 2014 πρέπει να βρούμε να πληρώσουμε 8,7 δις ευρώ σε τόκους και 24,9 δις ευρώ σε ληξιπρόθεσμα ομόλογα. Σύνολο 33,6 δις ευρώ. Αν αφαιρέσουμε απ’ αυτά τα 10,9 δις ευρώ του προγράμματος χρηματοδότησης, τότε υπολείπονται 22,7 δις ευρώ. Πόθεν;

Κι αν ήταν μόνο αυτά, θα ήταν καλά. Σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού για το 2014 ο συνολικός δανεισμός για την επόμενη χρονιά προβλέπεται να ανέλθει σε 63,5 δις ευρώ. Κι επειδή δεν μπορούν να βρεθούν αυτά τα ποσά οι Εισηγητική Έκθεση προβλέπει 40 δις ευρώ δανεισμό με έντοκα γραμμάτια. Πράγμα εξαιρετικά δύσκολο έως ακατόρθωτο.

Η τρόικα απαιτεί πρωτογενές πλεόνασμα για το 2014 της τάξης των 2,8 δις ευρώ, που θα επιτευχθεί με νέα ακόμη χειρότερα χαράτσια και ολοκληρωτική διάλυση της υγείας, της παιδείας, κοκ. Ακόμη κι αν επιτευχθεί θα πάει υπέρ του χρέους κι έτσι θα πρέπει το ελληνικό κράτος να βρει εντός του 2014 άλλα 20 δις ευρώ πρόσθετη χρηματοδότηση. Να το χρηματοδοτικό κενό που διαπραγματεύεται η κυβέρνηση σήμερα με την τρόικα.

Το 2015 θα πρέπει να πληρώσουμε 9,7 δις ευρώ σε τόκους και άλλα 16,1 δις ευρώ σε ληξιπρόθεσμα ομόλογα. Σύνολο 25,8 δις ευρώ για το χρέος. Η τρόικα απαιτεί να δημιουργηθεί πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης των 5,7 δις ευρώ, το οποίο, αν επιτευχθεί, θα πάει κι αυτό υπέρ τοκογλύφων και δανειστών. Ακόμη κι έτσι μένουν άλλα 20 περίπου δις ευρώ που θα πρέπει το ελληνικό κράτος να βρει για να πληρώσει τοκοχρεολύσια. Το συνολικό χρηματοδοτικό κενό λόγω χρέους για το 2014-15 ανέρχεται σε 40 δις ευρώ. Πόθεν; Έλα ντε!

Κι όλα αυτά με την προϋπόθεση ότι έχουν επιτευχθεί τα πρωτογενή πλεονάσματα που απαιτεί η τρόικα. Κι αν προσπαθείτε να βρείτε από πού θα βρεθούν αυτά τα 40 δις ευρώ σε μια οικονομία όπου ο μισθός και η σύνταξη θα έχει πέσει στα 360 ευρώ μηνιάτικο, όπως προβλέπεται από το ήδη υφιστάμενο μνημόνιο και η οποία ήδη βρίσκεται σε μια δίνη «αποπληθωρισμού» όπου η καταστροφή, το λουκέτο και η χρεοκοπία θα είναι στην ημερήσια διάταξη μαζί την ανεργία και την εξαθλίωση που σαρώνει την κοινωνία, τότε ακούστε κι αυτό.

Το 2016 θα πρέπει να πληρώσει το ελληνικό κράτος 10,4 δις ευρώ σε τόκους και 7,1 δις ευρώ σε ληξιπρόθεσμα ομόλογα. Σύνολο 17,5 δις ευρώ για το χρέος. Η απαίτηση της τρόικας για το 2016 είναι να υπάρξει πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης των 9 δις ευρώ, το οποίο θα πάει κι αυτό υπέρ των τοκογλύφων και των δανειστών. Τα υπόλοιπα 8,5 δις ευρώ που θα βρεθούν;

Το 2017 το ελληνικό κράτος θα πρέπει να πληρώσει 10,7 δις ευρώ σε τόκους και 7,5 δις ευρώ σε ληξιπρόθεσμα ομόλογα. Σύνολο 18,2 δις ευρώ για το χρέος. Η τρόικα απαιτεί για το ίδιο έτος πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης των 9,4 δις ευρώ που κι αυτό θα πάει στην κάλυψη του χρέους. Όμως και πάλι υπολείπονται 8,8 δις ευρώ για την εξυπηρέτηση του χρέους. Πόθεν;

Το χρηματοδοτικό κενό που δημιουργείται για την περίοδο 2016-17, αν όλα πάνε σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ, είναι της τάξης των 17,3 δις ευρώ. Ενώ το συνολικό χρηματοδοτικό κενό λόγω της εξυπηρέτησης του χρέους για την περίοδο 2014-2017 ανέρχεται σε 57,3 δις ευρώ. Που θα τα βρει η Ελλάδα αυτά τα ποσά;

Αναγκαστικά με δανεισμό. Από πού; Από τις αγορές; Καήκαμε. Τα επιτόκια θα κυμαίνονται για τα δεκαετή ομόλογα του ελληνικού δημοσίου από 6% το λιγότερο και πάνω. Η εκτίναξη του χρέους θα είναι εκκωφαντική σε μια χώρα που θα συνεχίζει να βρίσκεται σε ύφεση και μάλιστα σε δίνη «αποπληθωρισμού», γιατί ότι και να λένε οι «αναλυτές» της τρόικας, είναι πιο εύκολο και εφικτό να δούμε χωράφια με δημητριακά στο φεγγάρι μέχρι το 2017, παρά οικονομική άνοδο στην Ελλάδα υπό καθεστώς συνεχιζόμενης συρρίκνωσης της εσωτερικής ζήτησης.

Κι όλα αυτά αν και εφόσον υπάρξει πρωτογενές πλεόνασμα. Αναρωτηθείτε μόνο που θα πρέπει να πάει η ανεργία, που θα πρέπει να βυθιστεί το μεροκάματο, πόσα λουκέτα θα πρέπει να μπουν σε μικρομεσαίους και επαγγελματίες, πόσοι θα πρέπει να μεταναστεύσουν, πόσοι θα πρέπει να πεθάνουν από «φυσικά αίτια» χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ή πρόσβαση σε νοσοκομείο, πόσοι θα πρέπει να μείνουν ανασφάλιστοι σε δουλειές χωρίς μέλλον για να πετύχει η κυβέρνηση πρωτογενές πλεόνασμα. Κι ύστερα πόσοι και πόσοι θα πρέπει να συνεχίσουν να πεθαίνουν, να μένουν άνεργοι, να λιμοκτονούν και να εξαθλιώνονται προκειμένου να διατηρηθεί αυτό το παρά φύση πρωτογενές πλεόνασμα.

Επομένως, η κυβερνώσα παράταξη αν επιθυμεί να συνεχίσει στον ίδιο δρόμο και να επιτελέσει το έργο που της έχει ανατεθεί από τους δανειστές και τα επιτελεία του ευρώ, τότε δεν αρκεί το παραμύθι της «επερχόμενης ανάκαμψης». Άλλωστε η περίοδος που μπορούσε να ξεγελά και να τρομοκρατεί τον λαό η μηχανή μαύρης προπαγάνδας, έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Η καθημερινότητα στην οποία καλείται να επιβιώσει όπως-όπως το μέσο ελληνικό νοικοκυριό, είναι τόσο σκληρή, τρομακτική και εξωφρενικά παράλογη που δεν αφήνει κανένα περιθώριο στα παπαγαλάκια της διατεταγμένη ενημέρωσης (βλέπε μαύρης προπαγάνδας) να ξεγελάσουν το υγιές κομμάτι της κοινωνίας. Και συσσωρεύεται τέτοια οργή και μίσος για όλους τους συντελεστές αυτής της τραγωδίας που μόλις και μετά βίας η κοινωνία και ο λαός κρατιέται στα συγκαλά του.

Η αλήθεια είναι ότι κατά μετριοπαθείς υπολογισμούς και με πρωτογενές έλλειμμα να μην ξεπερνά το 1 δις ευρώ ανά έτος, το χρηματοδοτικό κενό θα υπερβεί τα 55 δις ευρώ το 2014-2015. Τα υπόλοιπα είναι ηλιθιότητες που συντηρούνται από ένα άθλιο και τιποτένιο σύστημα ενημέρωσης. Βέβαια ο φερόμενος ως πρωθυπουργός κ. Σαμαράς μπορεί άνετα να συνεχίζει την τακτική της σχιζοφρένειας με δηλώσεις για «ανάκαμψη την επόμενη χρονιά». Στον ιδιαίτερο κόσμο όπου ο ίδιος κατοικοεδρεύει με την βοήθεια και της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής, όλα είναι πιθανά.

Η αλήθεια όμως είναι σκληρή. Το χρηματοδοτικό κενό μόνο από το χρέος, ακόμη κι αν επιτευχθούν οι στόχοι της τρόικας, είναι τεράστιο και αδύνατο να καλυφθεί. Ακόμη κι αν η χώρα βγει με την εγγύηση και το μαγείρεμα των ευρωκαρτέλ στις αγορές, θα πρέπει να ετοιμαστεί για επιτόκια που ξεπερνούν το 10% στα δεκαετή ομόλογα. Αυτό σημαίνει μια εκτίναξη του δημόσιου χρέους χωρίς προηγούμενο.

Για μια ακόμη φορά η Ελλάδα θα οδεύσει σ’ ένα νέο δανειακό πακέτο από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας αυτή τη φορά, που το αργότερο θα πρέπει να έχει κλείσει αρκετά πριν εκπνεύσει το 1ο εξάμηνο του 2014. Και τότε ότι έχει απομείνει από την δημόσια και ιδιωτική περιουσία θα μεταβιβαστεί αισίως στην κυριότητα του ΕΜΣ για να μας σώσει. Μόνο που κι αυτό δεν θα είναι αρκετό και μέσα έως το τέλος της διετίας θα επαναληφθεί το ίδιο σκηνικό με την ανακάλυψη νέου μεγάλου χρηματοδοτικού κενού. Κι αυτό θα συνεχιστεί μέχρι να μην μείνει λίθος επί λίθου σ’ αυτή τη χώρα, που μέχρι να τελειώσουν μαζί της δανειστές, τραπεζίτες, ευρωκράτες και δοσίλογοι θα μοιάζει με κάποια από τις αφρικανικές χώρες που έχουν καταστρέψει ανεπανόρθωτα οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες.

Η καθίζηση της εσωτερικής αγοράς

Τον Οκτώβριο φέτος για 8o συνεχόμενο μήνα η ελληνική οικονομία βρίσκεται με αρνητικό τιμάριθμο σε ετήσια βάση. Έφτασε στο σημείο να εμφανίζει -2,0% τιμάριθμο για τον μήνα Οκτώβριο. Με όλες τις σοβαρές επιφυλάξεις που μπορεί να έχει κανείς για τους δείκτες που παρουσιάζει μια «ανεξάρτητη αρχή» στα χέρια ενός Γεωργίου, οφείλουμε να αναρωτηθούμε. Είναι θετική εξέλιξη αυτός ο αρνητικός τιμάριθμος;

Τον βασικό λόγο της φαινομενικής πτώσης των τιμών μπορεί να τον αντιληφθεί κανείς αν δει την εντυπωσιακή πτώση κατά 9,5% που σημείωσε τον Αύγουστο του 2013 ο δείκτης λιανικών πωλήσεων σε σχέση με τον Αύγουστο του 2012. Η εξέλιξη του ∆είκτη Κύκλου Εργασιών (σε τρέχουσες τιµές) και του ∆είκτη Όγκου (κύκλος εργασιών σε σταθερές τιµές) στο Λιανικό Εµπόριο, µε έτος βάσης 2005=100,0 για το µήνα Αύγουστο 2013, σύµφωνα µε προσωρινά και διορθωµένα, ως προς τον τυπικό µήνα, στοιχεία, έχει ως εξής:

Ο ∆είκτης Κύκλου Εργασιών, χωρίς τα καύσιµα κατά το µήνα Αύγουστο 2013, σε σύγκριση µε το δείκτη του Αυγούστου 2012, σηµείωσε μείωση 9,5%, έναντι µείωσης 8,1%, που σηµειώθηκε κατά την αντίστοιχη  σύγκριση του έτους 2012 προς το 2011.

Ο ∆είκτης Κύκλου Εργασιών, µε τα καύσιµα, κατά το µήνα Αύγουστο 2013, σε σύγκριση µε το δείκτη του Αυγούστου 2012, σηµείωσε µείωση 8,9%, έναντι µείωσης 7,3%, που σηµειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2012 προς το 2011.

Ο ∆είκτης Όγκου, χωρίς τα καύσιµα, κατά το µήνα Αύγουστο 2013, σε σύγκριση µε το δείκτη του Αυγούστου 2012, σηµείωσε µείωση 9,1%, έναντι µείωσης 8,8%, που σηµειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2012 προς το 2011.

Ο ∆είκτης Όγκου, µε τα καύσιµα, κατά το µήνα Αύγουστο 2013, σε σύγκριση µε το δείκτη του Αυγούστου 2012, σηµείωσε µείωση 7,8%, έναντι µείωσης 9,3%, που σηµειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2012 προς το 2011.

Με άλλα λόγια η φαινομενική πτώση του τιμάριθμου είναι προϊόν της τρομακτικής καθίζησης που έχει υποστεί η εσωτερική αγορά, η οποία από κάθε άποψη πνέει τα λοίσθια. Το φαινόμενο αυτό είναι πρωτοφανές για την ελληνική οικονομία από το 1959 έως σήμερα. Κι αυτό κανέναν δεν ενδιαφέρει. Κανένας δεν ασχολείται να το εξηγήσει, να το αναλύσει, να δει τέλος πάντων τι σημαίνει για την κατάντια μιας οικονομίας σαν της Ελλάδας.

Έστω κι αν η πτώση αυτή των τιμών σε συνθήκες συνεχιζόμενης ύφεσης αποτελεί τυπικό παράδειγμα «αποπληθωρισμού» (deflation). Ενός αποπληθωρισμού στον οποίο σκόπιμα οδηγήθηκε η ελληνική οικονομία από την τρόικα προκειμένου να πέσει σε μια δίνη αποπληθωρισμού (deflation spiral) με κύριο σκοπό να υποτιμηθεί η αξία όλων των παγίων στοιχείων της (μέσα παραγωγής, υποδομές, ακίνητη περιουσία, φυσικός πλούτος και περιβάλλον).

Η φιλοσοφία που κρύβεται πίσω απ’ όλα αυτά είναι απλή: απαξιώνω σκόπιμα τα πάγια στοιχεία μιας οικονομίας με σκοπό να προσελκύσω το ενδιαφέρον αγοραστών από το εξωτερικό. Η τρόικα, με την αμέριστη βοήθεια των πιο δοσίλογων κυβερνήσεων της ελληνικής ιστορίας, εφάρμοσε μια πολιτική απαξίωσης όχι μόνο της ζωντανής εργασίας, αλλά ολόκληρης της ελληνικής οικονομίας προκειμένου να την μετατρέψει επίσημα σε μια μάντρα σκραπ για κερδοσκόπους από το εξωτερικό.

Τι κατάφεραν όλα αυτά τα χρόνια;

Με το πρώτο μνημόνιο έβαλαν στο στόχαστρο το λαϊκό εισόδημα. Πρώτα και κύρια των εργαζομένων και των συνταξιούχων. Το αποτέλεσμα ήταν από 40,5% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας που παρήγαγε η ελληνική οικονομία ως σύνολο και αντιστοιχούσε στην εξαρτημένη εργασία το 2ο τρίμηνο του 2010 (έναντι του 60,5% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας που αντιστοιχούσε την ίδια περίοδο στα ιδιωτικά κέρδη) να βρίσκεται στο 2ο τρίμηνο του 2013 στο 34,9% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας, ενώ τα ιδιωτικά κέρδη στα 65,6%.

Για να πάρουμε μια ιδέα ο μέσος όρος στις χώρες μέλη της ΕΕ ήταν αντίστοιχα για το 2ο τρίμηνο του 2010 για τα ιδιωτικά κέρδη ως μερίδιο της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας μόλις στο 37,3% για να καταλήξει στο 36,9% στο 2ο τρίμηνο του 2013. Αντίστοιχα ο μέσος όρος των χωρών μελών της ευρωζώνης ήταν για το μερίδιο των ιδιωτικών κερδών στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία στο 38,1% για το 2ο τρίμηνο του 2010, ενώ το 2ο τρίμηνο του 2013 κατέληξε 37,5%.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι καμιά χώρα της ΕΕ και της ευρωζώνης δεν διαθέτει ποσοστά κέρδους στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία μεγαλύτερα από την Ελλάδα. Για παράδειγμα η Ιρλανδία έχει 54,9% το 2ο τρίμηνο του 2013 από 52,2% το 20 τρίμηνο του 2010. Η Πορτογαλία έχει 38.0% μερίδιο κερδών στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία το 2ο τρίμηνο του 2013, όταν το 2ο τρίμηνο του 2010 ήταν 36,1%. Η Ισπανία είχε το 2ο τρίμηνο του 2013 μερίδιο κερδών της τάξης του 42,3%, όταν το 2ο τρίμηνο του 2010 είχε 36,6%.

Ενώ στην Ιταλία έπεσε από 41,0% το 2ο τρίμηνο του 2010 στο 38,7% το 2ο τρίμηνο του 2013. Όπως ακριβώς συνέβη και στην Γαλλία και στη Γερμανία και στην Ολλανδία. Κι αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους που η τρόικα μαζί με τα επιτελεία της ευρωζώνης επιβάλλουν πολιτικές συμπίεσης εργατικού κόστους και οριζόντιων περικοπών με σκοπό την ενίσχυση του μεριδίου των ιδιωτικών κερδών στο συνολικό προϊόν που παράγει η οικονομία.

Η Ελλάδα εκτός από το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις της όλα τα προηγούμενα χρόνια την μετέτρεψαν σε μια οικονομία όπου το μερίδιο των ιδιωτικών κερδών ήταν σε πρωτοφανή επίπεδα σε σύγκριση με το μερίδιο της εξαρτημένης εργασίας, οι πολιτικές της τρόικας συρρίκνωσαν ακόμη περισσότερο το εισόδημα της ζωντανής εργασίας. Κι έτσι βύθισαν την οικονομία σε έναν φαύλο κύκλο ύφεσης όπου η συρρίκνωση της καταναλωτικής δαπάνης, λόγω της κατεδάφισης της αγοραστικής δύναμης των λαϊκών στρωμάτων, επέφερε μια τραγική κατεδάφιση και της επενδυτικής δαπάνης. Το επίπεδο των επενδύσεων (ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου) στην ελληνική οικονομία το 2ο τρίμηνο του 2013 έπεσε στο 12,2% επί της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας, όταν το 2ο τρίμηνο του 2010 ήταν στο 18,3%.

Καταντήσαμε λοιπόν να έχουμε τον υψηλότερο δείκτη κερδών στην ευρωζώνη κι όχι μόνο και ταυτόχρονα τον χαμηλότερο επίπεδο επενδύσεων. Μάλιστα η Ελλάδα έχει έναν από τους χαμηλότερους δείχτες επενδύσεων στον κόσμο, ακόμη και σε σχέση με τις χώρες εκείνες που βρίσκονται σε συνθήκες πολέμου ή εμφύλιου σπαραγμού.

Κερδισμένοι μόνο οι κερδοσκόποι

Τότε ποιος κερδίζει σε μια οικονομία που ενώ το μερίδιο των κερδών αυξάνει, συρρικνώνεται η αγοραστική δύναμη και καταβαραθρώνονται οι επενδύσεις; Πάντως όχι οι οργανωμένες επιχειρήσεις. Ανεξαρτήτως μεγέθους. Αυτές αντιμετωπίζουν τρομακτικό πρόβλημα επιβίωσης και γι’ αυτό προχωρούν σε λουκέτο, μπαίνουν σε εκκαθάριση, ή σηκώνονται και φεύγουν. Σε συνθήκες αποπληθωρισμού δεν μπορεί να επιβιώσει καμιά επιχείρηση που βασίζεται στην εσωτερική αγορά, όσο μεγάλη κι να είναι.

Τι μένει λοιπόν; Η απόλυτη κερδοσκοπία. Πώς; Με τις ιδιωτικοποιήσεις και το γενικό ξεπούλημα. Με το ξέπλυμα χρήματος διαμέσου του εγχώριου τραπεζικού συστήματος. Είναι τυχαίο που το Χρηματιστήριο Αθηνών παρουσιάζει μια τρελή κούρσα ανόδου τιμών; Από τις 5 Ιουνίου 2012 έως τις 31 Οκτωβρίου 2013 ο γενικός δείκτης του Χρηματιστηρίου ανέβηκε κατά 146% σε ύψος που ξεπέρασε τα 94 μεγαλύτερα χρηματιστήρια παγκόσμια την ίδια περίοδο. Το χρηματιστήριο Αθηνών κινείται σε συναλλαγές που υπερβαίνουν κατά 32 φορές τα εκτιμώμενα κέρδη των εταιρειών του, σε σύγκριση με τον πενταετή μέσο όρο 11 φορές και 14,9 φορές τα προβλεπόμενα κέρδη για το δείκτη Stoxx Europe 600 Index, σύμφωνα με τα στοιχεία του Bloomberg. Μιλάμε για φούσκα πρώτου μεγέθους.

Μιλάμε για μια πρωτοφανή κερδοσκοπική φούσκα με μετοχές τραπεζών και επιχειρήσεων, η οποία ξεκίνησε ουσιαστικά όταν η MSCΙ υποβίβασε την Ελλάδα σε αναπτυσσόμενη αγορά κι έτσι έγινε ποιο εύκολη η προσέλκυση επενδυτών πολύ υψηλού ρίσκου. Ποιος ηγείται αυτής της κερδοσκοπικής κούρσας;

Η Paulson & Co και η JP Morgan Chase & Co ήταν από τις πρώτες που βούτηξαν να επωφεληθούν από τις χαμηλές τιμές των μετοχών. Από κοντά και τα επενδυτικά κεφάλαια υψηλού ρίσκου Renaissance Capital Holdings Ltd. και Templeton Emerging Markets Group.

Ο διαχειριστής κεφαλαίων της JPMorgan, Φρανσέσκο Κόντε, πρωταγωνιστεί στην κούρσα του χρηματιστηρίου Αθηνών αγοράζοντας μετοχές της Jumbo και της Follie Folie. «Οι προοπτικές για την χώρα έχουν αλλάξει εντελώς,» λέει ο Κόντε, που διαχειρίζεται περίπου $ 2,8 δισεκατομμύρια στο Λονδίνο, από το τηλέφωνο στις 24 Οκτωβρίου. «Είμαι πολύ θετικός για την Ελλάδα διότι θεωρώ ότι υπάρχουν πολύ, μα πολύ καλές ευκαιρίες, πολύ καλές επιχειρήσεις και πολύ φθηνές αποτιμήσεις. Η Ελλάδα μόλις εξέρχεται από την κρίση. Επειδή έχουν κόψει τις βάσεις κόστους τους τόσο χαμηλά, η αύξηση της κερδοφορίας θα είναι τεράστια αν έχουμε θετικό ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ.»  

Καταλάβατε τώρα γιατί οι επιμένουν τα επιτελεία των δανειστών και της τρόικας σε θετικό πρόσημο ανάπτυξης για το 2014; Θέλουν πάση θυσία να ενισχύσουν αυτή την κερδοσκοπική κούρσα. Πρόκειται βέβαια για κλασσική τακτική δημιουργίας τεχνητών προσδοκιών. Με την τακτική αυτή όχι μόνο αλλάζουν χέρια τα πακέτα μετοχών του εισηγμένων εταιρειών, αλλά μετατρέπονται σε έρμαια της κερδοσκοπικής μανίας των συγκεκριμένων επενδυτικών κεφαλαίων. Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι αφενός η φτήνια των μετοχών σε σχέση τα πάγια περιουσιακά στοιχεία των εταιρειών που αγοράζουν κι επομένως το δυνητικό κέρδος από ένα γενικό ξεπούλημα, όπως και η δημιουργία προσδοκιών που θα ανατιμήσει τις μετοχές για να κερδίσουν από την υπεραξία.

Όπως και να έχει είναι μια φούσκα που θα οδηγήσει τις τελευταίες εταιρείες σε χέρια κερδοσκόπων που ειδικεύονται στην επιχειρηματική της λεηλασίας και της αρπαχτής χωρίς προοπτική. Μόλις καταρρεύσει η αγορά των μετοχών, οι εταιρείες αυτές θα απομείνουν ερείπια και θα πουληθούν για σκραπ σε μια οικονομία που χειμάζει χωρίς επενδύσεις.

Τα κοράκια όμως δεν έχουν επικεντρώσει το ενδιαφέρον τους μόνο στις υποτιμημένες επιχειρήσεις. ΗPaulson & Co ήδη αγόρασε δικαιώματα μετοχών της Alpha Bank, δηλαδή warrants για 7,41 πρόσθετες μετοχές για κάθε κοινή μετοχή της τράπεζας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Paulson & Coήταν από μια από τους πρωταγωνιστές στην φούσκα των ακινήτων υψηλού ρίσκου στις ΗΠΑ και ειδικεύεται σε κερδοσκοπία με ακίνητα.

Επίσης η Third Point ανακοίνωσε από τον περασμένο Απρίλιο ότι θα δημιουργήσει ένα εξειδικευμένοHedge Fund ειδικά για την Ελλάδα, ενώ η Fairfax Financial Holdings Ltd, ένας όμιλος ετερογενών δραστηριοτήτων με επενδύσεις από ζωοτροφές στον Καναδά έως ιρλανδικές τράπεζες, αγόρασε μετοχές σε δύο ελληνικές εταιρείες το τρέχον έτος. Θα πληρώσει περίπου € 164 εκατομμύρια ($ 226 εκατομμύρια) για να αυξήσει το μερίδιό της στην Eurobank Properties Real Estate Investment Co(EUPRO) έως 42% από το 19%. Επίσης, αύξησε τη συμμετοχή του στην Μυτιληναίος Α.Ε. (ΜΥΤΙΛ) στο 5,2%.

Οι τοποθετήσεις αυτές προϊδεάζουν για το μακελειό που έχει να γίνει στα ακίνητα στην Ελλάδα σε βάρος φυσικά της ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας των ελλήνων πολιτών, αλλά και σε υποδομές στρατηγικής σημασίας όπως της ενέργειας.

Οι ζωτικοί δείκτες σε ελεύθερη πτώση

Η πτώση των τιμών θα ήταν θετικό γεγονός αν συνοδευόταν, ή ήταν αποτέλεσμα της ανόδου της παραγωγής και της παραγωγικότητας της οικονομίας. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Αντίθετα η παραγωγική βάση της οικονομίας συνθλίβεται. Η τελική καταναλωτική δαπάνη (νοικοκυριών και γενικής κυβέρνησης) ως προς το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους μειώθηκε κατά το 2οτρίμηνο του 2013 κατά 6,3%. Ενώ ο ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου – δηλαδή το σύνολο των επενδύσεων στην ελληνική οικονομία – έπεσε κατά 15,2%.

Επομένως η πτωτική τάση του τιμάριθμού σε συνθήκες συνεχιζόμενης πτώσης του εισοδήματος, της καταναλωτικής και επενδυτικής δαπάνης, αλλά και του λιανικού τζίρου στην αγορά, υποδηλώνει μια άγρια κρίση «αποπληθωρισμού». Η αναγκαστική πτώση των τιμών συμπιέζει τα επιχειρηματικά κέρδη και οδηγεί στο μαζικό κλείσιμο επιχειρήσεων, ακόμη και των μεγαλύτερων. Κι επομένως το αμέσως επόμενο διάστημα θα δούμε να γιγαντώνεται ακόμη περισσότερο το κύμα λουκέτων και χρεοκοπιών όχι μόνο στις μικρές και μεσαίες, αλλά και στις μεγάλες, όπως και στις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις.

Με τον τρόπο αυτό ο «αποπληθωρισμός» δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο κατάρρευσης για την οικονομία. Η απασχόληση ως συνέπεια της διόγκωσης των χρεοκοπιών και των λουκέτων θα μειωθεί ακόμη περισσότερο, ενώ το καθεστώς πλήρους ασυδοσίας της εργοδοσίας θα διογκώσει ακόμη περισσότερο την στρατιά των εργαζομένων χωρίς καταβολή δεδουλευμένων, αλλά θα φορτώσει περισσότερα χρέη σε τράπεζες, εφορία, ασφαλιστικά ταμεία, που θα κληθούν να καλύψουν τα νοικοκυριά με νέα χαράτσια.

Η ανεργία στην Ελλάδα έχει υπερτριπλασιαστεί από το 2008, όταν η χώρα εισήλθε σε ύφεση με την οικονομία να έχει συρρικνωθεί κατά το ένα πέμπτο στο ίδιο διάστημα. Μόνο που αυτό δεν είναι φυσιολογικό, ούτε αποτέλεσμα γενικά της ύφεσης. Τόσο η συνεχιζόμενη ύφεση, όσο και η εκτόξευση της ανεργίας οφείλονται πρωτίστως στις πολιτικές που εφαρμόζονται από την κυβέρνηση και επιβάλλονται από την τρόικα.

Τίποτε απ’ όλα αυτά δεν είναι φυσιολογικές συνέπειες μιας αόριστης και απροσδιόριστης ύφεσης. Ούτε η ανεργία είναι μια δυστυχής σύμπτωση.

Για να καταλάβουμε την κατακόρυφη πτώση της οικονομίας και το γιατί δεν πρόκειται να ανακάμψει η ανεργία, ούτε η οικονομία πρέπει να δούμε τα στοιχεία για τις επενδύσεις. Μιλάμε για ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου, δηλαδή πραγματικές επενδύσεις κι όχι εικονικές με αγορές μετοχών, ή άλλων τίτλων. Οι επενδύσεις ως % του ΑΕΠ στην Ελλάδα για το έτος 2013 προβλέπονταν να είναι 13.198% επί του ΑΕΠ. Αυτό θα καθιστούσε την Ελλάδα Νο 164 στην παγκόσμια κατάταξη, σύμφωνα με το επίπεδο των επενδύσεων ως % του ΑΕΠ για το έτος 2013. Μέσος όρος των επενδύσεων στον κόσμο ως % του ΑΕΠ είναι 22,20%. Η Ελλάδα είναι 9 ποσοστιαίες μονάδες λιγότερες από τον μέσο όρο. Τελικά απ’ ότι φαίνεται η χώρα θα βρεθεί με επίπεδο επενδύσεων γύρω στο 12% του ΑΕΠ για το 2013. Δηλαδή πολύ χειρότερα απ’ ότι προβλεπόταν.

Τι σημαίνουν όλα αυτά;

Πρώτο: Ποτέ άλλοτε δεν είχαμε τόσο χαμηλό επίπεδο επενδύσεων. Το 1980 ήταν 25,1% επί του ΑΕΠ. Το 1990 ήταν 22,3% του ΑΕΠ. Ενώ το 2000 ήταν 23,3% του ΑΕΠ. Σε ολόκληρη αυτήν την περίοδο το μέσο επίπεδο επενδύσεων παγκόσμια ως % του ΑΕΠ κυμάνθηκε γύρω στο 24%.

Δεύτερο: Η κατακόρυφη άνοδος της ανεργίας που δεν έχει σχέση με κανένα κύκλο όπως διαπιστώνει κανείς από τα στοιχεία. Αντίθετα έχει δυο βασικές αφετηρίες. Πρώτο, την συστηματική ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων και της αγοράς εργασίας που ξεκίνησε στη δεκαετία του 1990 κυρίως με την κυβέρνηση Μητσοτάκη και κλιμακώθηκε με τις κυβερνήσεις Σημίτη και εκτόξευσαν για πρώτη φορά σε ιστορικό υψηλό την ανεργία γύρω στο 9%. Δεύτερο, το άνοιγμα της οικονομίας με όρους εξωστρέφειας και κατάργησης της προστασίας της εσωτερικής παραγωγής με αποτέλεσμα τη δημιουργία μια αγοράς εργασίας με εφήμερη απασχόληση και προσωρινή εργασία. Αυτός είναι κύρια ο λόγος, μαζί με την παρασιτικοποίηση της οικονομίας που κορυφώθηκε στα χρόνια του ευρώ, που η ανεργία εκτινάχθηκε σε νέα ύψη.

Τρίτο: Με την επιβολή του καθεστώτος της τρόικας και των πολιτικών της η αγορά εργασίας κυριολεκτικά συντρίφτηκε και έτσι η ανεργία άρχισε να καλπάζει σε πρωτοφανή ιστορικά επίπεδα. Για να επανέλθει στο επίπεδο του 10% θα πρέπει για τουλάχιστον τρεις δεκαετίες οι επενδύσεις να φτάσουν στο μέσο όρο των προηγούμενων τριών δεκαετιών, γύρω στο 23%. Να ανέβει δηλαδή κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες από το επίπεδο του 2013 και να κρατηθεί εκεί για τρεις δεκαετίες ώστε να απορροφήσει όλους τους επιπλέον ανέργους.

Αυτά βέβαια θεωρητικά. Γιατί δεν αρκεί το επίπεδο των επενδύσεων. Χρειάζονται ευρύτατες επενδύσεις στην παραγωγή. Και για να υπάρξει παραγωγή με δυναμική αυτοτελούς ανάπτυξης, απαιτείται ενεργό καθεστώς προστασίας της. Διαφορετικά θα συνεχίζεται η παρασητικοποίηση της οικονομίας, ακόμη κι αν επανέλθει κάπως το επίπεδο επενδύσεων. Πράγμα φυσικά αδύνατο.

Άντε λοιπόν και πετύχαμε πρωτογενές πλεόνασμα. Στραγγίξαμε μέχρι θανάτου το ελληνικό νοικοκυριό, τον ελευθεροεπαγγελματία και τις επιχειρήσεις κι έτσι πετύχαμε πρωτογενές πλεόνασμα. Και λοιπόν; Πρωτογενή πλεονάσματα πέτυχε ο κρατικός προϋπολογισμός της Ελλάδας από το 1994 έως το 2002. Κυμάνθηκαν από 2,0% έως 4,5% επί του ετήσιου ΑΕΠ. Και λοιπόν; Αναχαιτίστηκε μήπως η δυναμική του χρέους; Ελάχιστα και για λίγο. Μόλις για δυο-τρία χρόνια. Κι έπειτα ξανά προς τη δόξα τραβά.

Να θυμηθούμε εδώ ότι αυτά τα εφήμερα πρωτογενή πλεονάσματα δημιουργήθηκαν αφενός εκτός ευρώ, δηλαδή με τη δραχμή και αφετέρου σε συνθήκες οικονομικής ανόδου. Έχει μεγάλη σημασία να το τονίσουμε. Το πρωτογενές πλεόνασμα είναι αύξηση του μεριδίου που καρπούται το κράτος από την πίτα εισοδημάτων που παράγει η οικονομία. Την εποχή εκείνη το κράτος πέτυχε έστω και προσωρινά πρωτογενή πλεονάσματα αρπάζοντας με τους γνωστούς αντικοινωνικούς τρόπους του μεγαλύτερο μερίδιο από μια πίτα που συνολικά αύξαινε. Όταν η αύξηση του μεριδίου του κράτους ξεπέρασε την αύξηση των εισοδημάτων που παρήγαγε η οικονομία, τότε άρχισε η βουτιά στην οικονομία που για να αποτραπεί το κράτος άρχισε πάλι να αυξάνει τις δαπάνες του πάνω από τα έσοδά του.

Σήμερα το κράτος και τα αφεντικά του επιχειρούν να αρπάξουν ένα όλο και μεγαλύτερο μερίδιο από μια πίτα που όλο και συρρικνώνεται. Κι όσο μεγαλύτερο μερίδιο προσπαθούν να αρπάξουν για να πληρώσουν τους τοκογλύφους, τώρα περισσότερο μειώνεται η πίττα που παράγει η οικονομία γιατί δεν απομένουν ικανά εισοδήματα για να ανακυκλωθούν σ’ αυτήν. Είναι απλή λογική όσο και η αριθμητική πράξη 1+1=2.

Χωρίς ταχύρρυθμη άνοδο της παραγωγής και μαζικότατες επενδύσεις σ’ αυτήν (με προτεραιότητα στον πρωτογενή τομέα, αλλά και στον δευτερογενή) δεν μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη και αναχαίτιση της ανεργίας. Χωρίς εθνικό νόμισμα και καθεστώς προστασίας της εγχώριας παραγωγής, είναι αδύνατο να χρηματοδοτηθούν – ειδικά υπό τις σημερινές συνθήκες – οι επενδύσεις που χρειάζονται στην παραγωγή και να αποδώσουν με όρους νέων θέσεων σταθερής απασχόλησης. Όλα τα υπόλοιπα δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα. Πρόκειται για ιστορίες για αγρίους που ο λαός και η χώρα πληρώνει ήδη πολύ ακριβά.

Δημοσιεύτηκε στο Crash του Δεκεμβρίου 2013.