Η ιστορία ενός ποταμού που δεν ήξερε ότι έγινε δρόμος...

της Ρένας Παυλάκη - Διακίδη

Σε περιστάσεις σαν αυτή, δεν είναι εύκολο να γράψεις... Είναι που πρέπει να διαχει-ριστείς ξερά, ψυχρά, λιτά την  τραγική “είδηση”, όταν μάλιστα αυτή αφορά ανθρώπους γνωστούς, οικείους, όπως συχνά συμβαίνει σε μια μικρή κοινωνία σαν τη δική μας. Είναι που πρέπει να προσεγγίσεις με σεβασμό την οδύνη των ανθρώπων, που είτε έχασαν δικούς τους, είτε αναζητούν κάτω από τόνους λάσπης τους κόπους μιας ολόκληρης ζωής.

Ναι, σίγουρα, δεν συγκρίνεται η απώλεια της ανθρώπινης ζωής με την οποιασδήποτε έκτασης υλική ζημιά, όμως κάθε ένας από τους πληγέντες κάνει σήμερα το δικό του απολογισμό και εκείνος μόνο ξέρει...

Σε τέτοιες ώρες, είναι δύσκολο να μπεις στην διαδικασία αναζήτησης και απόδοσης ευθυνών, χωρίς να κινδυνεύεις να κατηγορηθείς για εύκολο λαϊκισμό, αν και για την κοινή γνώμη, αυτό....
είναι επιβεβλημένο να γίνει. Όλοι βιάζονται να ονομάσουν τον “ένοχο” ή τους “ενόχους”. Είναι φυσική και αναμενόμενη αντίδραση. Λες και η απόδοση ευθυνών από τα τηλεοπτικά παράθυρα θα αποκαταστήσει τη συμφορά που έφερε η θεομηνία.

Ωστόσο, η  απόδοση ευθυνών δεν έχει καμία απολύτως αξία, όταν κανένας από τους τοπικούς άρχοντες, που χρόνια τώρα διαχειρίζονται οι ίδιοι πάντα από διάφορες θέσεις εξουσίας τις τύχες του τόπου, δεν αισθάνεται από μόνος του την ειλικρινή ανάγκη να ζητήσει μια συγνώμη από τους πληγέντες. Το ελάχιστο, δείγμα στοιχειώδους ευθιξίας, είτε αισθάνεται κανείς απ' αυτούς πραγματικά υπεύθυνος, είτε όχι. Είναι ζήτημα αρχής και ηθικής αποκατάστασης, αφού για ουσιαστική αποκατάσταση, ούτε λόγος να γίνεται.

Είναι δύσκολο να μπεις στη διαδικασία αναζήτησης και απόδοσης ευθυνών, όταν όλοι έχουν το μερίδιό τους. Κι εκείνοι που κατηγορούν από καθέδρας κι εκείνοι που κατηγορούνται για αδράνεια και ολιγωρία.

Κι ας προσπαθούν οι πρώτοι να κρυφτούν πίσω από τη δικαιολογία ότι “άλλοι  διοικούν, άλλοι κυβερνούν”.

Κι ας προσπαθούν οι δεύτεροι να κρυφτούν πίσω από τα στατιστικά στοιχεία του τύπου “το 1/8 της βροχής μιας ολόκληρης χρονιάς, έπεσε μέσε σε τρεις μόνο ώρες σε μια συγκεκριμένη περιοχή” για να υποστηρίξουν πως, υπό αυτές τις συνθήκες, η ανθρώπινη παρέμβαση είναι ασήμαντη.

Αν το δει κανείς ως μεμονωμένο συμβάν, έχουν δίκιο. Τα περιθώρια παρέμβασης, όσο συντονισμένα και αποτελεσματικά κι αν είχε κινηθεί ο τοπικός μηχανισμός αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, ήταν ελάχιστα, αν όχι ανύπαρκτα, την ώρα της σφοδρής νεροποντής.

 Ήταν όμως μια μεμονωμένη περίπτωση η θεομηνία της Παρασκευής; Δυστυχώς όχι. Η Ρόδος έχει μετρήσει κι άλλα θύματα στο παρελθόν από ανάλογης έντασης φαινόμενα, που σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια επαναλαμβάνονται τους μήνες Οκτώβριο, Νοέμβριο, σχεδόν κάθε χρόνο, με επιπτώσεις ανάλογες των επιμέρους συγκυριών. Κατά συνέπεια, κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν ήξερε, ότι αιφνιδιάστηκε, ότι δεν υπολόγισε σωστά.  Η αναζήτηση των ευθυνών πρέπει να πάει πολύ πίσω, στον σχεδιασμό των βασικών υποδομών του νησιού, που θα το θωράκιζαν, κατά το δυνατόν, από τα ακραία και καθόλου σπάνια καιρικά φαινόμενα.

Κι όμως, αυτό το νησί, με αυτή την “ιδιαιτερότητα” για την οποία έχουν γίνει άπειρες, αδρά πληρωμένες, μελέτες επί μελετών, είναι γεμάτο γέφυρες και ποτάμια και μάλιστα σε πυκνά κατοικημένες περιοχές. Ποτάμια που ουδέποτε καθαρίστηκαν από τις καλαμιές που δημιουργούν τείχος αδιαπέραστο και μπλοκάρουν την ορμή του νερού που συσσωρεύεται. Γεφύρια που μπαζώθηκαν για να γίνουν δρόμοι. Δρόμοι όπου χτίστηκαν κατοικίες και καταστήματα, αυτών που σήμερα κλαίνε τις περιουσίες τους. Δρόμοι που γίνονται πάλι ποτάμια, όταν το νερό, μη γνωρίζοντας από μοντέρνα πολεοδομικά σχέδια, ακολουθεί τη φυσική ροή του, όταν τα υποτιθέμενα δίκτυα απορροής, δεν επαρκούν, σε έκτακτες καταστάσεις όπως η τελευταία(;).

Παράδειγμα χαρακτηριστικότερο όλων, το φονικό γεφύρι της Κρεμαστής. Κατασκευή τριτοκοσμικού τύπου, που θα άρμοζε σε κάποιο απομακρυσμένο χωριουδάκι των εκατό κατοίκων. Κι όμως, το ποτάμι της Κρεμαστής έγινε δρόμος που περνά κάτω από τη γέφυρα! Δρόμος μεγάλης κυκλοφορίας, αφού αποτελεί την πύλη εισόδου – εξόδου στο διεθνές αεροδρόμιο της Ρόδου, της... ναυαρχίδας. Με τέτοια κυκλοφορία, ήταν θέμα χρόνου να εγκλωβιστούν εκεί άνθρωποι, όταν ο ποταμός, ανεπίδεκτος μαθήσεως, επιμένει να συμπεριφέρεται σαν ποταμός και όχι σαν... δρόμος.

Όταν στην “ναυαρχίδα” συμβαίνουν αυτά, η αναζήτηση και απόδοση ευθυνών, καταλήγει σαν κακόγουστη φάρσα και μάλιστα σε μια στιγμή τραγική. Όποιοι κι αν είναι διαχρονικά οι υπεύθυνοι. Υπουργοί, δήμαρχοι, νομάρχες, περιφερειάρχες, μελετητές... Στο τέλος, θα πουν ότι αυτός που φταίει είναι ο ποταμός... Ο ποταμός που δεν ήθελε να γίνει δρόμος...