Η αναγκαιότητα του “σκέπτεσθαι” σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε

…για μια ενότητα πέρα και πάνω από τις αγκυλώσεις μας…

του Γιώργου Χαλιμούρδα*

Η εξουσία θέλει έναν άνθρωπο κενό περιεχομένου, έναν αριθμό, μέρος μιας στατιστικής, μια κοινωνία από ομογενοποιημένους καταναλωτές. Ανθρώπους πιόνια στη σκακιέρα μιας μικρής, πολύ μικρής μειοψηφίας, που διαπνέεται καθαρά από μια ελιτίστικη λογική. Μια ελιτίστικη λογική που θεωρεί τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους στερούμενους των ηθικών και διανοητικών ποιοτήτων ώστε να μπορούν να ορίζουν τη μοίρα τους. Έτσι μας θεωρούν αυτοί, εμάς, τους απλούς ανθρώπους, και έχει αποδειχτεί αυτό από πληθώρα παραδειγμάτων στο πέρας του χρόνου.

Παρατηρώντας τα πρόσωπα των συμπολιτών μου που μετείχαν στη φετινή πορεία του Πολυτεχνείου, μου τυπώθηκαν κάποια πράγματα στο μυαλό, που δε νομίζω ότι προέρχονται ή επηρεάζονται μόνο από τη δικιά μου πεποίθηση, αλλά θεωρώ εν τέλει ότι είναι κοινός....

τόπος. Μέσα στην πολυχρωμία των συμμετεχόντων, διέκρινα μια κοινή σκέψη, μια ομογενοποίηση, μια συμπόρευση, όπως και μια μεστότητα και εν τέλει ίσως μια ωριμότητα. Επιπλέον διέκρινα μια εγρήγορση και μια αναζήτηση. Μου έκαναν εντύπωση τα αδηφάγα ερευνητικά βλέμματα των εκτός των μπλόκ παραβρισκόμενων στο πλάι της πορείας, πόσο παρατηρούσαν και εναγωνίως αναζητούσαν το νέο, το φρέσκο ως αναγκαίο στοιχείο για να ενταχθούν σε μια ομάδα, σε μια συλλογικότητα ως ανάγκη για να βρουν έκφραση των σκέψεών τους, του πόθου τους, της αγωνίας τους.    

Στον πολιτισμό του σήμερα οι παλιές μορφές αλληλεγγύης έχουν φθίνει, η εγωκεντρική παράμετρος είναι υπεραναπτυγμένη και το συλλογικό “εμείς” είναι υπανάπτυκτο. Θεωρώ ότι ο Έλληνας πάντα ήταν πραγματιστής, θα μπορούσες να τον πεις και συμφεροντολόγο. Δύσκολα έβγαινε από τη σφαίρα του ατομικού να μεταπηδήσει στη σφαίρα του συλλογικού. Στο ατομικό επίπεδο επικρατεί το “εγώ”, ο εγωκεντρισμός, όλα περιστρέφονται γύρω από το μεμονωμένο άτομο. Ο νεοφιλελευθερισμός βρήκε πάτημα και έφορο έδαφος στην Πατρίδα μας για να αναπτύξει τη δικιά του λογική.

Σήμερα όμως ο Έλληνας, αυτός ο μπαγαπόντης, ευφυέστατος, πολυμήχανος πολίτης του κόσμου αυτού, που ιστορικά αγαπά την οικογένειά του, το σπίτι του, την Πατρίδα του, τον τόπο του σε υπέρμετρο βαθμό, αναζητεί το συλλογικό “εμείς” ως ανάγκη. Αυτή την αναζήτηση την αισθάνεται ως ανάγκη επιβίωσης. Γι’ αυτό τι κάνει; Πάνω και πέρα από όλα επιτέλους σκέφτεται. Προβληματίζεται. Ξέρει ότι η ευτυχία του περνά από τον κόπο και τον πόνο της σκέψης. Θαρρείς πως πάντα ο Έλληνας ξεκινά αργά, πολλές φορές ξεχνιέται και χάνεται στη λήθη των χιλιάδων σημερινών ψευδαισθησιών, χάνει το στόχο του, αρκείται στα εύκολα, βιάζεται και είναι επιπόλαιος. Αλλά είναι πεισματάρης και έχει μια τρομερή έφεση για τη ζωή, αναζητώντας σαν άλλος Οδυσσέας την πραγματική ζωή ψάχνοντας απεγνωσμένα να τη βρει και να τη ζήσει. Να χαρεί το μεδούλι της ζωής. Πάντα έτσι είναι ο Έλληνας.

Αλλά η σκέψη, καταρχήν, θα πρέπει να είναι ικανή να κρίνει τις γνώσεις και τις πληροφορίες που είναι πάρα πολλές, διαχωρισμένες και σκορπισμένες πλέον. Θα πρέπει να είναι ικανή να ξεδιαλύνει την ήρα από το στάρι μέσα στον ορυμαγδό της παραπληροφόρησης και της υπερπληροφόρησης. Θα πρέπει να είναι ικανή να αναγνωρίζει το λάθος και την αυταπάτη.

Θα πρέπει να είναι ικανή να αναγνωρίζει την αυταπάτη που μας πλασάρει το σύστημα ότι η λιτότητα είναι το φάρμακο για την κρίση, να αναγνωρίζει την αυταπάτη της συλλογικής ευθύνης του “μαζί τα φάγαμε”, να αναγνωρίζει ότι δεν υπάρχει μια περιοριστική θεώρηση των πραγμάτων στο στενό πλαίσιο που το θέτει το πολιτικο-τραπεζικό κατεστημένο και ακολουθεί δουλικά όλος ο συμπολιτευόμενος και αντιπολιτευόμενος συρφετός.

Αντλώντας στοιχεία από το κίνημα των πλατειών, και γενικότερα την αντίδραση της Ελληνικής κοινωνίας στα χρόνια της κρίσης, μπορείς να πεις ότι ο Ελληνικός λαός απαιτεί και προσδοκά αξιοπρέπεια, δικαιοσύνη, δημοκρατία και ελευθερία. Όμως παρόλο που ανοίχτηκε “πεδίο δόξης λαμπρό” για τις κατ’ ευφημισμόν “αριστερές” “προοδευτικές” δυνάμεις αυτού του τόπου, αυτές στάθηκαν αδύναμες να αγγίξουν τις ψυχές των Ελλήνων, να χαράξουν ένα δρόμο, να διατυπώσουν ένα σχέδιο. Αντιθέτως βλέπουμε να οδηγείται ο λαός μας σε νέες οπισθοδρομήσεις ακόμα και στο έδαφος των εργασιακών και δημοκρατικών κατακτήσεων, χωρίς να υπάρχει ουσιαστική αντίδραση. Πώς αλλιώς να το εξηγήσεις όταν ακούμε τον κο Δραγασάκη, βουλευτή του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς (άκουσον άκουσον) να λέει “Θα κάνουμε για το χρέος αυτό που προτείνει το ΔΝΤ”¹.

Δυστυχώς αυτό το κακό έχει γενικευτεί σε όλο το καθεστωτικό πολιτικό φάσμα. Σκεφτείτε ότι πολιτικοί και πολιτικά κόμματα με κοινωνικές αναφορές, “προοδευτικές” υποτιθέμενες αριστερές δυνάμεις της κοινωνίας μετάλλαξαν την έννοια της “προόδου”. Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε χρειάζεται επανακαθορισμός πολλών εννοιών. Πρέπει να ξεκινήσουμε από την αλφαβήτα. Στην ουσία πρόκειται για “προοδευτικές” δυνάμεις ξεκάθαρα στην υπηρεσία μιας ελιτίστικης λογικής χειραγώγησης και εξαπάτησης των λαών. Το ίδιο ισχύει για το κόμμα των Ανεξαρτήτων (ο θεός να τους κάνει) Ελλήνων που οι παλινωδίες του είναι μνημειακές. Θα χαλάσουμε το μελάνι μας αν αναφερθούμε στα άλλα κοινοβουλευτικά κόμματα της πρώην και νυν κυβερνητικής σύμπλευσης (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ), άκρως υποταγμένα στο τραπεζικό και ευρωπαϊκό κατεστημένο (ένα σώμα, μια καρδιά). Οι έννοιες (πανελλήνιο) σοσιαλιστικό κίνημα, (Νέα) δημοκρατία, και (Δημοκρατική) αριστερά όπως εκλαμβάνονται από τους παραπάνω πολιτικούς σχηματισμούς, για να γίνουν αποδεκτές από τον απλό πολίτη σίγουρα αυτό θα επιτευχθεί μόνο με ψυχιατρική υποστήριξη. Η σκέψη που μου περνά από το μυαλό είναι ότι αυτή η κατάπτωση των εννοιών ξεκάθαρα συντέλεσε στην καταβαράθρωση του πολιτικού κατεστημένου στα μάτια του απλού πολίτη. Επιπλέον όταν ο παραδοσιακός σύμμαχος των φτωχών και καταπιεσμένων, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, δια στόματος της πρώην γενικής του γραμματέα, αρνείται τη σύμπλευση μαζί του των ψηφοφόρων γιατί “η λύση δεν θα δοθεί μέσω των εκλογών”, προφασιζόμενη ότι αυτοί οι εν δυνάμει ψηφοφόροι τους, δεν είναι πραγματικοί κομμουνιστές και πρέπει να περιμένουμε αρκετά ακόμη έως ότου γίνουν, όταν πουλάει τον 902 σε κυπριακή εταιρεία, χωρίς να δώσει καμιά επιπλέον πληροφορία για τον ιδιοκτήτη και τους μετόχους της γιατί ισχυρίζεται ότι έχει οικονομικά προβλήματα, κι όταν τέλος δεν υπάρχει μέσα, δίπλα, κοντά στο λαό μέρα-νύχτα, σήμερα που τόσο το έχει ανάγκη, είναι αδύνατον να μη σκεφτεί κανείς ότι υπάρχει εσκεμμένη υπαναχώρηση στη ρηξιακή λογική του. Συνεπώς, ας μην απορεί κανείς για την ανάδειξη ενός φασιστικού συμπτώματος (καθαρά ψυχολογικού) στις σημερινές συνθήκες, που αποτελεί ένα όπλο στη φαρέτρα του συστήματος, το οποίο χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και αντιμετώπισης με την πιο ψύχραιμη σκέψη από όλους μας.

Σήμερα που το σύστημα προάγει επιστημονικά κατευθυνόμενες λογικές χειραγώγησης και καθοδήγησης των μαζών όπως και τη λογική του «διαίρει και βασίλευε», τόσο παλιά μα τόσο πετυχημένη συνταγή, απαιτείται από όλους μας η σκέψη. Η πολιτική σκέψη όσο ποτέ άλλοτε. Το ευτύχημα είναι ότι υπάρχουν φωνές που τολμούν να λένε τα πράγματα ως έχουν, παράγοντας παράλληλα προοπτική και όραμα για τον χειμαζόμενο ελληνικό λαό, αλλά πάνω και πέρα από όλα παράγοντας πολιτική σκέψη, προάγοντας το “σκέπτεσθαι” οριζόντια στην Ελληνική κοινωνία. Για να ευδοκιμήσει η σκέψη, και να αναπτυχθεί μια κουλτούρα ενός πολιτικού υποκειμένου, απαιτείται να καλλιεργηθεί σε ένα περιβάλλον πλουραλισμού και διαλόγου, παράλληλα δε, να αναδειχτούν οι σχέσεις εκείνες που διαμορφώνουν τον τρόπο που συνυπάρχουμε, που επικοινωνούμε, που συνδιαλεγόμαστε. Μέσα από αυτή την διαδικασία, η μόνη σκέψη που μου έρχεται στο μυαλό είναι ότι το πολιτικό υποκείμενο πρωτίστως θα διαπνέεται από τον ορθό λόγο.

Με τα παραπάνω χαρακτηριστικά ανεπτυγμένα σε ικανό βαθμό, ο απλός Έλληνας πολίτης, ο πολιτικοποιημένος πολίτης, μπορεί πολύ γρήγορα, ως επιτακτική απαίτηση των καιρών μας, να προχωρήσει άμεσα σε μικρές και μεγάλες υπερβάσεις, πέρα από ιδεολογικές αγκυλώσεις και περιχαρακώσεις, ώστε να υλοποιηθεί σε όλα τα επίπεδα το πολυπόθητο πρόταγμα της εποχής μας. Η Ενότητα.

Σήμερα, το σύνθημα οφείλει να είναι μόνο ένα, η λογική να είναι μόνο μια: ενότητα για την ανατροπή. Ενότητα με συστατικά αυτά που μας ενώνουν. Ενότητα πέρα και πάνω από ιδεολογικές αγκυλώσεις και περιχαρακώσεις αριστερών, δεξιών και κεντρώων σχημάτων, παρατρεχάμενων και περιφερομένων. Ενότητα όμως που γαλουχείται με την αυτοτέλεια των συμπραττόντων μελών. Ενότητα που δε χωρά σκοπιμότητες, εγωκεντρισμούς, εγωισμούς και δεύτερες σκέψεις. “Ή με το θεό θα είσαι ή με το μαμωνά”. Ενότητα που εδραιώνεται στην ανωτερότητα του σκοπού, αλλά πάντα με τη δέουσα προσοχή για τις παγίδες που μπορεί να πέσεις. Με συγκεκριμένους ξεκάθαρους όρους και προϋποθέσεις. Εξάλλου “οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους”.

Βέβαια “η Ενότητα, η κοινή περπατησιά, οι κοινοί αγώνες, θέλουν τρόπο, υπομονή, ανοχή στη διαφορετικότητα, παραμέρισμα των διαφορών και προσήλωση στο καίριο, το σημαντικό, θέλουν σεβασμό στον άλλο και κατανόηση της διαφορετικής χροιάς αλλά και του διαφορετικού τρόπου που προσεγγίζει τον κοινό στόχο, χωρίς βιασύνες” όπως λέει χαρακτηριστικά συναγωνιστής μας.

Ενότητα στη στιβαρή θέση της πολιτικής σκέψης και της λογικής. Της σκέψης. Του ορθού λόγου. Του λόγου που είναι ομιλία και σκέψη ταυτόχρονα στην ελληνική γλώσσα.

Πολλές φορές έχει ειπωθεί πως ο Ελληνικός λαός είναι ικανός για το καλύτερο και για το χειρότερο. Το θέμα είναι τι θα επιλέξει αυτός ο λαός, σε τούτο δω τον τόπο, σε αυτή την Πατρίδα, σε αυτό το σταυροδρόμι.  Αλλά για να επιλέξεις το δέον χρειάζεται σκέψη. Εξάλλου η υπέρβαση της κρίσης μπορεί να προϋποθέτει την υπέρβαση της εποχής μας, και κάτι τέτοιο σίγουρα δεν πρόκειται να συμβεί χωρίς σκέψη. Μια σκέψη ελεύθερη που θα μας δίνει τον οπλισμό να κινηθούμε εναντίον της εποχή μας.

1. Κωνσταντίνος Βενιός: Άρθρο: «Δραγασάκης: Θα κάνουμε για το χρέος αυτό που προτείνει το ΔΝΤ»   http://seisaxthia-epam.blogspot.gr/2013/11/blog-post_9782.html

* Ο Γιώργος Χαλιμούρδας είναι μέλος της ΠΓ του ΕΠΑΜ και του ΕΠΑΜ Ακρόπολης