Το Δίδαγμα των Καννών

του Μωυσή Λίτση

Τρία είναι κατά τη γνώμη μου τα σημεία που προκύπτουν από όσα αποκαλύπτει ο πρώην Ισπανός πρωθυπουργός Χοσέ Θαπατέρο στο επίμαχό βιβλίο του -«Το Δίλημμα»- για το παρασκήνιο της περίφημης συνόδου των Καννών, όταν ο τότε Έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου «απειλούσε» με τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το ευρώ - σε ανάλογες αποκαλύψεις είχε προβεί πρόσφατα  με την έκδοση βιβλίου και ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Φρανσουά Μπαρουάν.

Πρώτον: Τα όσα περιγράφει στο απόσπασμα το οποίο προδημοσίευσε το πρακτορείο «Ρόιτερ»,  στο οποίο φέρεται ο τότε Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί να πατά σε έξαλλη κατάσταση στην καρέκλα του και να είναι έτοιμος να ανέβει στο τραπέζι, φωνάζοντας στον Έλληνα πρωθυπουργό «You are a f…ing psycho-Είσαι ένας γ…μενος ψυχοπαθής», είναι η μεγαλύτερη ίσως απομυθοποίηση της σημερινής Ευρώπης (ή ΕΕ αν προτιμάτε).

Πρωθυπουργός απευθύνεται σε πρωθυπουργό σε μία υποτίθεται ένωση «ισότιμων κρατών»...
και εκλεγμένων δημοκρατικά ηγετών, με γ...σταυρίδια, που θυμίζουν ελληνικό… καφενείο. Παράλληλα οι ηγέτες της «ισότιμης» κατά τα άλλα αυτής ένωσης, μαγειρεύουν το πώς θα ξεφορτωθούν τους ηγέτες της Ελλάδας και της Ιταλίας και θα φορέσουν τους «τεχνοκράτες» Παπαδήμο και Μόντι, οι οποίοι υποτίθεται ως άνθρωποι πάνω από τα πολιτικά πάθη θα συνέβαλλαν στην εκτόνωση της κρίσης-τι κρίμα που ο διορισμός Μόντι στην κυβέρνηση της Ιταλίας, γοήτευσε με τη «σύνεσή» του παλιούς ριζοσπάστες αρθρογράφους (βλέπε δεύτερο απεργιακό φύλλο των απεργών της Ελευθεροτυπίας «Οι Εργαζόμενοι»)*.

Αν αυτή είναι η «ενωμένη» Ευρώπη ζήτω που καήκαμε… Ηγέτες έτοιμοι να αρπαχτούν στα χέρια υποτίθεται κρατούν το μέλλον του εγχειρήματος του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος, του ευρώ. Ηγέτες που αποκαλύπτουν μία Ευρώπη, η οποία δεν έχει καμία σχέση με έννοιες όπως η «αλληλεγγύη». Μία Ευρώπη που δεν έχει καμία σχέση με την Ευρώπη που οραματίζονταν από τον Βίκτωρα Ουγκώ μέχρι τον Γάλλο υπουργό Εξωτερικών του Μεσοπολέμου Αριστίντ Μπριάν, από τον «πατέρα» της Ευρώπης Ρομπέρ Σουμάν μέχρι το γνωστό μαρξιστή επαναστάτη Λέοντα Τρότσκι**, ο οποίος σε ένα όχι ιδιαίτερα γνωστό σύγγραμμα του (το οποίο τυχαία ανακάλυψε ο γράφων σε κάποια αναζήτησή του σε πληροφορίες για θέματα Ευρώπης), είχε μιλήσει για την προοπτική των «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης» σε μία περίοδο που η ανάγκη ενοποίησης της γηραιάς ηπείρου ακουγόταν και πάλι.

Δεύτερον: Σε ένα άλλο σημείο στο βιβλίο του ο Θαπατέρο αναφέρει ότι στη διάρκεια ενός ιδιαίτερα φορτισμένου δείπνου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αντάλλασσαν βιτριολικές επιθέσεις, ανασύροντας μνήμες από την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώπιον ενός αμήχανου και προβληματισμένου Μπαράκ Ομπάμα. «Ήταν μόνο πέντε λεπτά, αλλά σε αυτά τα πέντε λεπτά, όσα ακούστηκαν έκλειναν μέσα τους όλα τα δάκρυα που έχουν χυθεί στη νεότερη ευρωπαϊκή ιστορία», γράφει ο Θαπατέρο, αφήνοντάς μας να μαντέψουμε τις λεπτομέρειες που αποφεύγει να εξιστορήσει.

Η ΕΕ, ως Ευρωπαϊκή Κοινότητα Χάλυβα και Άνθρακα αρχικά, αργότερα ως ΕΟΚ και τέλος ως ΕΕ και Ευρωζώνη, δημιουργήθηκε υποτίθεται για να θάψει οριστικά το τσεκούρι του εθνικισμού στην Ευρώπη, ο οποίος είχε προκαλέσει δύο παγκόσμιους πολέμους. Η ιδέα της «Ενωμένης Ευρώπης» αποσκοπούσε στο να τιθασεύσει το ενδεχόμενο του γερμανικού ρεβανσισμού μετά την οριστική ήττα του ναζισμού. Αντί για την εκδικητικότητα των Βερσαλλιών που οδήγησε στη «ρεβάνς» του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, επιλέχθηκε η οικονομική ανόρθωση της Γερμανίας.

Η οικονομική συνεργασία των δύο άσπονδων εχθρών, της Γαλλίας και της Γερμανίας θα τιθάσευε τους οικονομικούς ανταγωνισμούς, που κρύβονταν πίσω από τα αλλεπάλληλα ποτάμια αίματος τα οποία πότισαν τη γηραιά ήπειρο τον 20ο αιώνα και θα συνέβαλλαν στην ευημερία των Ευρωπαίων, ως ανάχωμα στον κίνδυνο επιστροφής του φασισμού-ναζισμού και ιδεολογικής κατίσχυσης κατά του κομμουνισμού, ο οποίος παρέμενε ελκυστικός σε μεγάλα τμήματα Ευρωπαίων πολιτών και διανοουμένων, παρά τις αποκαλύψεις για τις θηριωδίες του Στάλιν.

Μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και τη γερμανική ενοποίηση, Μιτεράν και Κολ αποφάσισαν να καθησυχάσουν τις ανησυχίες για ενδεχόμενο αναζωπύρωσης του γερμανικού σωβινισμού, επισπεύδοντας την ιδέα δημιουργίας κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος-του μετέπειτα ευρώ- παραβλέποντας μάλιστα ορισμένες από τις ατέλειες του εγχειρήματος, όπως η απουσία πολιτικής ενοποίησης.

Το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα δημιουργήθηκε πάνω στη γερμανική εμμονή για απαρέγκλιτη δημοσιονομική πειθαρχία (συμφωνία του Μάαστριχτ), προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι το ευρώ θα χαίρει ανάλογης ισχύος με το μάρκο. Οι Γερμανοί παραχωρούσαν την νομισματική τους «ανεξαρτησία» στο… κοινό ευρωπαϊκό συμφέρον και οι Γάλλοι αποδεχόντουσαν τη σιδηρά γερμανική πειθαρχία, ευελπιστώντας ότι ο γαλλογερμανικός άξονας θα συνεχίσει να παραμένει η κινητήρια δύναμη του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, η ολοκλήρωση του οποίου θα απέτρεπε στη νέα ενδυναμωμένη οικονομικά και πολιτικά Γερμανία, να επανέλθει στον πειρασμό της ευρωπαϊκής ηγεμονίας.

 Από τότε που ξέσπασε η κρίση χρέους στην ευρωζώνη το 2010, το φάντασμα της Mitteleuropa επανήλθε, ιδιαίτερα σε αμερικανικές αναλύσεις που στηλίτευαν τη γερμανική ακαμψία με την πανευρωπαϊκή λιτότητα και την απροθυμία του Βερολίνου να θυσιάσει το γερμανικό πλεόνασμα στην ανάγκη ανάκαμψης του ευρωπαϊκού νότου και της ευρωπαϊκής οικονομίας ευρύτερα.

Οι παλιοί δαίμονες ξύπνησαν στις Κάννες μας λέει ο Θαπατέρο και όποιος παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις ευρωπαϊκές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια, δεν έχει παρά να διαπιστώσει όχι απλά μία Βαβέλ απόψεων, αλλά ένα όλο και μεγαλύτερο αυξανόμενο χάσμα μεταξύ βορρά-νότου, αλλά και  μεταξύ των ηγέτιδων δυνάμεων της ΕΕ: Γαλλίας, Γερμανίας και Βρετανίας -στην τελευταία οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις έχουν αρχίσει εδώ και καιρό μία ευρεία αντιπαράθεση για την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της σχέσης Λονδίνου-Βρυξελλών,  ακόμη και πιθανότητα εξόδου της χώρας από την ΕΕ.

Με δεδομένο λοιπόν τις έντονες αντιθέσεις μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων της ΕΕ, αλλά και μεταξύ Βερολίνου και Ουάσιγκτον και τις πιέσεις των ΗΠΑ προς τη Γερμανία να αναλάβει μεγαλύτερο ρόλο στην προσπάθεια εξόδου από την παγκόσμια οικονομική κρίση, η ροπή προς εθνικιστικές ατραπούς δεν εκπλήσσει. Είναι μέσα στο σκηνικό αυτό που ανθίζει η ρητορική της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και επιβάλλει την ανάγκη άμεσης απάντησης από τους «από κάτω», πριν η σε διπλωματικό επίπεδο αντιπαράθεση εκτός ορίων, όπως γλαφυρά αποκαλύπτεται από το παρασκήνιο των Καννών, πάρει ακόμη πιο εκρηκτικές και δυσάρεστες για τους λαούς της Ευρώπης, μορφές.

Τρίτον: Τα όσα συνέβησαν στις Κάννες αποτελούν ένα προειδοποιητικό «SOS» για το τι περιμένει μία κυβέρνηση της αριστεράς υπό τον ΣΥΡΙΖΑ. Αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν δίστασαν να συμπεριφερθούν με τον ιταμό τρόπο που περιγράφει ο Θαπατέρο, στον ΓΑΠ, τον άνθρωπο «σάρκα εκ της σαρκός τους», πώς ενδεχομένως θα συμπεριφερθούν αύριο στον κ. Τσίπρα ως πιθανό μέλλοντα πρωθυπουργό, όταν θα ζητά επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου, για να μην αναφερθούμε στην αρχική του πρόθεση να το… σκίσει;

Η επαναδιαπραγμάτευση χρειάζεται δύο και μέχρι στιγμής ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει δείξει διαθέσεις σύγκρουσης. Ακόμη και αν δεν σηκωθεί η Μέρκελ ή ο Ολάντ με το παπούτσι στο χέρι να τον στείλουν στο… διάολο  ως νέο ΓΑΠ, έχουν άπειρα μέσα και τρόπους για να πιέσουν.

 Αν λοιπόν η ηγεσία της αριστεράς ως κυβέρνηση δεν είναι έτοιμη να κηρύξει στάση πληρωμών, να εξετάσει το ενδεχόμενο να κόψει νόμισμα αν οι Ευρωπαίοι σταματήσουν τη χρηματοδότηση μη δεχόμενοι νέους πιο «ελαφρούς» όρους, αν δεν είναι έτοιμη να πει την αλήθεια στο λαό για τις δυσκολίες που απαιτούνται για να τα βάλεις με τους ισχυρούς- και πρέπει να τα βάλεις- αν δεν είναι έτοιμη να κατεβάσει χιλιάδες κόσμου στους δρόμους για να απαντήσουν στους ευρωπαϊκούς εκβιασμούς, αν δεν είναι σε θέση να ζητήσει την πραγματική αλληλεγγύη των Ευρωπαίων εργαζομένων, τότε πολύ σύντομα θα καταντήσει μία παρένθεση «άνοιξης» που μπορεί να οδηγήσει σε έναν ακόμη πιο κατάμαυρο χειμώνα.

*Γιώργος Βότσης, «Προκλητικά Ταμπού» (δεν υπάρχει σε ηλεκτρονική μορφή)

**http://www.marxists.org/archive/trotsky/1923/06/europe.htm

από το «http://oikonomiallomati.blogspot.gr/»