Τα κοινωνικά φαινόμενα ως φυσικά φαινόμενα

από το «Κεράσια και Κρίνοι»

Όταν βρέχει, ποτέ δε ρωτάμε το γιατί. Λέμε μόνο: να πάρω ομπρέλα, να μην ξεχάσω το αδιάβροχο, να μαζέψω τα ρούχα απ' το μπαλκόνι.

Στα φυσικά φαινόμενα δεν έχει σημασία το "γιατί" επειδή δεν υπάρχει τρόπος αλλά κυρίως δεν υπάρχει λόγος να τα σταματήσεις, να τα αλλάξεις. Χρειάζεται μόνο ένας τρόπος να συνυπάρξεις μαζί τους.

Δε ρωτάμε ποτέ γιατί έγινε ένας σεισμός, αν και αποτελεί και αυτό αντικείμενο επιστημονικών μελετών. Ωστόσο παίρνουμε τα μέτρα μας για να τον αντιμετωπίσουμε όταν συμβεί, με όσο το δυνατό λιγότερες καταστροφές.

Τα κοινωνικά φαινόμενα όμως; Εκείνα δεν είναι "από Θεού" ούτε "εκ φύσεως"! Η ανεργία, η κοινωνική απαξίωση, η εξαθλίωση, η πείνα, η δυστυχία, όσα συμβαίνουν στις ζωές των....
ανθρώπων έχουν κυρίως τις αιτίες τους στην ίδια την ανθρώπινη κοινωνία. Ακόμα και την αρρώστια που συχνά μοιάζει να οφείλεται σε φυσικά αίτια, συχνότερα την επηρεάζει καθοριστικά ο ανθρώπινος παράγοντας, άμεσα ή έμμεσα.

Τα δελτία ειδήσεων όμως και οι αναλυτές δημοσιογράφοι έχουν άλλη άποψη. Εκείνοι φροντίζουν να μας παρουσιάζουν όλα τα δεινά που μας έφεραν οι πολιτικές επιλογές ως φυσικά φαινόμενα, ως αναπόφευκτα και τετελεσμένα γεγονότα χωρίς βαθύτερες ρίζες και αιτίες. Η φτώχεια, τα πεινασμένα παιδιά στα σχολεία, οι άρρωστοι που δεν διαθέτουν τα μέσα να αντιμετωπίσουν την ασθένεια, η εγκληματικότητα, όλα αυτά δεν αποσιωπούνται ως γεγονότα. Όλοι τα αναγνωρίζουν. Και λοιπόν;

Όχι μόνο δεν έχει καμιά αξία να αναγνωρίζεις απλώς οτι ο κόσμος δυστυχεί, οτι η κοινωνία παραπαίει και διαλύεται, αλλά πρόκειται για ένα καλό υπνωτικό χάπι που την αποκοιμίζει, την καθιστά ακίνδυνη έναντι όσων πραγματικά ευθύνονται γι' αυτές τις καταστάσεις.

Έτσι μπορούμε να ερμηνεύσουμε την "ευαισθησία" που επιδεικνύουν διάφορα κανάλια, δημοσιογράφοι, πολιτικοί, επιχειρηματίες, οι οποίοι τόσα χρόνια έβαλαν για τα καλά το χεράκι τους για να φτάσουμε σ' αυτή την καταστροφή. Τώρα κλαψουρίζουν και φωνασκούν υποκριτικά για το κακό που μας βρήκε και συχνά οργανώνουν και φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, που τους δίνουμε ένα μοντέρνο, ή μάλλον καλύτερα μεταμοντέρνο όνομα και τις αποκαλούμε "αλληλεγγύη". Κι όλα αυτά ενώ την ίδια στιγμή σιωπούν για όσους φέρουν ακέραια την ευθύνη, τους κάνουν πλάτες, τους καλύπτουν, τους αφήνουν στο απυρόβλητο.

Ποτέ δεν θα ήθελα να φτάσω στο σημείο να χρειαστεί να γευτώ την περιβόητη αλληλεγγύη τους, ποτέ! Το έχει πει εξάλλου με σαφήνεια και ο παλιός ελληνικός κινηματογράφος στη γνωστή ταινία "Η θεία μου η χίπισσα", δια στόματος Νόρας Βαλσάμη: "μου αρέσει να βοηθώ, αλλά όχι να με βοηθούν" επιλέγοντας στο τέλος τον πλούσιο γάμο από τη φτωχή πλην τίμια ζωή!

Και έτσι είναι! Τούτο δεν σημαίνει πως η βοήθεια την ώρα που κάποιος έχει περάσει το κατώφλι της ανάγκης, δεν πρέπει να δίνεται, όμως το κύριο, το πρωτεύον, αυτό που πραγματικά θα αλλάξει τις ζωές των ανθρώπων είναι να πάψουν να συντρέχουν οι αιτίες που τους οδηγούν στη φτώχεια και τα άλλα δεινά. Το κύριο είναι να αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση, η χειραφέτηση. Κι αν δεν μιλάς γι αυτό, προσβάλλεις την ανθρώπινη ύπαρξη δυο φορές, μια που σπρώχθηκε στη χειρότερη δυστυχία και μια που την παραπλανείς συνειδητά αφήνοντας την να βουλιάξει ακόμα βαθύτερα. Το ίδιο εξάλλου δεν συμβαίνει δεκαετίες τώρα, αιώνες, στο λεγόμενο Τρίτο κόσμο;

Ανησυχώ που η Αριστερά ακολουθεί αυτό το δρόμο, ανησυχώ που η λεγόμενη αλληλεγγύη κερδίζει έδαφος έναντι της επανάστασης, της ρήξης, της σύγκρουσης. Καλή και αναγκαία η αλληλεγγύη όταν έχεις θύματα, αλλά μόνο στην προοπτική σύντομα να καταστεί εντελώς άχρηστη.

Η αλληλεγγύη έχει νόημα μεταξύ ίσων και μόνο αμφίδρομα, γιατί εκτός από τις υλικές ανάγκες υπάρχει και η αξιοπρέπεια.