Προφήτες και προφητείες

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Τρίτη πρωί, ακούω ραδιόφωνο, σε συχνότητα εγνωσμένης μνημονιακής νομιμοφροσύνης. Στον αέρα βρίσκεται δημοσιογραφικό δίδυμο επίσης υπερβάλλοντος μνημονιακού ζήλου. Του στιλ «κι αν δεν υπήρχε η τρόικα, έπρεπε να την εφεύρουμε». Το δίδυμο έχει χάσει το φλεγματικό χιούμορ του, λόγω της σύγχυσης που του έχει προκαλέσει  η φορολογική αποκοτιά των επιτελών της κυβέρνησης να προτείνουν συντελεστή 45% για τα εισοδήματα άνω των 26.000 ευρώ. Η ραδιοσκηνοθεσία επιτάσσει να πάνε σε κάτι πιο ελαφρύ.  «Πώς είδες το δημοσίευμα της “Wall Street Journal” για τον Παΐσιο;» ρωτάει ο ένας. «Είναι προφανές, όλος ο κόσμος μάς κάνει πλάκα, η Ελλάδα έχει χάσει την αξιοπιστία της για δεκαετίες», απαντά ο δεύτερος, προσθέτοντας ότι «οι Δυτικοί θεωρούσαν πάντα την Ελλάδα κοιτίδα του ορθού λόγου, ως εκ τούτου έχουν κάθε λόγο να ειρωνεύονται τη στροφή στον σκοταδισμό». Όταν ο ερτζιανός συνομιλητής του, προφανώς εγγύτερος στα θεμελιώδη μεγέθη της πίστης, του επισημαίνει ότι το ρεπορτάζ του «ευαγγελίου» των αγορών -της «Wall Street Journal»- αναφέρεται με σοβαρότητα στο φαινόμενο των εκατοντάδων προσκυνητών στον τάφο του Παΐσιου ή στα εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα που έχουν πουλήσει οι «προφητείες» του, ο θιασώτης του ατσαλάκωτου ορθολογισμού στρογγυλεύει τις επισημάνσεις του με τα παραδείγματα των φτωχών κοινωνιών της Ασίας, όπως της Ινδίας, όπου ο λόγος των σοφών...
γκουρού έχει κύρος και επιρροή σε εκατομμύρια ανθρώπων, αλλά και τα παραδείγματα των φανατικών τηλε-ευαγγελιστών που έχουν παρασύρει ακόμη και σε μαζικές αυτοχειρίες τους οπαδούς τους στις ίδιες τις ΗΠΑ.

Δεν είμαι ρέκτης της θρησκευτικής πίστης, ούτε με συγκινεί ο «αποκαλυπτικός» λόγος ποικίλων «προφητών» που υποτίθεται πως έχουν περιγράψει με παράδοξη ευστοχία πράγματα που μας συμβαίνουν σήμερα. Δεν έχω καν αντιληφθεί σε ποιες «προφητείες» οφείλει τη δημοφιλία του ο Παΐσιος, ούτε μ’ ενδιαφέρει να μάθω. Και απορώ γιατί άργησε τόσο η σατιρική απάντηση στον μύθο του, με την ιστοσελίδα του «Γέροντα Παστίτσιου», η οποία προ μηνός προκάλεσε την μήνιν ενός πολιτικοϊδεολογικού συνονθυλεύματος, με προεξάρχουσα τη Χρυσή Αυγή.

Ωστόσο, στον ραδιοφωνικό σχολιασμό που περιέγραψα υπάρχει μια ενδιαφέρουσα αντίστιξη: ο Παΐσιος και οι πιστοί του εκπροσωπούν τον ανορθολογισμό -ουδεμία αντίρρηση σ’ αυτό-, ενώ η «Wall Street Journal» -και ό,τι αυτή εκπροσωπεί-, ο ενοχλημένος ραδιοφωνικός σχολιαστής, οι υστερικοί προπαγανδιστές της μνημονιακής σωτηρίας, οι τεχνοκράτες των αγορών, οι «ανακατασκευαστές» των κοινωνιών, οι εισηγητές των «μεταρρυθμίσεων» και των πολιτικών της λιτότητας, οι οικονομέτρες, οι αναλογιστές, οι νομοτέχνες, οι συντάκτες των εκθέσεων του ΔΝΤ, του ΟΟΣΑ, της Παγκόσμιας Τράπεζας, της Κομισιόν, οι αναλυτές των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, οι παρατηρητές των τάσεων στις αγορές, όλοι αυτοί υποτίθεται ότι εκπροσωπούν τον ορθολογισμό.

Βολικό συμπέρασμα και εξίσου βολική αξιοποίηση της κριτικής του Μαρξ στη θρησκεία ως «οπίου του λαού». Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα στην τριετία της κρίσης, έχουμε καταναλώσει πολύ σκληρότερα και πιο επικίνδυνα «ναρκωτικά» από την πλευρά που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί τον ορθολογισμό.

Οι εκπρόσωποι της τρόικας, αίφνης, των οποίων ο ορθολογισμός μετριέται με πολλά πτυχία και αξιώματα, προέβλεπαν ήδη από το πρώτο μνημόνιο, με βεβαιότητα που προέκυπτε από χιλιάδες «επιστημονικά δεδομένα», αριθμούς και μαθηματικούς τύπους ότι η Ελλάδα το 2012 θα είχε «απεξαρτηθεί» από τον δανεισμό και θα είχε βγει στις αγορές. «Προφήτευαν» με επιστημονική έπαρση ότι κάπου το 2012 η ύφεση θα είχε τερματιστεί και θα είχε δώσει τη θέση της στην ανάπτυξη.

Εξίσου αλλεργικοί στον μυστικισμό και φανατικοί του ρεαλισμού και του ορθού λόγου, οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρωζώνης χρειάστηκαν περίπου 18 Συνόδους Κορυφής και άλλες τόσες συνόδους του Eurogroup μέχρις ότου (κατά σειράν) α) διαπιστώσουν ότι υπάρχει πρόβλημα με την Ελλάδα β) παραδεχθούν ότι υπάρχει κρίση χρέους στην Ευρωζώνη γ) αποδεχθούν να δανείσουν έναντι μνημονίου την Ελλάδα δ) αναγνωρίσουν ότι το ελληνικό χρέος χρειάζεται «κούρεμα» ε) ανακαλύψουν λίγο μετά ότι χρειάζεται και δεύτερο «κούρεμα» στ) παραδεχθούν -τουλάχιστον το ΔΝΤ- ότι το μνημόνιο διογκώνει αντί να ελαφρύνει το ελληνικό χρέος και ζ) αποφασίσουν ότι χρειάζεται και τρίτο «κούρεμα» (το τρέχον).

Γενικώς, τόσο οι τεχνοκράτες της οικονομίας όσο και η πολιτική ελίτ της Ε.Ε., ακλόνητοι στον προτεσταντικό και τιμωρητικό «ορθολογισμό» τους, ακολουθούσαν απλώς τις αυτοεκπληρούμενες προφητείες των αγορών οι οποίες απαξίωναν κάθε τους «ορθολογική» απόφαση και δεν είχαν τίποτα να ζηλέψουν από τις «ανορθολογικές προφητείες» του Παΐσιου, του Νοστράδαμου ή του ευαγγελιστή Ιωάννη.

Όσο για τον «ορθολογισμό» των αγορών, αυτές απέδειξαν ότι διαθέτουν κάτι πιο σκοτεινό, μυστικιστικό και σκοταδιστικό από τον ανορθολογισμό οποιουδήποτε ευφάνταστου γκουρού, μέντιουμ ή θεοσοφικού γέροντα. Μια ομάδα ανθρώπων που, αν και αντιστοιχούν σε λιγότερο από το ένα χιλιοστό του παγκόσμιου πληθυσμού, χειραγωγούν ίσως και το 50% του παγκόσμιου πλούτου, μετακινούνται αγεληδόν από τη LehmanBrothers στις ευρωπαϊκές τράπεζες και από αυτές στα ελληνικά ομόλογα, έπειτα στα πορτογαλικά, στα ιρλανδικά, στα ισπανικά, στα ιταλικά, και μετά από τα ομόλογα πέφτουν στα νομίσματα, ανεβάζουν το ευρώ όταν η Ευρωζώνη βρίσκεται σε καραμπινάτη ύφεση, ύστερα εγκαταλείπουν τα νομίσματα και πέφτουν σαν γύπες στα εμπορεύματα, απογειώνουν την τιμή του σταριού, τζογάρουν στην πείνα των ανθρώπων, προεξοφλούν τις «καλές ειδήσεις» και τις απαξιώνουν όταν αυτές επιβεβαιώνονται. Δημιουργούν ασύλληπτων μεγεθών πλασματικό πλούτο που δεν πρόκειται να απολαύσουν ποτέ και ταυτόχρονα αρνούνται να μοιραστούν έστω και ένα ελάχιστο μέρος του με αυτούς που η ζωή τους παίζεται σε ένα εμβόλιο, σε ένα χάπι, ένα πιάτο φαΐ, ένα πηγάδι με πόσιμο νερό. Και, ακόμη πιο κάτω στην κλίμακα ορθολογισμού-ανορθολογισμού, ρισκάρουν ακόμη και την αυτοκαταστροφή τους σε ένα ολοκαύτωμα για εχθρούς και φίλους. Η καταστροφή δεν είναι πάντα δημιουργική. Ή είναι για ελάχιστους. Αυτό είναι η πεμπτουσία του «ορθολογισμού» που διατρέχει το πιο σκοταδιστικό, μυστικιστικό, φετιχιστικό ένα τοις χιλίοις της ζώσας ανθρωπότητας.

Η ίδια η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε ένα εργαστήριο εφαρμογής μιας μεταφυσικής πίστης που ενδύεται τον μανδύα του ορθολογισμού. Ποιος ορθολογικός κανόνας ορίζει ότι βιώσιμο θεωρείται ένα κρατικό χρέος που αντιστοιχεί στο 120% του ΑΕΠ; Πού γνωρίζουν οι σοφοί γκουρού του ΔΝΤ ότι η ύφεση θα είναι του χρόνου 4% και όχι 7%; Από ποια «επιστημονικά δεδομένα», ποια αλάνθαστα μαθηματικά προκύπτει η πρόβλεψή τους πως το χρέος θα φτάσει το 2020 στο 124% του ΑΕΠ; Γιατί όχι στο 140% ή στο 80%; Πού ξέρουν τι θα συμβεί σε δέκα χρόνια, αν θα μεσολαβήσει ένας πόλεμος, αν θα πέσει στη Γη μετεωρίτης, ή -για να περιοριστούμε σε κατά συνθήκη προβλέψιμα πράγματα- πώς θα συμπεριφερθούν 11 εκατομμύρια άνθρωποι, τι οικονομικές αποφάσεις θα πάρουν, ποιες θα αναβάλουν, πόσοι θα πάρουν τον δρόμο της μετανάστευσης και πόσοι θα μείνουν εδώ, να ζήσουν τη μετατροπή της χώρας σε παραγωγικό και κοινωνικό ολοκαύτωμα; Πόσο διαφέρουν οι διαρκώς αυτοαναιρούμενες «προφητείες» τους από τις παραληρηματικές, εξ αποκαλύψεως προβλέψεις του Παΐσιου για το εφησυχαστικό «φιλελληνικό θεϊκό σχέδιο», από τα εφιαλτικά οράματα του Νοστράδαμου ή από το εσχατολογικό αφήγημα του Ιωάννη;

Διαφέρουν σε κάτι κρίσιμο. Ο ανορθολογισμός των τεχνοκρατών της οικονομίας είναι μπούσουλας πολιτικής. Οι «προφητείες» τους μεταφράζονται σε αποφάσεις που καθορίζουν τη ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Η δογματική τους πίστη, βαθιά απάνθρωπη, μεταλλάσσεται σε καταστροφικό σχέδιο. Έρχεται σε σύγκρουση ακόμη και με τον αμφιλεγόμενο οικονομικό ορθολογισμό, που θέτει στο επίκεντρο το όφελος. Αν η γερμανική Ευρώπη δεν υπόσχεται ευημερία, αλλά δεινά, αν ο καπιταλισμός του μέλλοντός μας δεν εγγυάται οφέλη, αλλά απώλειες για την τεράστια κοινωνική πλειοψηφία, ποιου είδους «ορθολογισμός» της θα της επιτρέψει να συναινέσει στην εκπλήρωση της τερατώδους «προφητείας»;

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

Και οι έμποροι της γης κλαίουσιν και πενθούσιν επ’ αυτήν, ότι τον γόμον αυτών ουδείς αγοράζει ουκέτι, γόμον χρυσού και αργύρου και λίθου τιμίου και μαργαρίτων και βυσσίνου και πορφύρας και σιρίκου και κοκκίνου, και παν ξύλον θύινον και παν σκεύος ελεφάντινον και παν σκεύος εκ ξύλου τιμιωτάτου και χαλκού και σιδήρου και μαρμάρου, και κιννάμωμον και άμωμον και θυμιάματα και μύρον και λίβανον και οίνον και έλαιον και σεμίδαλιν και σίτον και κτήνη και πρόβατα, και ίππων και ρέδων και σωμάτων, και ψυχάς ανθρώπων. και η οπώρα σου της επιθυμίας της ψυχής απήλθεν από σου, και πάντα τα λιπαρά και τα λαμπρά απώλετο από σου, και ουκέτι ου μη αυτά ευρήσουσιν. Οι έμποροι τούτων, οι πλουτήσαντες απ’ αυτής, από μακρόθεν στήσονται δια τον φόβον του βασανισμού αυτής, κλαίοντες και πενθούντες, λέγοντες, Ουαί ουαί, η πόλις η μεγάλη, η περιβεβλημένη βύσσινον και πορφυρούν και κόκκινον, και κεχρυσωμένη εν χρυσίω και λίθω τιμίω και μαργαρίτη, ότι μια ώρα ηρημώθη ο τοσούτος πλούτος.

Ιωάννου, «Αποκάλυψις»

από τον «Επενδυτή»