Η σιωπή των αχαμνών

του Κώστα Βαξεβάνη - HOT DOC

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να χειριστεί ένας δημοσιογράφος την είδηση. Πώς να χειριστείς όμως την είδηση όταν αντιστρέφονται οι ρόλοι, όταν η είδηση γίνεσαι εσύ; Στις σχολές δημοσιογραφίας, δύο είναι τα ανεκδοτολογικά κλισέ που διδάσκονται ως επαγγελματικά αξιώματα. Πως είδηση δεν είναι να δαγκώνει ένας σκύλος κάποιον άνθρωπο αλλά το να δαγκώνει ένας άνθρωπος κάποιον σκύλο. Και το δεύτερο, πως ο δημοσιογράφος δεν μπορεί να είναι ο ίδιος είδηση.

Τα σκαλοπάτια του κτιρίου 16 της Εισαγγελίας στην Ευελπίδων, νομίζω πως τα ξέρω με ακρίβεια μορίων. Έχω ξεροσταλιάσει χιλιάδες ώρες περιμένοντας κάποιον να κάνει δήλωση. Το πρόσωπο του ρεπορτάζ. Την είδηση. Ξέρω μηχανικά την κίνηση του να ανεβαίνεις δύο τρία σκαλοπάτια για να μπορέσει να βάλεις το μικρόφωνο μπροστά στο στόμα κάποιου. Δεν φανταζόμουν πώς είναι η αντίστροφη διαδρομή. Να κατεβαίνεις για να συναντήσεις τα μικρόφωνα και τις κάμερες. Όταν το απόγευμα της Κυριακής 28 Οκτωβρίου, βγήκα από το γραφείο του εισαγγελέα υπηρεσίας, υπόδικος πια επειδή είχα αποκαλύψει αυτό που όλη η Ελλάδα έψαχνε, έφτασα ως...
την έξοδο του κτιρίου με την άνεση του ανθρώπου που είχε κάνει χιλιάδες φορές αυτή την διαδρομή. Μέχρι που σήκωσα το κεφάλι μου και αντίκρισα ένα δάσος από ανθρώπους και μηχανήματα. Αυτή την φορά περίμεναν εμένα. Σαστισμένος θυμάμαι πως για δέκατα του δευτερολέπτου αναρωτήθηκα «έτσι αισθάνονταν όσους περίμενα;» και μετά έκανα δηλώσεις. Η είδηση ήμουν εγώ, όπως δεν θα έπρεπε κατά τους κανόνες της δημοσιογραφίας.

Μετά από μερικές ώρες κατάλαβα πως είχα αγγίξει και το δεύτερο επαγγελματικό κλισέ. Ως άνθρωπος και μάλιστα της δημοσιογραφίας, είχα δαγκώσει τον σκύλο ο οποίος ήταν θεματοφύλακας των ιερών και οσίων του πολιτικού συστήματος. Το περιοδικό είχε σπάσει τον κρίκο εκείνο της ιερής συμμαχίας που εξασφάλιζε τη σιωπή. Η κλειστή ομάδα που κυβερνά επί χρόνια τη χώρα (και όχι απαραιτήτως τα κόμματα) μπορεί να παρανομεί, στη συνέχεια να κάνει νόμους για να νομιμοποιεί την παρανομία και να αμνηστεύεται και στο τέλος να καλύπτει τα πάντα μέσα από τη σιωπή που εξασφαλίζει από τα Μέσα Ενημέρωσης που ελέγχει.

Στα δελτία ειδήσεων, η είδηση της σύλληψης, όπου εμφανίστηκε, ήταν σαν να αναφερόταν σε τροχαίο. Και πάντα με σχόλια που για όποιον δεν ήθελε να καταλάβει, διευκρίνιζαν πως ήταν μια απλή απατηλή υπόθεση. Το δάσος με τα μηχανήματα και τους ανθρώπους έξω από την Εισαγγελία στην Ευελπίδων, είχε αυτοπυρποληθεί αναιρώντας τον εαυτό του και το ρόλο του. Εφημερίδες και sites, αφού καρπώθηκαν τα εμπορικά στοιχεία της αποκάλυψης δημοσιεύοντας πειρατικά τη λίστα, έκαναν και τα σχετικά σχόλια αποδόμησης και απαξίωσης. Το παιχνίδι άλλαξε όταν τα ξένα Μέσα Ενημέρωσης και τα πρακτορεία, άρχισαν να μεταδίδουν το θέμα παντού, ως προσπάθεια φίμωσης του Τύπου και υποκρισίας του πολιτικού συστήματος.

 «Αντί να συλλάβετε τους φοροφυγάδες, συλλαμβάνετε τον δημοσιογράφο» έγραψαν οι New York Times στο editorial τους. Ο στιβαρός Guardian μου έδωσε θέση στο κύριο άρθρο του. Το ίδιο και οι TIMES του Λονδίνου. Συνεντεύξεις έπαιξαν στο BBC, το Al jazzera ,το Reuter, την El Pais, σε δεκάδες εφημερίδες και ραδιόφωνα. Παντού, εκτός από την Ελλάδα. Κανένας έλληνας δημοσιογράφος εκτός από αυτούς της επαρχίας δεν ζήτησε συνέντευξη. Καμιά εφημερίδα άρθρο. Κανένα κανάλι δεν διαμαρτυρήθηκε για τη σύλληψη ενός δημοσιογράφου. Οι μεγάλοι δημοσιογράφοι σώπασαν, η αντισυστημικότητά τους βολεύτηκε και πάλι στα πλαίσια του συστημικού καθωσπρεπισμού.

Για μια ακόμη φορά η επίσημη δημοσιογραφία βρέθηκε πίσω από αυτό που θέλει η κοινωνία, ανίκανη να ψελλίσει λόγο, έστω και ένα όχι, την ημέρα της επετείου του ΟΧΙ. Σε μια κρίσιμη στιγμή, οι δημοσιογράφοι δεν κατάφεραν να παίξουν το ρόλο του ζωντανού κομματιού της κοινωνίας. Όχι του ηρωικού απαραίτητα, αλλά του αξιοπρεπούς. Τα καλοσιδερωμένα κουστούμια έγειραν προς τα κάτω μαζί με τα σώματα. Κάποιοι έκαναν την έλλειψη θάρρους τους ή την υποτέλεια, «γνώμη» διαφωνίας για να ξαναδικαιολογήσουν τα αφεντικά και τη δειλία τους και κάποιοι άλλοι απλώς σώπασαν. «Αχαμνοί» και λίγοι. Έχοντας μιλήσει για μια ακόμη φορά τη σιωπή των αχαμνών.

Υ.Γ. Ευχαριστώ τους άγνωστους ανθρώπους που με έκαναν να αισθάνομαι πως έπραξα καλά και χρήσιμα. Τους συναδέλφους από όλο τον κόσμο που μου στέλνουν μηνύματα σε άγνωστες γλώσσες. Και όποιους συναδέλφους στην Ελλάδα παλεύουν για να λέμε την αλήθεια όπως είναι και να κάνουμε τη δημοσιογραφία όπως πρέπει να είναι.