Η δοσομανία ως πολιτική παθολογία

του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου

Αν δεν πάρουμε αμέσως την δόση μας, θα πεθάνουμε ως κοινωνία και άνθρωποι θα πεινάσουν, μας λένε ξανά ετούτοι που κατέστησαν την χώρα εξαρτημένη όχι απλώς από δάνεια, αλλά κυρίως από την διαλεκτική και πρακτική των δόσεων. Άλλο πράγμα ασφαλώς είναι να δανείζεται το κράτος από την χρηματαγορά, διαφορετικό να ανακεφαλαιώνει το τραπεζικό του σύστημα από ευρωπαϊκούς ή άλλους μηχανισμούς παροχής ρευστότητας και εντελώς διαφορετικό να βασίζει το δημοσιονομικό του καθεστώς παράλληλα με το νομισματικό του στις «δόσεις», οι οποίες έχουν συμφωνηθεί, στο πλαίσιο μιας αφηρημένης και απολύτως αψυχολόγητης, αντικοινωνικής και αντιοικονομικής αριθμητικής των μνημονίων, με την τρόικα.

Η αριθμητική της «δόσης» είναι λάθος, διότι το συντακτικό της είναι λάθος. Αν για κάθε εκατοστιαία μονάδα μείωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος καταλήγεις σε τετραπλάσια μείωση του ΑΕΠ από αυτήν που προϋπολόγισες, τότε αεριοποιείται η «δόση» στην οικονομία, καθώς έχουμε ένα ντόμινο κατάρρευσης όλων των κρίσιμων δημοσιονομικών μεγεθών και ο «ασθενής» σπαράζει από το σύνδρομο στέρησης ρευστότητας και από την συνεπαγόμενη μόλυνση των οικονομικών σχέσεων.

Το αίμα στις φλέβες της οικονομίας λιγοστεύει, ενώ και το υπάρχον καθημερινά μολύνεται...

περισσότερο, εξαιτίας της απορρύθμισης της αγοράς και της διακοπής ή καθυστέρησης πληρωμών του κράτους προς εσωτερικούς δικαιούχους. Αυτό το λανθασμένο συντακτικό που συνδέει την μορφή δανειοδότησης με δόσεις, μέσω του ατομικού μηχανισμού της Ελλάδας, εντοπίζει καθυστερημένα το ΔΝΤ και σου λέει: αν δεν γίνει νέα περικοπή του ελληνικού δημοσίου χρέους θα πεθάνει ο «ασθενής» από «σηψαιμία». Ναι, όπως το διαβάζετε, η διαλεκτική και πρακτική των δόσεων, προκαλεί σήψη εντός του εσωτερικού οικονομικού κύκλου στα όρια της καταπληξίας (σηπτικού σοκ).

Οι οικονομικές μονάδες της ελληνικής κοινωνίας αντιδρούν στην έλλειψη ρευστού και στην μόλυνση του υπάρχοντος από τα μικρόβια της παραοικονομίας, τις παθολογικές σχέσεις με τις επενδυτικές τράπεζες, όπως και εξαιτίας της γενικευμένης έλλειψης εμπιστοσύνης στην αγορά και έτσι απελευθερώνονται στην κυκλοφορία του αίματος (κυκλοφορία χρήματος) ουσίες (από ακάλυπτες επιταγές έως σοβαρή αθέτηση συμφωνιών και ανατροπή επενδυτικών προγραμμάτων έως κλείσιμο ή μετανάστευση επιχειρήσεων, όπως και φοβική αποστέρηση από την πραγματική οικονομία οικονομιών, ή ακόμη πραγματοποίηση σπασμωδικών εξόδων από τα νοικοκυριά, υποθηκών και ενεχυροδανεισμού), που προκαλούν μια γενικευμένη φλεγμονή. Δηλαδή κοινωνική απορρύθμιση στα όρια της διάλυσης που αναπαριστά μια μορφή σήψης στις σχέσεις που ορίζουν τον κοινωνικό ιστό ως δομή.

Ας με συμπαθούν οι φίλοι ιατροί για την μεταφορά στην ιατρική αφήγηση και την πιθανή αστοχία. Δεν το συνηθίζω, αλλά αξίζει με αυτό τον τρόπο να σχολιάσω δεικτικά την νεοφιλελεύθερη διαλεκτική, που μιμείται την ιατρική γλώσσα, για προφανείς και λιγότερο προφανείς λόγους – στους μη εξοικειωμένους με την κριτική ανάλυση ή την ψυχανάλυση – όπως ακριβώς έπραξαν τα στελέχη της τρόικας, τα οποία αυτοπαρουσιάστηκαν από την αρχή και προβλήθηκαν από τους φορείς της διαπλοκής ως «οι ιατροί» της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, με αντίστοιχη πολιτική αφήγηση ασφαλώς.

Η σήψη των δοσομανών στην οποία αναφέρομαι έχει αντικειμενικά (μετρήσιμα) χαρακτηριστικά: Από την αρχή των δόσεων, από το 2010 έως το 2012, η μείωση του πρωτογενούς δημοσιονομικού ελλείμματος κατά 8 περίπου ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ (από – 10% το 2009 σε – 2%) επιτεύχθηκε με παράλληλη μείωση του Εθνικού Προϊόντος κατά περίπου 15 ποσοστιαίες μονάδες και αύξηση της ανεργίας περί τις 18-20 μονάδες. Αυτό ίσως «οι ιατροί» της τρόικας να το αποκαλούν σήμερα «αστοχία εκτίμησης», αν και για να παραμείνουν συνεπείς στην αρχική τους αφήγηση θα έπρεπε να το ορίζουν ως «σοβαρή σήψη». Τώρα, μετά τα νέα μέτρα για την νέα δόση η διάσταση της εσωτερικής υποτίμησης, ύφεσης και ανεργίας δεν είναι δύσκολο να οριστεί ως κοινωνική καταπληξία, η οποία με πολιτικούς όρους θα όριζε την σχέση δόση-μέτρα ως καταπλεονεκτική μορφή με δυσανάλογα μεγάλο κοινωνικό κόστος. Σημειώστε ότι από την δόση των 31,5 δισ. – την οποία θα λάβουμε τεμαχισμένα και υπό νέους όρους – τα 25 θα κατευθυνθούν αποκλειστικά για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, σύμφωνα με το χρεοστάσιο που συνομολόγησε ο κυβερνητικός συνασπισμός με την τρόικα.

Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψιν την μόλυνση της ελληνικής οικονομίας που ανέφερα με την μορφή της γενικευμένης αφερεγγυότητας στην αγορά, την άκρως προβληματική εξυπηρέτηση του ιδιωτικού δανεισμού, τις τεχνικές αναχρηματοδοτήσεων και την προσβολή των αξιών των ακινήτων που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν στο πλαίσιο εγγυήσεων, αντιλαμβάνεστε πως τα 25 αυτά δις ευρώ αποκλείεται να διοχετευτούν στην πραγματική οικονομία. Άλλωστε ακόμη και σχετικά υγιής αν ήταν η αγορά με κάποιον μεταφυσικό τρόπο, ύστερα από το τριετές σοκ, δεν νομίζω ότι κανείς λογικός άνθρωπος θα περίμενε τα χρήματα αυτά να έλθουν και να αναζωογονήσουν την χειμαζόμενη ελληνική οικονομία.

Αιτία είναι ασφαλώς ο ατομικός μηχανισμός της Ελλάδας, που οδηγεί εμμέσως αλλά αναποδράστως τούτα τα 25 δις αποκλειστικά στην άμεση και επιτακτική ανακεφαλαιοποίηση τω τραπεζών, από τη στιγμή μάλιστα που ήδη από το καλοκαίρι η ΕΚΤ δεν δέχεται ελληνικά ομόλογα ως εγγύηση για τον τραπεζικό δανεισμό, με τις πιστώσεις προς τις ελληνικές τράπεζες να έχουν περιοριστεί στα περίπου 30 δις! Άρα αν δεν παίρναμε και αυτή την δόση μας, δεν θα πείναγαν – οι πεινασμένοι – Έλληνες, όπως απειλεί χυδαία ο υπουργός Οικονομίας, σε αρμονική ακολουθία των εκβιασμών των προκατόχων του, αλλά θα τιναζόταν το καθεστώς χρεοστασίου της χώρας στο αέρα και μαζί με αυτό η κυβέρνηση, τα κόμματα που την στηρίζουν κοινοβουλευτικά και η διαπλοκή που την υποστηρίζει πολυποίκιλα.

Δίχως «δόση» το πολιτικό σύστημα θα βρισκόταν στον αέρα και η ευρωζώνη υπό την άμεση απειλή για διάλυση. Όλα για την δόση λοιπόν! Νέα ψέματα, νέες ξεδιάντροπες «ελπίδες» για ανάκαμψη και ανάπτυξη, νέες απειλές και σπέκουλα μέχρι το κόκκαλο! Ο λαϊκισμός του καθεστώτος στον αποκορύφωμά του, με την εξοργιστική μάλιστα προσέγγιση, πως δεν πρόκειται για λαϊκισμό αλλά για ρεαλισμό του τύπου: «πες μου που θα βρούμε λεφτά»! Είναι σαν εγώ να πράττω ό,τι περνά από το χέρι μου ώστε να σε στραγγίζω από αίμα, ενώ συμβάλλω στην μόλυνση του υπολοίπου που βρίσκεται σε κυκλοφορία και να σου λέω μετά: αν δεν δεχθείς τις θυσίες που προτίθεμαι να σου επιβάλλω με την μορφή ακρωτηριασμού, δεν θα πάρω την δόση αίματος που είναι αναγκαία για την επιβίωση σου. Θα πεθάνεις αν δεν δεχτείς την «αντιπαροχή»: δίνεις εισόδημα και θέσεις εργασίας, παίρνεις παράταση ζωής, μέχρι την «επόμενη κρίση» για την δόση.

«Λεφτά υπάρχουν», όπως είπε ο Γιώργος Παπανδρέου και όπως κατάλαβε μετά από τα «Ζάππεια, τις «επαναδιαπραγματεύσεις» και τα «ισοδύναμα μέτρα» ο Αντώνης Σαμαράς. Τα λεφτά βρίσκονται στην ελληνική κοινωνία, με την έννοια του ελάχιστου πλέον «λίπους» και του παραγόμενου πλούτου. Με μια επενδυτική δόση 31,5 δις, μπορείς να βγάλεις μέσα σε μια δεκαετία περισσότερα από 50 δις, Από ποιους; Μα από τους δοσομανείς.

Μπορεί να γίνει αυτό δια της σημερινής νομισματικής και δημοσιονομικής λειτουργίας, ιδιαίτερα σύμφωνα με την στρατηγική των μέτρων της τρόικας; Όχι, σου έλεγα εγώ και όχι λέει πλέον και το ΔΝΤ. Πώς μπορεί να γίνει; Με πρόκληση πληθωρισμού σε μια στραγγισμένη από την εσωτερική υποτίμηση οικονομία, παράλληλα με μια σειρά άλλων μέτρων, που θα κάνουν ελκυστική την επένδυση «ευέλικτων κεφαλαίων» που ζητούν ευκαιρίες στο «Real Estate», στον τουρισμό, την μεταποίηση χαμηλής τεχνολογίας και εσωτερικής στόχευσης και κυρίως στις μονοπωλιακού χαρακτήρα πρώην υπηρεσίες και επιχειρήσεις του δημοσίου που ρευστοποιούνται όσο-όσο!

Μπίζνες με μικρό στην ουσία οικονομικό ρίσκο, αλλά σχετικά μεγάλο πολιτικό. Έτσι, σε αυτές τις περιπτώσεις, επιχειρείται να διασφαλιστεί πολιτικά ο επενδυτής. Πώς διασφαλίζεται; Μέσω ευρωπαϊκών και διεθνών πολιτικών θεσμών και συμφωνιών αυξημένης νομικής ισχύος που υπερτερούν του εσωτερικού δικαίου και μέσω της απομάκρυνσης της πιθανότητας να ανέλθει η αριστερά στα πράγματα. Ή ακόμη και αν σχηματιστεί αριστερή κυβέρνηση να μην μπορεί να κυβερνήσει εξαιτίας ενός συνδυασμού διεθνών ή υπερεθνικών δεσμεύσεων του κράτους σε συνδυασμό με την σημαντική απορρύθμιση των οργάνων του κράτους, της αγοράς και των μηχανισμών της οικονομικής λειτουργίας.

Κάπως έτσι προκαλείται αδιέξοδο και τεράστια πολιτική κρίση, η οποία ξεπερνιέται συνήθως με μη-δημοκρατική μεθοδολογία και ασφαλώς με παρέμβαση τρίτων χωρών, που προσφέρουν άλλου τύπου οικονομική βοήθεια επίσης σε… δόσεις, μετά από την κάλυψη συγκεκριμένων στόχων. Έτσι δομείται εκ νέου το καθεστώς εξάρτησης της χώρας.

Σε κάθε περίπτωση η διαλεκτική των δόσεων είναι στοιχείο μιας στρατηγικής που έρχεται να ικανοποιήσει όχι γενικά κάποια μορφή οικονομικής σταθερότητας και ανάκαμψης, αλλά τον έλεγχο της συγκεκριμένης οικονομίας και κοινωνίας από κάποια συμφέροντα. Η «δόση» είναι μηχανισμός ελέγχου της ελληνικής οικονομίας από ιδιωτικά συμφέροντα, τα οποία διαπλέκονται με τον λεγόμενο επίσημο τομέα της ευρωζώνης. Στο πλαίσιο αυτής της διαπλοκής εκτυλίσσεται «προστριβή συμφερόντων» που προσδίδει κάθε φορά μια διαφορετική διάσταση στην εσωτερική πολιτική κρίση για την δόση.

Στο τέλος, για να μην οδηγηθούν σε σύγκρουση τα συμφέροντα αυτά και πληγεί ανεπανόρθωτα το διεθνές τραπεζικό σύστημα και η εξελισσόμενη γερμανική ηγεμονία στην ΕΕ, καταλήγουν σε σταδιακή απελευθέρωση της δόσης, μέχρι την επόμενη αντιπαράθεση, έτσι ώστε από την μια τα 25 δισ., στη παρούσα φάση, να χρησιμοποιηθούν μάλλον άμεσα για τον μηδενισμό του δανεισμού των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ, ενώ σε αντιστάθμισμα των υπολοίπων 6,5 δισ. που προβλέπεται να διατεθούν για την εξόφληση υποχρεώσεων του Ελληνικού Δημοσίου προς τους προμηθευτές του, επιβάλλονται φόροι συνολικού ύψους 8-10 δισ. ευρώ μέσα στο 2013!

Ορίστε τι σημαίνει «λεφτά υπάρχουν» α λα Ελληνικά! Και ιδού πώς η δόση κάνει πολιτική. Με την υπόσχεση και μόνον ότι θα γεμίσεις το ρεζερβουάρ, σου αδειάζουν την τσέπη. Στο τέλος ανακαλύπτεις ότι για κάθε ένα ευρώ που λαμβάνεις ως ενεργητικό στο ρεζερβουάρ, πληρώνεις τέσσερα ευρώ, όπως γίνεται μέχρι σήμερα και ίσως τρία ευρώ όπως υπονοούν/υπαινίσσονται οι παράγοντες του ΔΝΤ μέχρι το τέλος της δεκαετίας – και ίσως περισσότερο.

Μην το συζητάτε, έτσι παράγεται το χρήμα! Να πώς «υπάρχουν τα λεφτά», φτωχοποιώντας κοινωνίες και εξευτελίζοντας λαούς! Το πρόβλημα δεν είναι η αδυναμία προσαρμογής της ελληνικής κοινωνίας στο πρόγραμμα της τρόικας, αλλά ότι πότε η συνταγή της τρόικας και η διαλεκτική των δόσεων δεν είχε ως στόχο τον δημοσιονομικό ορθολογισμό. Όλοι ήξεραν ότι αυτό είναι το ένα πρόβλημα, το άλλο είναι η παραγωγική διάρθρωση της χώρας, η έλλειψη δυναμικής εξαγωγικής βιομηχανίας και η απόλυτη αδυναμία της να παράγει πλεόνασμα και να αναπτυχθεί εντός του σκληρού ευρώ. Το ένα πρόβλημα ανατροφοδοτεί το άλλο. Συγκοινωνούντα δοχεία είναι αυτά!

Η πολιτική θεραπεία της δοσομανίας, απαιτεί ριζοσπαστικές πολιτικές, όπως έχω εξηγήσει με δεκάδες σημειώματα μου, είτε στο επίπεδο της ΕΕ με θεσμική αναθεώρηση της «συντακτικής συνθήκης για την ΕΕ» και δανειοδότηση των κρατών απευθείας από την ΕΚΤ, είτε με επιδότηση της εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη, δίχως καταφυγή σε διπλό νομισματικό. Στην δεύτερη και απολύτως αντίθετη με τα συμφέροντα των δανειστών μας και των χρηματιστών περίπτωση, πάλι με δόσεις θα είχαμε να κάνουμε αλλά άλλης πολιτικά μορφής. Στην πρώτη, που εξίσου δύσκολα θα γινόταν αποδεκτή από τους κεντρικούς διεθνείς παράγοντες που εμπλέκονται στην κρίση, δεν θα υπήρχε η έννοια των δόσεων και η πολιτική μορφή εξάρτησης από τις τράπεζες ή τα επιμέρους κράτη της ευρωζώνης.

Ασφαλώς υπάρχουν και μερικά δημοσιονομικά εργαλεία στο πλαίσιο της ΕΕ, τα οποία αν τα χειριζόταν ορθά η κυβέρνηση – αυτή και οι προηγούμενες – μάλλον θα μπορούσαμε να αναπνέουμε πιο άνετα μέσα από τον αναπνευστήρα μας και να μην κινδυνεύουμε/απειλούμεθα από ανακοπή, πάντα σε σχέση με την δόση. Θα μπορούσαμε να απαιτήσουμε προσωρινές εξαιρέσεις από την ελευθερία μετακίνησης κεφαλαίων, με την έννοια των ιδιαίτερων ελέγχων ή ακόμη και επίκληση του άρθρου 347 της Συνθήκης για την λειτουργία της ΕΕ, που προνοεί για την επιβολή προσωρινών δασμών σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ντόπιων προϊόντων και ακόμη σημαντική βοήθεια για την αντιμετώπιση του «μεταναστευτικού» με μη-εφαρμογή για την Ελλάδα της συνθήκης «Δουβλίνο ΙΙ», και της ακόμη δυσμενέστερης για την Ελλάδα «Δουβλίνο ΙΙΙ», επικαλούμενοι την διαπιστωμένη από τον ΟΗΕ «κατάσταση ανθρωπιστικής καταστροφής» που επικρατεί στην χώρα λόγω της παρατεταμένης κρίσης.

Πολλά θα μπορούσαν να γίνουν, ως έκτακτες δράσεις και ως στρατηγικές βάθους, αν αυτοί που κυβερνούν και τούτοι που τους στηρίζουν δεν πολιτεύονταν στη βάση της δοσομανίας. Ξέρετε, στο βαθμό που επί τόσο καιρό ολόκληρη η πολιτική αφήγηση στον τόπο μας δομήθηκε με master-point την δόση, αναπαράγεται και ισχυροποιείται μια κουλτούρα και συμπεριφορά που ομοιάζει με αυτή του τοξικοεξαρτημένου. Στη συνέχεια είναι εύκολο για τα καιροσκοπικά κεφάλαια να στήσουν στην χώρα ένα καθεστώς εμπορευματοποίησης του δοσο/τοξικο-εξαρτημένου. Και αυτό θα συνεχιστεί οικονομικά παραδόξως, αλλά σύμφωνα με την κοινωνική και πολιτική ψυχολογία πολύ «φυσιολογικά», για αρκετά χρονιά μετά την επόμενη με υποσχέσεις βιωσιμότητας ρύθμιση, που θα ακολουθήσει σε λίγες εβδομάδες ως προς το ελληνικό ζήτημα.

Η δοσομανία είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής παθολογίας της Ελλάδας που περιγράφει με τα πιο έντονα χρώματα την ποιότητα της πολιτικής μας υπόστασης και των πολιτικών παραγόντων που την ορίζουν στο πεδίο των αποφάσεων και της ηγεσίας. Δείχνει με τι περιπτώσεις έχουμε μπλέξει και τι είδους εξαρτήσεις ορίζουν τα πολιτικά πράγματα στην χώρα. Δείχνει κατά υπόνομο μεριά, αλλά εσύ κοιτάς την δόση της ιδεολογίας ή την δόση της τσέπης σου (με ή χωρίς ταξική φόδρα), εξετάζοντας με δοσομετρικό σωλήνα τα κυβερνητικά μέτρα ως προς εσένα προσωπικά, αγνοώντας ότι βουλιάζεις στα πολιτικά λύματα και ότι αυτά τα «μέτρα», απλώς νομιμοποιούν τα επόμενα, τα αυταρχικότερα, τα ισοπεδωτικά για την δημοκρατία και την ευημερία στον τόπο μας για τα επόμενα 15 χρόνια. Ούτε αυτή η εκτίμηση αποτελεί «προφητεία», απλή αναλυτική προσέγγιση της αριθμητικής και του συντακτικού της πολιτικής αφήγησης περί δόσης απαιτείται για το συμπέρασμα. Να δεις δηλαδή την «δόση» απογυμνωμένη από την προπαγάνδα που την συνοδεύει και τους γκεμπελισμούς που την ορίζουν ως master-point!